Σύμφωνα με την ανακοίνωση του Α. Κόρσο, το ανάγλυφο προέρχεται από το κατώτερο τμήμα της ζωφόρου του βάθρου του λέοντος και απεικονίζει τ...
 |
| Σύμφωνα με την ανακοίνωση του Α. Κόρσο, το ανάγλυφο προέρχεται από το κατώτερο τμήμα της ζωφόρου του βάθρου του λέοντος και απεικονίζει τον Αλέξανδρο |
Ένα ανάγλυφο με παράσταση πολεμιστή, ο οποίος κρατάει μια ασπίδα και βρέθηκε σε μαρμάρινο μέλος σε απόσταση 120 μέτρων από τον περίβολο του τύμβου Καστά και αποδίδεται από τον αρχαιολόγο, μέλος της ανασκαφικής ομάδας της Κατερίνας Περιστέρη, Αντόνιο Κόρσο, στον Μέγα Αλέξανδρο, «άναψε τα αίματα» χθες στην 29η Επιστημονική Συνάντηση για το Αρχαιολογικό Εργο στη Μακεδονία και στη Θράκη, στη Θεσσαλονίκη.
Σύμφωνα με την ανακοίνωση του Α. Κόρσο, ο οποίος θεωρείται ειδικός στη γλυπτική, το ανάγλυφο προέρχεται από το κατώτερο τμήμα της ζωφόρου του βάθρου του λέοντα και απεικονίζει τον Αλέξανδρο, ο οποίος φοράει μακεδονικού τύπου κράνος και κρατάει μία ασπίδα και ένα κράνος, ενώ στέκεται δίπλα σε άλογο. Το γεγονός, σύμφωνα με τον Α. Κόρσο, ότι τα όπλα στο ανάγλυφο είναι μεγαλύτερα από τον πολεμιστή, σημαίνει ότι ο εικονιζόμενος κρατάει τα όπλα του ήρωα από το αφηρωισμένο ταφικό μνημείο.
Συγκρίνοντας τη μορφή αυτή του πολεμιστή με δύο παρόμοιες από το Μουσείο της Δρέσδης και από την επίσης γερμανική πόλη Σλος Φασανερία, κατέληξε στο συμπέρασμα ότι πρόκειται για τον Μέγα Αλέξανδρο που κρατάει τα όπλα του αγαπημένου φίλου, του Ηφαιστίωνα. Δίπλα του υπάρχει ένα δέντρο, για το οποίο ο αρχαιολόγος υποστήριξε ότι είναι συκιά, το ιερό δέντρο της θεάς Δήμητρας, και ένα φίδι, το οποίο παραπέμπει στον Δία, ο οποίος μεταμορφώθηκε σε φίδι, συνευρέθη ερωτικά με τη Δήμητρα και γεννήθηκε η Περσεφόνη.
Φωνές διαμαρτυρίας
Η ανακοίνωση του Α. Κόρσο προκάλεσε αντιδράσεις και μια ζωηρή συζήτηση, ενώ δεν πήρε θέση στο συγκεκριμένο θέμα η ανασκαφέας Κ. Περιστέρη. Η αρχαιολόγος Χάιδω Κουκούλη-Χρυσανθάκη, ανασκαφέας επί χρόνια της Αμφίπολης και συνεργάτης του αείμνηστου Δημ. Λαζαρίδη, είπε ότι «πρόκειται για ένα άλμα σκέψης που καλό ήταν να αποφευχθεί», πρόσθεσε ότι η μορφή όπως την είδε τής θύμισε ένα παιδί που κρατάει ασπίδα «και δεν έχει καμία σχέση με τον Μέγα Αλέξανδρο και τον Ηφαιστίωνα», ενώ δεν απέκλεισε να προέρχεται από ένα άλλο μνημείο της γύρω περιοχής.
Αντιρρήσεις εξέφρασε και ο καθηγητής Αρχαιολογίας στο ΑΠΘ, Παναγιώτης Φάκλαρης, ο οποίος ανέφερε ότι με βάση την τυπολογία των όπλων που κρατά ο πολεμιστής η παράσταση παραπέμπει στον 2ο π.Χ. αιώνα. Στο σημείο αυτό και, ενώ υπήρχαν ψίθυροι και φωνές διαμαρτυρίας, παρενέβη η συντονίστρια της ενότητας που αφορούσε την Αμφίπολη, αρχαιολόγος Μαρία Λιλιμπάκη-Ακαμάτη, η οποία ευχήθηκε «να έχουμε γρήγορα τη δημοσίευση της μελέτης του υλικού για να μην κρατάει ατέρμονα αυτή η συζήτηση».
