Κορώνα ή γράμματα;

Το νόμισμα των 50 δραχμών, που δημοπρατήθηκε, είχε μία από τις υψηλότερες βαθμολογίες ως προς την κατάστασή του και πουλήθηκε σε τιμή τριπλά...

Το νόμισμα των 50 δραχμών, που δημοπρατήθηκε, είχε μία από τις υψηλότερες βαθμολογίες ως προς την κατάστασή του και πουλήθηκε σε τιμή τριπλάσια του ποσού εκκίνησής του.

Το 1876 ο βασιλιάς Γεώργιος Α΄ είχε συμπληρώσει μία δεκαετία στον θρόνο του ελληνικού κράτους, μετά την έξωση του Οθωνα. Τα Ιόνια Νησιά είχαν περιέλθει στη μικρή Ελλάδα, ο Χαρίλαος Τρικούπης είχε κερδίσει την πολιτική μάχη για την Αρχή της Δεδηλωμένης, στην Κρήτη η επανάσταση του 1866 είχε πνιγεί στο αίμα.

Η χώρα παρέμενε σε κακή οικονομική κατάσταση, αλλά ο Γεώργιος θεωρούσε ότι δεν πρέπει να φαίνεται και φτωχή, και γι’ αυτό παρήγγειλε 182 χρυσά κέρματα των 50 δραχμών και 76 των 100 δραχμών σε νομισματοκοπεία του εξωτερικού με την κεφαλή του στη μία όψη –όπως συνηθίζονταν τότε– και με τον βασιλικό θυρεό στην δεύτερη όψη, μαζί με τα διακριτικά της άγκυρας και της μέλισσας. «Αυτό πρέπει να έγινε καθαρά για λόγους προπαγάνδας. Δεν πιστεύω ότι κανείς νόμιζε πως θα κυκλοφορούσαν αυτά τα κέρματα στην αγορά. Πρέπει να δόθηκαν σε αξιωματούχους του Γεωργίου. Δεν νομίζω να κυκλοφόρησαν ευρύτερα», μας λέει ο Νίκος Μαθιουδάκης, ιδρυτής και διευθύνων σύμβουλος του νέου οίκου δημοπρασιών Attica Auctions.

Σπάνια και πολύτιμα

Αυτά τα χαρακτηριστικά είναι που κάνουν τα δύο κέρματα σπάνια και πολύτιμα για τους συλλέκτες νομισμάτων, ενώ η πολύ καλή κατάστασή τους ανεβάζει κατακόρυφα την αξία τους για τους συλλέκτες – επενδυτές, όπως φάνηκε από την πρόσφατη δημοπρασία της Attica Auctions, που πραγματοποιήθηκε στην Ελβετία στις 17 Νοεμβρίου 2021 σε συνεργασία με τον οίκο δημοπρασιών NAC. Δημοπρατήθηκαν νομίσματα απ’ όλο τον κόσμο με έμφαση σε συλλογές ελληνικών νομισμάτων. Το κέρμα των 50 δραχμών έκλεισε στις 140.000 ελβετικά φράγκα (περίπου 133.000 ευρώ), περίπου τρεις φορές πάνω από την τιμή εκκίνησής του. «Το συγκεκριμένο πενηντάδραχμο του 1876 είναι το τέταρτο πιο ακριβό νέο ελληνικό νόμισμα που έχει πουληθεί στην ιστορία», σημειώνει ο κ. Μαθιουδάκης. Πρώτο στη λίστα είναι ένα Δοκίμιο, ένα δείγμα, των 100 δραχμών του 1875 που πουλήθηκε έναντι 300.000 ελβετικών φράγκων το 2014 στην Ελβετία.

