Η Εφορεία Αρχαιοτήτων Αχαΐας και η Ιερά Μητρόπολη Πατρών διοργανώνουν τα Θυρανοίξια του Ιερού Ναού Αγίου Δημητρίου Μπάδα Αχαΐας την ...
Η Εφορεία Αρχαιοτήτων Αχαΐας και η Ιερά Μητρόπολη Πατρών διοργανώνουν τα Θυρανοίξια του Ιερού Ναού Αγίου Δημητρίου Μπάδα Αχαΐας την Κυριακή 21 Οκτωβρίου 2018.
Τα θυρανοίξεια τελούν στο πλαίσιο του έργου «Στερέωση, αποκατάσταση σεισμόπληκτου Ιερού Ναού Αγίου Δημητρίου Μπάδα Αχαΐας και συντήρηση των τοιχογραφιών αυτού» που υλοποιήθηκε με την χορηγία του Ιδρύματος Α.Γ. Λεβέντη και του Ιδρύματος Χ. Κ. Λεβέντη.
Τα Θυρανοίξια τέλεσε ο σεβασμιότατος Μητροπολίτης Πατρών κ. κ. Χρυσόστομος (7.00-10.00 το πρωί).
Στη συνέχεια έγινε η παρουσίαση του αρχαιολογικού έργου.
Στο πλαίσιο του έργου έγιναν εργασίες στερέωσης και αποκατάστασης που αντιμετώπισαν σοβαρές φθορές του μνημείου, οι οποίες προκλήθηκαν από τον σεισμό του 2008, συντηρήθηκε ο τοιχογραφικός του διάκοσμος, ενώ παράλληλα διαμορφώθηκε ο περιβάλλων χώρος του με ήπιες επεμβάσεις.
Τα μνημεία πληθαίνουν στους δυο αιώνες της Φραγκοκρατίας (13ο και 14ο αι.) και φαίνεται να συνδέονται με την σημασία που απέκτησε η περιοχή εντός του πολιτικο-στρατιωτικού φεουδαρχικού συστήματος καθώς βρισκόταν στο πέρασμα από την Ηλεία, όπου και η έδρα των Φράγκων, στην Αχαΐα.
Ο Άγιος Δημήτριος μια μικρή, κομψή εκκλησία, κτισμένη στους πρόποδες του όρους Μώβρη, προβάλλει σε μια στροφή του δρόμου, ανάμεσα στις κατάφυτες πλαγιές που την προστατεύουν από Βορρά, Δύση και Νότο, πάνω σε μικρό πλάτωμα, απ' όπου η θέα προς την πεδινή Δύμη και τον Πατραϊκό κόλπο είναι απεριόριστη και μοναδική.
Το βυζαντινό κτίσμα, παρ' όλες τις μεταγενέστερες επεμβάσεις, διακρίνει λιτότητα στη διάπλαση των διαφόρων τμημάτων του και αίσθηση του μέτρου, που αναμειγνύεται με μια ιδιαίτερη διακοσμητική διάθεση. Αυτά τα χαρακτηριστικά το κατατάσσουν στα ξεχωριστά μεσοβυζαντινά μνημεία της λεγάμενης ελλαδικής σχολής στην Πελοπόννησο.
Το τοπωνύμιο Μπάδα, προέρχεται μάλλον από το αρβανίτικο «πάδε», που σημαίνει «ίσωμα» και προφανώς αναφέρεται στο πλάτωμα όπου είναι κτισμένο το μνημείο.
Η σπανιότητα του μνημείου
Η σημασία του μνημείου έγκειται στον σπάνιο αρχιτεκτονικό του τύπο. Ο κυρίως ναός είναι μονόχωρος στον τύπο του ελεύθερου σταυρού με οκταγωνικό τρούλο. Στην αρχική οικοδομική του φάση εσωτερικά οι κεραίες κατέληγαν σε κόγχες. Η νότια και η δυτική κεραία διατηρούν ακόμη την ημικυκλική τους απόληξη, ενώ η βόρεια έχει ακανόνιστη ορθογώνια κάτοψη οφειλόμενη σε μεταγενέστερη ανακατασκευή. Ο αρχιτεκτονικός τύπος γνωστός ήδη από την πρωτοβυζαντινή περιόδο, επανεμφανίζεται κατά την μέση βυζαντινή, συνήθως σε καθολικά επαρχιακών μοναστηριών.
Τα χαρακτηριστικά του
Ο κυρίως ναός είναι χτισμένος κατά το πλινθοπερίκλειστο σύστημα δόμησης, δηλαδή αποτελείται από καλολαξευμένους πωρόλιθους περικλειόμενους από μονή σειρά πλίνθων στους οριζόντιους και συνήθως διπλή στους κατακόρυφους αρμούς. Χαρακτηριστικό της τοιχοποιίας της αρχικής βυζαντινής οικοδομικής φάσης είναι ο άφθονος κεραμοπλαστικός διάκοσμος που σε συνδυασμό με τον ανοιχτόχρωμο πωρόλιθο δίνει ζωντάνια στο εξωτερικό του ναού καταπολεμώντας τη μονοτονία. Υπάρχουν οδοντωτές ταινίες και επάλληλες ζώνες από ψευδοκουφικά κοσμήματα και έγκοπτα τούβλα που σχηματίζουν μαιάνδρους, κλειδόσχημα και σιγμοειδή μοτίβα.