Η ενότητα της Αμφίπολης είχε χθες οκτώ ανακοινώσεις και κράτησε περισσότερο από τρεις ώρες. Η Κατερίνα Περιστέρη, εμφανώς αγχωμένη, έκανε μια σύντομη παρουσίαση της ανασκαφικής έρευνας του τύμβου Καστά το 2014, χωρίς να πει κάτι καινούργιο, ενώ ο αρχιτέκτονας και στενός της συνεργάτης, Μιχάλης Λεφαντζής, επέμενε ότι ο λέων ήταν στην κορυφή του τύμβου, κάτι που στη συνέχεια αμφισβήτησε ο γεωλόγος και πρώην συνεργάτης της ανασκαφικής ομάδας Ευάγγελος Καμπούρογλου.
Ο καθηγητής Γεωφυσικής του ΑΠΘ, Γρ. Τσόκας, που έκανε τη γεωφυσική διασκόπηση όλου του τύμβου, ανέφερε ότι υπάρχουν δύο ενδιαφέρουσες εξωτερικές τομές που χρήζουν ανασκαφικής πιστοποίησης, ενώ ο επίσης καθηγητής Γεωλογίας του ΑΠΘ, Γ. Συρίδης, έκανε γνωστό ότι η γεωλογική δομή του τύμβου έδειξε πως η ηλικία των ευρημάτων φτάνει έως και 5 εκατ. χρόνια πίσω, γεγονός που αποδεικνύεται από τα χτένια και τις κροκάλες που βρέθηκαν εκεί.
Γνωστοί πανεπιστημιακοί και αρχαιολόγοι έθεσαν μια σειρά από εξειδικευμένες ερωτήσεις στην Κατερίνα Περιστέρη, συχνά μάλιστα σε έντονο ύφος, και ο Μιχ. Λεφαντζής πήρε το μικρόφωνο και ζήτησε «να σταματήσουν οι κάθε μορφής επικρίσεις για εμάς», για να εισπράξει την απάντηση από συγκεκριμένους αρχαιολόγους «και από εσάς για μας».
Ουδέν νεότερο προσκόμισε η Κατερίνα Περιστέρη. Στην αναλυτική παρουσίαση της ανασκαφής επανέλαβε τα συμπεράσματα που είχε ανακοινώσει τον περασμένο Σεπτέμβριο σε εκδήλωση του συλλόγου αποφοίτων του ΑΠΘ. Συσχέτισε τα μορφολογικά και στιλιστικά χαρακτηριστικά των γλυπτών (σφίγγες, καρυάτιδες) και της ψηφιδωτής παράστασης με ανάλογα ευρήματα της ίδιας περιόδου από διάφορες άλλες αρχαιολογικές ελληνικές θέσεις. Παρουσίασε την αναπαράσταση ζωφόρου από το εσωτερικό του μνημείου(σχεδιασμένη από τον Μ.Λεφαντζή) με σκηνές μυθολογίας γύρω από τον εφηρωισμένο νεκρό. Τα κεραμικά - θραύσματα από αρυτήρες, μελαβαφή αγγεία, οξυπύθμενους αμφορείς –από όλους τους χώρους, χρονολογημένα από τον 4ο π.Χ ως τα ρωμαϊκά χρόνια, δείχνουν «τελετές για εφηρωισμό» ενώ μια λαβή από χάλκινο τεφροδόχο αγγείο παραπέμπει «σε καύση νεκρού» και σε χρήση χώρου «ως ηρώο από ιέρεια χρησμοδοτούσα». Για τα ίχνη σκελετικού υλικού που εντοπίστηκαν (δυο ανδρών, μιας γυναίκας, ενός ενήλικου άνδρα, και ελάχιστα οστά παιδιού) δεν υπάρχει σαφής εικόνα των ερευνητών ανθρωπολόγων. «Η αναμόχλευση, η διαταραχή και η καταστροφή ήταν τόσο μεγάλη που δυσκολεύει τη μελέτη» διευκρίνιζε, στις ερωτήσεις της Αγγελικής Κοτταρίδη για τον ακριβή εντοπισμό οστών και κεραμικής στη στρωματογραφία. Όσο για τη χρονολόγηση του μνημείου εμμένει στο τελευταίο τέταρτο του 4ου π.Χ αιώνα, στην επιχωμάτωση για την προστασία του από επιδρομές κατά τον 2ο π.Χ και στη μεταγενέστερη σύλησή του που είχε ως αποτέλεσμα και την μεγάλη καταστροφή του.
