Φωτ.: Πάρις Ταβιτιάν/LIFO Η LiFO μπήκε στα εργαστήρια του μουσείου, βλέποντας σε αποκλειστικότητα την προεργασία για την επετειακή έκθ...
 |
| Φωτ.: Πάρις Ταβιτιάν/LIFO |
Η LiFO μπήκε στα εργαστήρια του μουσείου, βλέποντας σε αποκλειστικότητα την προεργασία για την επετειακή έκθεση «Οι μεγάλες νίκες στα όρια του μύθου και της Ιστορίας».
Περνώ το κατώφλι του μουσείου ένα ηλιόλουστο μεσημέρι. Αυτή τη φορά, ο σκοπός της επίσκεψης μας δεν ήταν οι εκθεσιακοί χώροι, ούτε οι μόνιμες συλλογές αλλά η πρόσκληση για μια διαφορετική διαδρομή στις αθέατες όψεις του μεγαλύτερου ελληνικού μουσείου. Εκεί, που μια πλειάδα ανθρώπων, όπως συντηρητές έργων τέχνης, αρχαιολόγοι και επιστημονικοί συνεργάτες, εργάζονται πυρετωδώς, προετοιμάζοντας όλα όσα βλέπει στο τελικό τους αποτέλεσμα ο επισκέπτης στις μόνιμες και περιοδικές εκθέσεις.
Το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο ιδρύθηκε το 1829. Αποτέλεσε το πρώτο μουσείο που ιδρύθηκε στο ελληνικό κράτος μετά τον επαναστατικό αγώνα και την απελευθέρωση της Ελλάδας από τον οθωμανικό ζυγό. Το 1866, με τη δωρεά του οικοπέδου από την Ε. Τοσίτσα και τη χορηγία της οικογένειας Μπερναρδάκη από την Αγία Πετρούπολη, ξεκίνησε η ανέγερση του σημερινού κτιρίου σε σχέδια L. Lange, με τροποποιήσεις του Τσίλερ στην πρόσοψη.
Στην είσοδο με υποδέχεται η διευθύντρια κ. Μαρία Λαγογιάννη, τηρώντας όλα τα μέτρα ασφαλείας που προβλέπονται από το υγειονομικό πρωτόκολλο. «Το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο είναι ένας αληθινός τόπος τέχνης, του οποίου οι γνήσιες συλλογές συνθέτουν τον αρχαίο κόσμο. Είναι ένα αυθεντικό μουσείο, δομημένο από τα όνειρα των Ελλήνων αλλά και της βαθύτερης επιθυμίας να στεγάσουν την πολιτιστική τους κληρονομιά» υπογραμμίζει η κ. Λαγογιάννη λίγο πριν μας οδηγήσει στα άδυτα του μουσείου και δούμε με λεπτομέρεια όσα ετοιμάζονται για την έκθεση «Οι μεγάλες νίκες στα όρια του μύθου και της Ιστορίας».
Η έκθεση θα εγκαινιαστεί στις 29 Σεπτεμβρίου, ημέρα ολοκλήρωσης της νικηφόρας ναυμαχίας της Σαλαμίνας το 480 π.Χ, και σ' αυτήν παρουσιάζεται η ιστορική αλληλουχία των γεγονότων από τη Μάχη του Μαραθώνα ως τις Πλαταιές. Πρόκειται για μια έκθεση με ιδιαίτερες δυσκολίες, αφού τα τεκμήρια από εκείνη την περίοδο είναι ελάχιστα.
Λίγα λεπτά πριν κατευθυνθούμε προς τα εργαστήρια του μουσείου για παρακολουθήσουμε συντηρητές και αρχαιολόγους επί το έργον, η διευθύντρια του μουσείου εστιάζει στον πολύμηνο κόπο, στη διεισδυτική έρευνα και στην ενδελεχή μελέτη που απαιτεί μια περιοδική έκθεση. Και σημειώνει: «Οι ερευνητικές εργασίες απαιτούν χρόνο και αφοσίωση. Ουσιαστικά, θέλουμε να γεφυρώσουμε εννοιολογικά τον αρχαίο και τον σύγχρονο κόσμο, ώστε να αντιλαμβάνεται ο επισκέπτης τις βαθύτερες αιτίες των Περσικών Πολέμων».
