Η έκθεση στο Βερολίνο με ευρήματα που έχουν ανασκαφεί τα τελευταία 100 χρόνια στην Ολυμπία από το Γερμανικό Αρχαιολογικό Ινστιτούτο. Άρ...
Το δεύτερο εξάμηνο του 2012 πραγματοποιήθηκε στο Βερολίνο μία μεγάλη αρχαιολογική έκθεση, που ήταν αφιερωμένη στις σημαντικές ανασκαφές του πανελλήνιου ιερού της Ολυμπίας. Οι ανασκαφές είχαν ξεκινήσει τον 19ο αιώνα από το Βερολίνο και συνεχίζονται μέχρι σήμερα από το Γερμανικό Αρχαιολογικό Ινστιτούτο. Ο πληρέστατος κατάλογος τραβάει στην έκθεση όπως ένα βιογραφικό, τι έχει ανασκαφεί μέσα σε περισσότερα από 100 χρόνια και προς τα πού πρέπει να κινηθεί η περαιτέρω έρευνα.
Στην έκθεση περιλαμβάνονταν η αυθεντική διακρατική συμφωνία μεταξύ του γερμανικού Ράιχ και του Βασιλείου της Ελλάδας από το 1874/75, που έθεσε τις βάσεις για τις ανασκαφές: Τέσσερις γενιές αργότερα, πολύ σωστά μπορεί να θεωρήσει κανείς τη συμφωνία για την Ολυμπία ως πρότυπο. Οπως και σήμερα έτσι και το ελληνικό Δίκαιο εκείνη την εποχή προέβλεπε ότι τα ευρήματα θα παραμείνουν στην Ολυμπία ως ιδιοκτησία του ελληνικού κράτους και έθετε ως επιλογή, ότι θα μπορούσαν να δοθούν στο Βερολίνο κάποια μικρά ευρήματα ή αρχιτεκτονικά στοιχεία ως αντίγραφα ή αν υπάρχουν επαναλαμβανόμενα ευρήματα. Αυτή η συμφωνία επιδιώχθηκε με αυτούς τους όρους και επιβλήθηκε στη Γερμανία, υπό ένα ρομαντικό «φιλελληνικό» πρίσμα. Η συμφωνία βασίστηκε πάνω στην ελληνογερμανική συνεργασία, κάτι που επιβεβαιώθηκε και στις επόμενες ανασκαφές, ενώ επέφερε στην έκθεση του Βερολίνου την πλούσια συλλογή ευρημάτων που έφεραν στο φως οι μακροχρόνιες γερμανικές ανασκαφές, και για πρώτη φορά παρουσιάστηκαν σημαντικά ευρήματα της Ζ΄ Εφορείας Προϊστορικών και Κλασσικών Αρχαιοτήτων Αρχαίας Ολυμπίας που βρέθηκαν στην περιοχή του ιερού τα οποία δανείστηκαν στην έκθεση. Η έκθεση έδειξε πόσο εντατικά λειτουργεί η ελληνογερμανική συνεργασία, τόσο στον επιστημονικό - αρχαιολογικό τομέα, όσο και στις μεγάλες αρχαιολογικές εκθέσεις.
Η προετοιμασία για την έκθεση, «Ολυμπία: Mύθος, λατρεία, αγώνες» διήρκεσε δυόμισι χρόνια. Η ιδέα μιας έκθεσης με θέμα τις ανασκαφές στο Ιερό της Ολυμπίας συζητήθηκε για πρώτη φορά τον Δεκέμβριο του 2009 σε μία συνάντηση που είχαν ο τότε πρόεδρος του Γερμανικού Αρχαιολογικού Ινστιτούτου, Χανς-Γιοάχιμ Γκέρκε και ο διευθυντής του Ελληνικού Ιδρύματος Πολιτισμού Βερολίνου, Ελευθέριος Οικονόμου. Υστερα από αυτή τη συνάντηση σχεδιάστηκε μία συνοπτική ιδέα της έκθεσης, ενώ δημιουργήθηκαν οι πρώτες λίστες για τα πιθανά εκθεσιακά αντικείμενα που θα μπορούσαν να δανειστούν. Ακολούθησαν μία σειρά συναντήσεων της οργανωτικής επιτροπής και μία επιστημονική συνεδρίαση Ελλήνων και Γερμανών αρχαιολόγων, που είχαν εργαστεί στην αρχαία Ολυμπία και γνώριζαν τις ιδιαιτερότητες του θέματος. Στη συνεδρίαση συμμετείχε και η αρχαιολόγος Σουζάνε Μπόχερ, που δούλευε για 4 χρόνια στις ανασκαφές της περιοχής. Εγώ παρείχα επίσης μουσειολογικές και επιστημονικές συμβουλές, που απέκτησα πριν από 45 χρόνια στην Ολυμπία, που ήταν και η πρώτη μου αρχαιολογική εργασία. Τον Νοέμβριο του 2010 ταξιδέψαμε η Σουζάνε Μπόχερ και εγώ στην Αθήνα και την Ολυμπία, για να συναντηθούμε με τους Ελληνες συνάδελφους μας, Νικόλαο Καλτσά από το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο στην Αθήνα και τη Γεωργία Χατζή διευθύντρια του Αρχαιολογικού Μουσείου και της Εφορείας της Αρχαίας Ολυμπίας, προκειμένου να επιλεγούν τα εκθέματα με βάση την πρόταση που είχε ήδη καταρτιστεί.