Συναντήσαμε τον Νίκο Μαθιουδάκη στο κέντρο της Αθήνας, στον χώρο που σε λίγους μήνες θα γίνει η μόνιμη έδρα της Attica Auctions. Μεγαλωμένος στο εξωτερικό, με αγάπη συλλέκτη για το νόμισμα, ο κ. Μαθιουδάκης άφησε το διδακτορικό του στη μοριακή βιολογία και τη γενετική για να ακολουθήσει το πάθος του, που τον οδήγησε σε μια καριέρα στους οίκους δημοπρασιών Sotheby’s, Heritage Auctions και Künker. Αποφάσισε να μεταφέρει την τεχνογνωσία που απέκτησε στο εξωτερικό στην Ελλάδα, όπου εκτιμά ότι υπάρχει μια κρίσιμη μάζα συλλεκτών και νομισμάτων, ικανή να υποστηρίξει τον ανταγωνισμό δύο οίκων δημοπρασιών συλλεκτικών αντικειμένων (ο άλλος είναι η A. Karamitsos Auctions). «Ο συλλεκτισμός είναι στο αίμα μας. Υπολογίζω ότι αυτή τη στιγμή υπάρχουν από 5.000 έως 10.000 συλλέκτες στην Ελλάδα με τζίρο που κυμαίνεται από 3 έως 5 εκατομμύρια ευρώ ετησίως», τονίζει και προσθέτει ότι το ποσό αυξάνεται κατά πολύ εάν προστεθούν και οι αγοραπωλησίες χρυσών λιρών.

Στα ελληνικά νομίσματα, οι ιστορικές περίοδοι που κάνουν θραύση σε συλλέκτες και επενδυτές είναι τα χρόνια του Οθωνα και του Γεωργίου Α΄. Το βασιλικό νομισματοκοπείο επί Οθωνα στεγαζόταν στη σημερινή πλατεία Κλαυθμώνος και ήταν εξοπλισμένο με μηχανήματα κοπής νομισμάτων από το Μόναχο, αλλά και με παλαιότερα μηχανήματα από το νομισματοκοπείο της Αίγινας που ίδρυσε ο Καποδίστριας. Εκείνα τα χρησιμοποιούσαν οι Ιωαννίτες Ιππότες της Μάλτας τον 18ο αιώνα και αγοράστηκαν σε τιμή ευκαιρία από τους συνεργάτες του Κυβερνήτη αλλά λόγω παλαιότητας έκοβαν τα νομίσματα με μικρά λάθη.

Το χρυσό νόμισμα του Γεωργίου Β΄ δεν έφτασε στην Ελλάδα, λόγω αδυναμίας του κράτους να πληρώσει την παραγγελία του, ενώ το κέρμα των 30 δραχμών είναι σπάνιο μόνο όταν έχει την ένδειξη «Αναμνηστικόν» (φωτ. Attica Auctions).

Πιστοποίηση

Τα κέρματα που κυκλοφόρησαν επί Καποδίστρια έχουν κυρίως συλλεκτική αξία, καθώς ήταν σχεδόν όλα χάλκινα, εκτός από το νόμισμα του 1828, με τον μυθικό Φοίνικα, που κυκλοφόρησε σε ασήμι αλλά σε λίγα κομμάτια λόγω έλλειψης αργύρου. «Συλλεκτικό είναι κάτι το σπάνιο. Ο συλλέκτης δεν ενδιαφέρεται για την κατάσταση του νομίσματος, τον ενδιαφέρει η παλαιότητα και το να συμπληρώσει μια συλλογή. Ο επενδυτής όμως θέλει την καλύτερη κατάσταση από κάθε νόμισμα», μας λέει ο κ. Μαθιουδάκης. Συνήθως, τα νομίσματα που ήταν σε χρήση στην εποχή τους παρουσιάζουν και τις μεγαλύτερες φθορές, ενώ όσα για κάποιους λόγους έχουν φυλαχθεί ή προστατευτεί παίρνουν υψηλή βαθμολογία και αποκτούν μεγάλη αξία. Οπως εξηγεί, κάθε νόμισμα βαθμολογείται από εταιρείες πιστοποίησης με βάση διεθνείς προδιαγραφές, και η τιμή του μπορεί να εκτοξευθεί εάν πάρει έναν πολύ καλό βαθμό, όπως έγινε στην περίπτωση του χρυσού πενηντάδραχμου.