Βιώνοντας από κοντά όλη αυτή την συναρπαστική εμπειρία, αντιλαμβάνεσαι ότι ένα μουσείο δεν είναι μόνο η τοποθέτηση των εκθεμάτων και η ανάγνωση των πληροφοριών που τα συνοδεύουν αλλά μια ολιστική διαδικασία, η οποία δένει αρμονικά τις αρχαιότητες που επιλέγονται από τις πλούσιες συλλογές ώστε να δώσουν στον επισκέπτη τη δυνατότητα για ένα ταξίδι στον χρόνο και στις λαμπρές σελίδες της Ιστορίας.
Πηγαίνουμε στα ενδότερα του μουσείου, όπου «οι μη έχοντες εργασία» απαγορεύεται να εισέλθουν, και παρακολουθούμε πώς οργανώνεται μια επετειακή έκθεση. Πρώτα μπαίνουμε στο Εργαστήριο Συντήρησης Αγγείων & Έργων Μικροτεχνίας, όπου μας υποδέχονται η κ. Έφη Οικονόμου και η κ. Μαρία Τόλια-Χριστάκου αλλά και η Μαρία Χιδίρογλου, η οποία έχει ασχοληθεί με τη συλλογή τεκμηρίων που αφορούν το Αρτεμίσιο.
 |
| Στο Εργαστήριο Συντήρησης Αγγείων & Έργων Μικροτεχνίας πραγματοποιείται η αποκατάσταση και η αισθητική παρουσίαση αρχαίων κεραμικών αντικειμένων. Φωτ.: Πάρις Ταβιτιάν/LIFO |
Οι συντηρητές βρίσκονται όλοι στη θέση τους. Οι αρμοδιότητες του εργαστηρίου αυτού περιλαμβάνουν την εκπόνηση μελετών συντήρησης, τη συντήρηση, την αποκατάσταση και την αισθητική παρουσίαση των αρχαίων κεραμικών αντικειμένων (αγγεία, ειδώλια, μικροτεχνήματα και αρχιτεκτονικά μέλη), των έργων μικροτεχνίας (κοσμήματα, σφραγιδόλιθοι και οστέινα ή ελεφάντινα αντικείμενα ιστορικής περιόδου), όπως και των γυάλινων σκευών του μουσείου.
Επίσης, την τήρηση αρχείου έργων και μελετών συντήρησης, επιστημονικών εργασιών και εργασιών τεκμηρίωσης, καθώς και την υποστήριξη μόνιμων και περιοδικών εκθέσεων αρχαιοτήτων του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου και του υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού στην Ελλάδα και στο εξωτερικό.
Στη συνέχεια, συζητώ με την κ. Δέσποινα Μαρσινοπούλου, η οποία εργάζεται στα στερεομικροσκόπια και στη μικροκάμερα οπτικής παρατήρησης και φωτογραφικής τεκμηρίωσης. Μου εξηγεί ποια είναι ακριβώς η δική της αρμοδιότητα: «Η επιλογή του υλικού γίνεται από τους αρχαιολόγους και έπειτα εμείς ελέγχουμε τη στατικότητα και προχωράμε στην αισθητική αποκατάσταση των ευρημάτων».
Παράλληλα, η κ. Ιωάννα Ντάλλα επικεντρώνεται στα στηρίγματα των αντικειμένων, ακολουθώντας τον σχεδιασμό της έκθεσης. Όπως τονίζει χαρακτηριστικά: «Τους τελευταίους δέκα μήνες όλη αυτή η λεπτομερής επεξεργασία γίνεται, ακολουθώντας πιστά τα οργανογράμματα της προετοιμασίας αυτής της έκθεσης αλλά και δίνοντας βάρος στην ανεύρεση αντικειμένων».
Παντού γύρω μου υπάρχουν θραύσματα αγγείων και εκείνη τη στιγμή η κ. Οικονόμου προσθέτει: «Αντλούμε πληροφορίες από ιστορικές πηγές και ουσιαστικά γράφουμε την Ιστορία κομμάτι-κομμάτι. Δείτε, για παράδειγμα, αυτά τα καμένα όστρακα, τα οποία είναι ταυτισμένα με την περσική επιδρομή, για να αντιληφθείτε το μέγεθος των τεκμηρίων». Την ίδια στιγμή, η κ. Χριστάκου μας αναλύει τη σχέση των Αθηναίων με τη θάλασσα μέσα από πρώιμες μαρτυρίες και θραύσματα από γεωμετρικούς κρατήρες.