Μία ωραία γιορτή
Παρά τις όποιες δυσκολίες στην εφαρμογή της ιδέας για την έκθεση μέχρι τον τελικό συντονισμό για την οργάνωση της έκθεσης, στο τέλος κατάφερε αυτή η υπέροχη ομάδα στο MartinGropius-Bau, σε συνεργασία κατά κύριο λόγο με τους Ελληνες, προκειμένου να εγκαταστήσουν τα 500 δανεικά εκθέματα. Ο κατάλογος ήταν έτοιμος τρεις ημέρες πριν από την έναρξη της έκθεσης, ο Τύπος ήταν θετικός και η εκδήλωση των εγκαινίων στις 30 Αυγούστου 2012 ήταν μία ωραία γιορτή. Η έκθεση διήρκησε μέχρι τον Ιανουάριο του 2012 και παρουσίαζε περισσότερα από 800 υπέροχα αντικείμενα, μεταξύ των οποίων εκθέματα από την Ολυμπία και την Αθήνα, όπως και από το Βερολίνο, το Παρίσι και τη Ρώμη.
Η διαφορετικότητα των Ολυμπιακών Αγωγών της αρχαιότητας έγινε σαφής ήδη από τον τίτλο της έκθεσης: «Ολυμπία: Mύθος, λατρεία, αγώνες». Η αρχαιολογική μελέτη δείχνει με κάθε λεπτομέρεια ότι οι Αγώνες στην αρχαιότητα ήταν συνδεδεμένοι με το Ιερό της Ολυμπίας, ως εκ τούτου ήταν συνδεδεμένοι με αυτό το μέρος, όπου πάντοτε αναζητούνταν ο ένας και μοναδικός νικητής, όπου οι παρευρισκόμενοι επικεντρώνονταν στα όσα διαδραματίζονταν στον Βωμό, ότι ακόμη και οι πολιτικοί προσέφεραν τάματα στον Δία και τους άλλους Θεούς της Ολυμπίας.
Για να το δείξουμε αυτό, επικεντρωθήκαμε σε τρεις θεματικές ενότητες, το Ιερό, τις ανασκαφές και το αρχαίο άθλημα. Στον τοίχο αναγράφονται σημαντικά κείμενα και στα νέα ελληνικά, ενώ παραθέματα από τον Παυσανία στα αρχαία ελληνικά συμπληρώνουν την περιήγηση. Για τον απλό επισκέπτη υπάρχουν κάποια εκθέματα που μοιάζουν αυτονόητα, τα οποία όμως αφήνουν έκπληκτο έναν αρχαιολόγο. Στην έκθεση συνυπάρχουν εκθέματα από τη μυκηναϊκή έως την ρωμαϊκή εποχή, τα οποία έχουν έρθει στο φως στα 137 χρόνια των αρχαιολογικών ανασκαφών.
Συγκλονιστική παρουσίαση
Στην τελευταία αίθουσα εκτίθενται μία σειρά από αγάλματα αθλητών, δανεικά εκθέματα από τη Ρώμη, την Αθήνα και τη Δρέσδη, που παρουσιάζουν μία πολύ κλασική άποψη για τη σημασία του αρχαιοελληνικού αθλητισμού στην εξέλιξη της εικόνας του ανθρώπου στην Ευρώπη μέχρι τη σύγχρονη εποχή: και σε αυτό το σημείο ο τρόπος παρουσίασης της έκθεσης συνεπήρε τους απλούς επισκέπτες. Στην έκθεση είδαν λοιπόν πολλά περισσότερα, απ’ ό,τι στον σχετικό κατάλογο. Αυτό κάνει αναντικατάστατη μία επίσκεψη στην έκθεση. Ηταν η καλύτερη επιβεβαίωση της ελληνογερμανικής συνεργασίας σε πολιτιστικό επίπεδο.
Από τον Δεκέμβριο του 2013 η έκθεση θα φιλοξενηθεί στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο
* O κ. Βολφ-Ντίτερ Χάιλμαϊερ είναι επίτιμος καθηγητής κλασικής αρχαιολογίας στο Πανεπιστήμιο του Βερολίνου και πρώην διευθυντής του Κρατικού Μουσείου Κλασικών Αρχαιοτήτων του Βερολίνου.
Πηγή: Βολφ-Ντίτερ Χάιλμαϊερ, Καθημερινή
Δεν υπάρχουν σχόλια