Η "Κύλιξ του Αρκεσίλα", αρχαίο ελληνικό αγγείο που εκτίθεται στο Παρίσι. Βρέθηκε στο Βούλτσι της Ιταλίας. Ως προς το εμπόρευμα ...
 |
| Η "Κύλιξ του Αρκεσίλα", αρχαίο ελληνικό αγγείο που εκτίθεται στο Παρίσι. Βρέθηκε στο Βούλτσι της Ιταλίας. Ως προς το εμπόρευμα μερικοί επιστήμονες θεωρούν ότι πρόκειται για βαμβάκι, λόγω του χαρακτηριστικού σχήματος των καλαθιών. Άλλοι πάλι υποθέτουν ότι πρόκειται για το φαρμακευτικό φυτό σίλφιον, το οποίο μονοπωλούσε η Κυρήνη, γι αυτό και ο ίδιος ο Αρκεσίλαος επιτηρεί τις εργασίες. Τα ζώα της Αφρικής υποδηλώνουν τον τόπο στον οποίο υποτίθεται ότι εξελίσσεται η σκηνή. Η εικόνα που παρουσιάζεται είναι μοναδική στην αρχαία τέχνη. Ο Αρκεσίλαος δεν συναντάται συχνά στην ζωγραφική. Επίσης, οι σκηνές εργασίας δεν είναι συνηθισμένο θέμα ζωγραφικής. Σημαντικό στοιχείο για την μελέτη της αρχαιότητας είναι η ζυγαριά που παριστάνεται τη στιγμή της χρήσης της. Επίσης τα αιγυπτιακά στοιχεία, το καπέλο και τα ζώα επιβεβαιώνουν τις στενές σχέσεις της Σπάρτης με τη Βόρειο Αφρική. Είναι έργο του 565-560 π.Χ. και αποδίδεται στον Αγγειογράφο του Αρκεσίλα, έναν από τους πέντε αξιολογότερους αγγειογράφους της Σπάρτης. (Wikipedia) |
Λίγα στοιχεία για το πρώτο είδος φυτού που εξαφάνισε ο άνθρωπος στην Αρχαιότητα.
Πολλά οικολογικά κινήματα ανησυχούν για πιθανές εξαφανίσεις ειδών στον φυσικό κόσμο, ωστόσο οι ανθρώπινες κοινωνίες είχαν, πριν από δύο χιλιάδες χρόνια, υπερεκμεταλλευτεί ένα φυτό, το σίλφιον, που σήμερα δεν υπάρχει πια.
Καθώς η οικολογική ευαισθητοποίηση προοδεύει σημαντικά στον κόσμο, με το κίνημα Extinction Rebellion να διοργανώνει τη δεύτερη "εβδομάδα διεθνούς εξέγερσης", δεν είναι άσκοπο να υπενθυμίσουμε την ιστορία του silphium (σίλφιου). Το εξαφανισμένο σήμερα σκιαδοφόρο αυτό με το αυλακωτό στέλεχος είχε χρυσαφένιους καρπούς και φύλλα που έμοιαζαν με εκείνα του σέλινου. Φύτρωνε στην αρχαιότητα στην Κυρηναϊκή (σημερινή Λιβύη) και ήταν ξακουστό για τις πολλαπλές θεραπευτικές του αρετές σε ποικίλους τομείς όπως η οφθαλμολογία, η πνευμονολογία, οι παθήσεις των αρθρώσεων, τα σπλάχνα, το κυκλοφορικό σύστημα ή ακόμα και η σεξουαλικότητα.
Το πολυπόθητο φυτό αποτέλεσε γρήγορα ένα κερδοφόρο εξαγώγιμο εμπορικό προϊόν που χάρισε σημαντικά πλούτη στους Κυρηναίους. Ο Πλίνιος ο Πρεσβύτερος (23-79 μ.Χ.), στην Φυσική Ιστορία του (Βιβλίο XIX, 15), αναφέρει ότι το σίλφιον κόστιζε το βάρος του σε ασήμι. Ο ίδιος συγγραφέας παρατηρεί επίσης ότι ο Καίσαρας ήξερε καλά την αξία του καθώς απαίτησε για λάφυρα να του παραδοθούν από τον θησαυρό της Κυρήνης τουλάχιστον 500 κιλά του πολύτιμου φυτού. Δεν αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι το σίλφιον - ως πηγή εισοδήματος - εμφανίζεται σε όλα σχεδόν τα νομίσματα της περιοχής ήδη από τον 6ο αιώνα π.Χ. ως έμβλημα μιας τοπικής ταυτότητας. Μετά τη συγκομιδή, ο χυμός αναμειγνυόταν με αλεύρι για καλύτερη συντήρηση. Το σίλφιον αποθηκευόταν μέσα σε αμφορείς, και στη συνέχεια διοχετευόταν στα μεγάλα κέντρα διανομής της Μεσογείου: την Αθήνα, τη Δήλο και αργότερα τη Ρώμη.
Ωστόσο, η υπερεκμετάλλευση του φυτού προκάλεσε πιθανότατα την προοδευτική εξαφάνισή του. Το σίλφιον είχε, όπως φαίνεται, αρχίσει να σπανίζει στον πρώτο αιώνα π.Χ. Ο Πλίνιος σημειώνει εξάλλου ότι "μία και μόνο ρίζα βρέθηκε στην εποχή μας και προσφέρθηκε στον αυτοκράτορα Νέρωνα". Πρόωρα εξαφανισμένο, το σίλφιον θεωρείται σήμερα το πρώτο είδος φυτού που οφείλει την εξαλειψή του στον άνθρωπο και έχει γίνει γι' αυτό σύμβολο των περιβαλλοντικών καταστροφών που προκαλούν οι ανθρώπινες δραστηριότητες, πολύ πριν από την έλευση των σύγχρονων βιομηχανικών κοινωνιών.
Πηγή: Julien Olivier, Equipe BNF-Gallica μέσω Σπ. Σταβέρη, LiFO
Δεν υπάρχουν σχόλια