Στη γειτονική αίθουσα το βλέμμα μου στέκεται στον ειδικά διαμορφωμένο χώρο με την απαραίτητη υλικοτεχνική υποδομή και τα κατάλληλα μηχανήματα για την κατεργασία των διαφόρων υλικών στήριξης των αρχαιοτήτων. Εκεί εργάζονται ακατάπαυστα στον τροχό και τις στερεώσεις οι κ.κ. Δαυίδ Δέλιος και Παναγιώτης Αθανασόπουλος.
 |
| Φωτ.: Πάρις Ταβιτιάν/LIFO |
Λίγο αργότερα διασχίζω τους στενόμακρους διαδρόμους του δαιδαλώδους κτιρίου. Εγκυκλοπαίδειες, βιβλία και έγγραφα σε φακέλους βρίσκονται τοποθετημένα σε ψηλές, σκούρες βιβλιοθήκες, ενώ το εσωτερικό αίθριο είναι γεμάτο αρχαιότητες. Η επόμενη στάση γίνεται στο Εργαστήριο Συντήρησης Έργων Μεταλλοτεχνίας, το οποίο στελεχώνεται από τέσσερις συντηρητές αρχαιοτήτων: Γεράσιμος Μακρής, Γεωργία Καραμαργιού, Μαρία Κοντάκη και Αλεξάνδρα Χατζηπαναγιώτου.
Οι δύο αίθουσες μοιράζονται μεταξύ του μηχανουργείου και του εργαστηρίου συντήρησης με εξοπλισμό για περιστασιακή ολιγόλεπτη χρήση. Όπως μας εξηγούν οι συντηρητές, ασχολούνται κυρίως με τη συντήρηση μεταλλικών αρχαιοτήτων που έχουν κατασκευαστεί από χαλκό, σίδηρο, μόλυβδο, άργυρο και χρυσό. Η συντήρηση των αρχαιοτήτων μπορεί να είναι αρχική, όπως γίνεται στα ανασκαφικά αντικείμενα, ή επαναληπτική, όπως επιβάλλεται να γίνεται σε όλα τα συντηρημένα αντικείμενα στο πέρασμα των χρόνων. Αγγεία, γεωργικά και ιατρικά εργαλεία, όπλα, κράνη, ασπίδες, κοσμήματα, κάτοπτρα, μικρά αντικείμενα καλλωπισμού, μικρά ειδώλια και μεγάλα αγάλματα, διάφορα αναθηματικά αντικείμενα και διάφορα αντικείμενα της καθημερινής ζωής καταλαμβάνουν τον μεγαλύτερο χώρο του εργαστηρίου.
Ταυτόχρονα, παρακολουθούμε τη διαδικασία προσομοίωσης της έκθεσης. Όπως με ενημερώνουν, τα αντικείμενα προέρχονται είτε από διάφορες ανασκαφές στην Ελλάδα, είτε από δωρεές ιδιωτικών συλλογών, παραδόσεις ιδιωτών και κατασχέσεις. Επίσης, το εργαστήριο μπορεί να δεχτεί προσωρινά και αντικείμενα από άλλες εφορείες, προκειμένου να συντηρηθούν ή να στηριχτούν, δηλαδή δύσκολες περιπτώσεις που δεν είναι δυνατό να αντιμετωπιστούν στον χώρο τους.
«Εκτός από την επεμβατική συντήρηση των αντικειμένων, ιδιαίτερη βαρύτητα δίνεται και στην προληπτική συντήρηση αυτών, εξασφαλίζοντας τη βιωσιμότητά τους στο διηνεκές» αναφέρει κ. Καραμαργιού, η οποία σπεύδει να μας δείξει σιδερένιες αιχμές από ακόντια και δόρατα, καθώς και ένα ξίφος, αναπαριστώντας τον τρόπο που «αποτελείωναν» τον εχθρό.