Από τα επτά μνημεία που εντοπίζονται στην Πελοπόννησο, ο Αγιος Δημήτριος είναι το μοναδικό στην Αχαΐα. Στο εσωτερικό του ναού διατηρούνται μικρά τμήματα ψηφιδωτού δαπέδου από μεγάλες λίθινες ψηφίδες.
Ο ναός έχει χρονολογηθεί από τον Αναστάσιο Ορλάνδο στο τέλος του 12ου αιώνα. Τα μορφολογικά-κατασκευαστικά στοιχεία του μνημείου καθώς και τα πρόσφατα ανασκαφικά δεδομένα οδηγούν με ασφάλεια σε μια χρονολόγηση στο δεύτερο μισό του 12ου αιώνα.
Όλος ο ναός έχει υποστεί εκτεταμένες επεμβάσεις, κάποιες ήδη στην υστεροβυζαντινή περίοδο. Η προσθήκη στα μέσα του 18ου αιώνα νάρθηκα κτισμένου με ντόπιο σκληρό ασβεστόλιθο, πιθανόν συνδέεται με ακμή της μονής και εντάσσεται στην ανακαίνιση που αναφέρεται στην γραπτή επιγραφή που σώζεται πάνω από την θύρα εισόδου στον κυρίως ναό. Την ίδια περίοδο, το 1750, αγιογραφήθηκε και όλο το μνημείο από τον Ανδρέα αναγνώστη, σύμφωνα με την παραπάνω επιγραφή. Ακολουθείται πιστά το καθιερωμένο ήδη από την μεσοβυζαντινή περίοδο εικονογραφικό πρόγραμμα, σύμφωνα με τον συμβολισμό κάθε τμήματος του ναού.
Το έργο της αποκατάστασης
Το μνημείο επλήγη σοβαρά από τον σεισμό της 6ης Ιουνίου 2008 και έκτοτε δεν λειτουργεί λόγω των σοβαρών δομικών προβλημάτων που παρουσιάζει. Η μεγαλύτερη βλάβη του ήταν η κατάρρευση της καμάρας του νάρθηκα.
«Η Εφορεία μας έλαβε το 2009 τα πρώτα σωστικά μέτρα για την άρση της ετοιμορροπίας του, με υποστυλώσεις και αντιστηρίξεις. Εσωτερικά όλοι οι θόλοι υποστυλώθηκαν αφού οι τοιχογραφίες καλύφθηκαν με ειδικό αντίκραδασμικό υλικό» περιγράφεται.
Το έργο της στερέωσης και αποκατάστασης του μνημείου υλοποιήθηκε μέσω Προγραμματικής Σύμβασης μεταξύ του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού και της Ιεράς Μητροπόλεως Πατρών με χρηματοδότηση του Ιδρύματος Α. Γ. Λεβέντη και του Ιδρύματος X. Κ. Λεβέντη. Περιελάμβανε στερέωση του βυζαντινού ναού, συντήρηση των τοιχογραφιών του και διαμόρφωση του περιβάλλοντα χώρου με ήπιες επεμβάσεις, σύμφωνα με εγκεκριμένες μελέτες και την πρόταση που εκπόνησε η γεωπόνος-αρχιτέκτων τοπίου της Εφορείας Αρχαιοτήτων Πόλης Θεσσαλονίκης Δρ. Ολγα Μπακιρτζή. Οι εργασίες ξεκίνησαν τον Αύγουστο του 2016 και ολοκληρώθηκαν τον περασμένο Σεπτέμβριο.
Αποκαλύφθηκαν κιβωτιόσχημοι τάφοι και ελεύθερες ταφές βυζαντινών και μεταβυζαντινών χρόνων. Στο Ιερό βήμα, η ανασκαφή έφερε στο φως λείψανα του αρχικού δαπέδου, την βάση της αρχικής Αγίας Τράπεζας, επί της οποίας κτίστηκε η σημερινή, προφανώς κατά την φάση ανακαίνισης της μονής το 1750, καθώς και μικρό χωνευτήριο. Στον περιβάλλοντα χώρο αποκαλύφθηκε δυτικά του ναού η Τράπεζα της μονής με πλίνθινο δάπεδο στην ημικυκλική της κόγχη, καθώς και λείψανα κτιρίων σε κακή κατάσταση διατήρησης.
Η μελέτη συντήρησης των τοιχογραφιών εκπονήθηκε από τους συντηρητές της Εφορείας Αναστασία Σαμπαζιώτη και Ζώη Γκρίλλα.
Πηγή: Δρ. Αναστασία Κουμούση, Διευθύντρια Εφορείας Αρχαιοτήτων Αχαίας μέσω αναδημοσίευσης της Μ. Ριζογιάννη, pelop.gr, The Best News 1, AchaiaNews, The Best News 2
Σας ευχαριστώ για την προβολή του έργου της Εφορείας, αλλά θα έπρεπε να αναφέρετε τον συγγραφέα του κειμένου που αναρτήσατε, μιας και είναι αντιγραφή λέξη προς λέξη του εντύπου που συνέγραψα και επιμελήθηκα πρόσφατα, στο πλαίσιο του έργου της αποκατάστασης του Αγ. Δημητρίου Μπάδα. Δρ. Αναστασία Κουμούση, Διευθύντρια Εφορείας Αρχαιοτήτων Αχαίας
ΑπάντησηΔιαγραφή