Τις υποθέσεις της ανέτρεψε ωστόσο για δεύτερη χρονιά στο ίδιο συνέδριο ο διευθυντής αρχαιολογικών έργων της Εφορείας Παλαιοανθρωπολογίας-Σπηλαιολογίας κ Ευάγγελος Καμπούρογλου. «Τα αποτελέσματα αναλύσεων αποδεικνύουν πλέον μετά βεβαιότητας ότι ο λόφος Καστά ήταν φυσικός και όχι τεχνητός-τούμπα. Χρονολογούν την επιχωμάτωση στα 70 π.Χ. αφού είχαν προηγηθεί τουλάχιστον δυο συλήσεις ενώ δείχνουν ότι το άνοιγμα δεν ήταν αποτέλεσμα τυμβωρυχίας άλλα αποκόλληση εδάφους ενδεχομένως από σεισμό».
Στις επιγραφές με τη χαραγμένη λέξη «ΠΑΡΕΛΑΒΟΝ», το σύμπλεγμα «Ηφαιστίωνος» και την υπογραφή ΑΝΤ, αναφέρθηκε ο αρχιτέκτονας της ανασκαφής Μιχάλης Λεφαντζής. «Σημαίνει παραλαβή οικοδομικού υλικού πριν την τελική διαμόρφωση του περιβόλου από τον Αντίγονο για την ανέγερση μνημείου προς τιμήν του Ηφαιστίωνος» υποστήριξε, απαντώντας στις τοποθετήσεις αρχαιολόγων(Πολυξένη Αδάμ Βελένη) που εκτιμούν ότι δείχνουν μεταγενέστερες.
Οι «συσχετισμοί συσκοτίζουν παρά διαφωτίζουν», σχολίαζαν αρχαιολόγοι. «Οι ερμηνείες κάνουν κακό και αποπροσανατολίζουν τη σκέψη των ερευνητών από τα πραγματικά δεδομένα. Το ανάγλυφο και ο συσχετισμός του με το λιοντάρι είναι μια υπόθεση εργασίας. Η μορφή δεν μπορεί να έχει σχέση με τον Αλέξανδρο. Δεν είναι παρά ένας παις!!», παρατήρησε η αρχαιολόγος Χάιδω Κουκούλη-Χρυσανθάκη. Την παράταση της συζήτησης αναγκάστηκε να διακόψει η πρόεδρος της συνεδρίας Μαρία Λιλιμπάκη –Ακαμάτη, «Εδώ είναι Αρχαιολογικό Συνέδριο κι όχι ημερίδα για την Αμφίπολη. Η συζήτηση για την ανασκαφή θα διαρκέσει χρόνια», ανέφερε κλείνοντας την πεντάωρη παρουσίαση της Αμφίπολης. Επί της ουσίας, επιστημονικά, μόλις άνοιξε.