Μένουμε αρκετή ώρα σε ένα μοναδικό τεκμήριο για το οποίο η κ. Λαγογιάννη επισημαίνει ότι «μόνο σταγόνες από αίμα δεν έχει». «Πρόκειται για τόξα και βέλη που βρέθηκαν στο Λόφο Κολωνού, εκεί όπου άφησαν το αίμα τους οι υπερασπιστές των Θερμοπυλών» συμπληρώνει η κ. Χατζηπαναγιώτου. «Οι εργασίες συντήρησης και στήριξης στο εργαστήριο μού προσφέρουν μια σαγηνευτική εμπειρία» λέει ο φοιτητής του Πανεπιστημίου Δυτικής Αττικής Δημήτρης Παπαδημητρίου, ο οποίος κάνει την πρακτική του άσκηση στο μουσείο.
 |
| Η κεφαλή του Ηρακλή, μία από τις θεότητες που βοήθησαν στη Μάχη του Μαραθώνα. Φωτ.: Πάρις Ταβιτιάν/LIFO |
Η τελευταία επίσκεψη πραγματοποιείται στο Εργαστήριο Συντήρησης Γλυπτών, το οποίο βρίσκεται στο ισόγειο του νέου κτιρίου επί της οδού Μπουμπουλίνας και δίνει σε ένα μικρό εσωτερικό αίθριο. Εκεί συναντώ τους δύο συντηρητές αρχαιοτήτων και έργων τέχνης, Ιωάννη Παναγάκο και Πέπη Τσακρή, και την αρχαιολόγο της Συλλογής Γλυπτών Χρυσάνθη Τσούλη. «Εδώ διενεργούνται εργασίες καθαρισμού, συγκόλλησης, συμπλήρωσης, αισθητικής παρουσίασης και κατασκευή προσαρμοσμένης βάσης για την ασφαλή στήριξη και ανάδειξη του γλυπτού» τονίζει η κ. Τσακρή.
«Στα καθήκοντα του εργαστηρίου είναι και η μετακίνηση γλυπτών με ανυψωτικά οχήματα, η γνωμάτευση σχετικά με την καταλληλότητα των αρχαίων να ταξιδέψουν σε εκθέσεις εντός ή εκτός Ελλάδας, η ανάπτυξη προδιαγραφών στη συσκευασία των γλυπτών προκειμένου να πραγματοποιηθούν αυτά τα ταξίδια» προσθέτει ο κ. Παναγάκος και συγχρόνως μου δείχνει ένα ψηφιακό μοντέλο μέσω μιας τρισδιάστατης αποτύπωσης.
Τέλος, στο μεγάλο λευκό τραπέζι του εργαστηρίου είναι τοποθετημένο ένα από τα πιο εντυπωσιακά γλυπτά, η κεφαλή του Ηρακλή, μία από τις θεότητες που βοήθησαν στη Μάχη του Μαραθώνα, όπως μου διευκρινίζει η κ. Τσούλη, συμπληρώνοντας: «Το συγκεκριμένο γλυπτό είχε βρεθεί στην κοίτη του Ιλισού, παρασυρμένο από το νερό και προέρχεται από το ιερό Κυνόσαργες».
 |
| Η αρχαιολόγος–επιμελήτρια Μαρία Χιδίρογλου, η οποία έχει ασχοληθεί με τη συλλογή τεκμηρίων που αφορούν το Αρτεμίσιο. Φωτ.: Πάρις Ταβιτιάν/LIFO |
 |
| Φωτ.: Πάρις Ταβιτιάν/LIFO |
 |
| Φωτ.: Πάρις Ταβιτιάν/LIFO |
Φεύγοντας, συνειδητοποιώ ότι στο πολύπαθο κέντρο της πόλης υπάρχει ένας υπόγειος κόσμος που συντηρεί, μελετά και αναδεικνύει τα αριστουργήματα των συλλογών του Αρχαιολογικού μουσείου και προσφέρει σε όποιον το βιώσει από κοντά μια σαγηνευτική εμπειρία.
Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο,
28ης Οκτωβρίου (Πατησίων) 44
Ωράριο λειτουργίας:
Τρ. 12:30-20:00, Τετ.-Δευτ. 08:00-20:00
Πηγή: Γ. Πανταζόπουλος, LiFO
Δεν υπάρχουν σχόλια