Ουδέν νεότερο προσκόμισε η Κατερίνα Περιστέρη. Στην αναλυτική παρουσίαση της ανασκαφής επανέλαβε τα συμπεράσματα που είχε ανακοινώσει τον περασμένο Σεπτέμβριο σε εκδήλωση του συλλόγου αποφοίτων του ΑΠΘ. Συσχέτισε τα μορφολογικά και στιλιστικά χαρακτηριστικά των γλυπτών (σφίγγες, καρυάτιδες) και της ψηφιδωτής παράστασης με ανάλογα ευρήματα της ίδιας περιόδου από διάφορες άλλες αρχαιολογικές ελληνικές θέσεις. Παρουσίασε την αναπαράσταση ζωφόρου από το εσωτερικό του μνημείου(σχεδιασμένη από τον Μ.Λεφαντζή) με σκηνές μυθολογίας γύρω από τον εφηρωισμένο νεκρό. Τα κεραμικά - θραύσματα από αρυτήρες, μελαβαφή αγγεία, οξυπύθμενους αμφορείς –από όλους τους χώρους, χρονολογημένα από τον 4ο π.Χ ως τα ρωμαϊκά χρόνια, δείχνουν «τελετές για εφηρωισμό» ενώ μια λαβή από χάλκινο τεφροδόχο αγγείο παραπέμπει «σε καύση νεκρού» και σε χρήση χώρου «ως ηρώο από ιέρεια χρησμοδοτούσα». Για τα ίχνη σκελετικού υλικού που εντοπίστηκαν (δυο ανδρών, μιας γυναίκας, ενός ενήλικου άνδρα, και ελάχιστα οστά παιδιού) δεν υπάρχει σαφής εικόνα των ερευνητών ανθρωπολόγων. «Η αναμόχλευση, η διαταραχή και η καταστροφή ήταν τόσο μεγάλη που δυσκολεύει τη μελέτη» διευκρίνιζε, στις ερωτήσεις της Αγγελικής Κοτταρίδη για τον ακριβή εντοπισμό οστών και κεραμικής στη στρωματογραφία. Όσο για τη χρονολόγηση του μνημείου εμμένει στο τελευταίο τέταρτο του 4ου π.Χ αιώνα, στην επιχωμάτωση για την προστασία του από επιδρομές κατά τον 2ο π.Χ και στη μεταγενέστερη σύλησή του που είχε ως αποτέλεσμα και την μεγάλη καταστροφή του.
Τις υποθέσεις της ανέτρεψε ωστόσο για δεύτερη χρονιά στο ίδιο συνέδριο ο διευθυντής αρχαιολογικών έργων της Εφορείας Παλαιοανθρωπολογίας-Σπηλαιολογίας κ Ευάγγελος Καμπούρογλου. «Τα αποτελέσματα αναλύσεων αποδεικνύουν πλέον μετά βεβαιότητας ότι ο λόφος Καστά ήταν φυσικός και όχι τεχνητός-τούμπα. Χρονολογούν την επιχωμάτωση στα 70 π.Χ. αφού είχαν προηγηθεί τουλάχιστον δυο συλήσεις ενώ δείχνουν ότι το άνοιγμα δεν ήταν αποτέλεσμα τυμβωρυχίας άλλα αποκόλληση εδάφους ενδεχομένως από σεισμό».
Στις επιγραφές με τη χαραγμένη λέξη «ΠΑΡΕΛΑΒΟΝ», το σύμπλεγμα «Ηφαιστίωνος» και την υπογραφή ΑΝΤ, αναφέρθηκε ο αρχιτέκτονας της ανασκαφής Μιχάλης Λεφαντζής. «Σημαίνει παραλαβή οικοδομικού υλικού πριν την τελική διαμόρφωση του περιβόλου από τον Αντίγονο για την ανέγερση μνημείου προς τιμήν του Ηφαιστίωνος» υποστήριξε, απαντώντας στις τοποθετήσεις αρχαιολόγων(Πολυξένη Αδάμ Βελένη) που εκτιμούν ότι δείχνουν μεταγενέστερες.
Οι «συσχετισμοί συσκοτίζουν παρά διαφωτίζουν», σχολίαζαν αρχαιολόγοι. «Οι ερμηνείες κάνουν κακό και αποπροσανατολίζουν τη σκέψη των ερευνητών από τα πραγματικά δεδομένα. Το ανάγλυφο και ο συσχετισμός του με το λιοντάρι είναι μια υπόθεση εργασίας. Η μορφή δεν μπορεί να έχει σχέση με τον Αλέξανδρο. Δεν είναι παρά ένας παις!!», παρατήρησε η αρχαιολόγος Χάιδω Κουκούλη-Χρυσανθάκη. Την παράταση της συζήτησης αναγκάστηκε να διακόψει η πρόεδρος της συνεδρίας Μαρία Λιλιμπάκη –Ακαμάτη, «Εδώ είναι Αρχαιολογικό Συνέδριο κι όχι ημερίδα για την Αμφίπολη. Η συζήτηση για την ανασκαφή θα διαρκέσει χρόνια», ανέφερε κλείνοντας την πεντάωρη παρουσίαση της Αμφίπολης. Επί της ουσίας, επιστημονικά, μόλις άνοιξε.
Πηγή: Μ. Ριτζαλέου, Έθνος , Γ. Μυρτσιώτη, Καθημερινή
Δεν υπάρχουν σχόλια