Αυτό όμως που δεν φαίνεται ακόμα και στο έμπειρο μάτι ενός εκτιμητή είναι οι ιστορίες που κουβαλούν πάνω στις χαράξεις τους τα ιστορικά νομίσματα. Για παράδειγμα, το χρυσό κέρμα των 100 δραχμών, που έκοψε ο βασιλιάς Γεώργιος Β΄ το 1935 για να τιμήσει την πέμπτη επέτειο από την παλινόρθωση της μοναρχίας –και ήταν κομμάτι της δημοπρασίας–, δεν έφτασε ποτέ στην Ελλάδα. Το ελληνικό κράτος παρήγγειλε 140 τέτοια νομίσματα, αλλά αποδείχθηκε ότι δεν μπορούσε να πληρώσει το κόστος της παραγωγής τους και, όπως μας λέει ο κ. Μαθιουδάκης, κατέληξαν σε δημοπρασίες της εποχής. To νόμισμα που δημοπρατήθηκε από την Attica Auctions είχε τιμή εκκίνησης 15.000 φράγκων και έκλεισε στις 39.930 φράγκα (38.000 ευρώ).

Πέντε βασιλείς

Μια άλλη περίπτωση σπάνιου νομίσματος είναι το κέρμα των 30 δραχμών του 1963, που κυκλοφόρησε από τον βασιλιά Παύλο Α΄ για την επέτειο των 100 ετών της ελληνικής μοναρχίας. Στη μία του όψη έχει τις κεφαλές των πέντε βασιλέων και στη δεύτερη έναν χάρτη της Ελλάδας. Το νόμισμα κυκλοφόρησε σε τρία εκατομμύρια αντίτυπα και πολλοί θεωρούν ότι έχουν στα χέρια τους ένα σπάνιο κειμήλιο. Η σπανιότητά του όμως βρίσκεται αλλού. Σε μόλις 50 νομίσματα ο Παύλος ζήτησε να χαραχτεί η λέξη «Αναμνηστικόν» στην όψη του χάρτη, τα οποία δώρισε σε σημαντικά άτομα της εποχής. Το νόμισμα είχε τιμή εκκίνησης 5.000 ελβετικά φράγκα και τελικά έκλεισε στις 7.865 φράγκα (7.500 ευρώ). Τα νομίσματα που κυριαρχούν αυτή τη στιγμή στην αγορά, μας λέει ο κ. Μαθιουδάκης, είναι τα αμερικανικά κέρματα που σπάνε τα ρεκόρ πωλήσεων, και μπορούν να πιάσουν τιμές έως και 10 εκατομμυρίων δολαρίων. Δεύτερα στη λίστα είναι τα αγγλικά νομίσματα, λόγω των πολλών αποικιών της βρετανικής αυτοκρατορίας, που κάνει τα κέρματα της εποχής οικεία στους συλλέκτες. «Είναι νομίσματα που όλοι μπορούν να τα καταλάβουν. Και αυτό είναι σημαντικό για έναν συλλέκτη, να καταλαβαίνει αυτό που αγοράζει», σημειώνει. Αγοραστές νομισμάτων υπάρχουν σε όλες τις χώρες και η κατάταξή τους ακολουθεί την ευρύτερη αγορά έργων τέχνης με πρώτη δύναμη την Κίνα και ακολούθως την Αμερική, την Αγγλία, τη Γερμανία αλλά και την Ιαπωνία.

Αυτή την περίοδο η Attica Auctions ετοιμάζει μια ηλεκτρονική πλατφόρμα δημοπρασιών, με την οποία οι χρήστες θα μπορούν να πωλούν και να αγοράζουν από το κινητό τους τηλέφωνο. Η πλατφόρμα θα τεθεί σε πλήρη λειτουργία τη νέα χρονιά, και η εταιρεία προγραμματίζει να υλοποιήσει την επόμενη δημοπρασία συλλεκτικών νομισμάτων στην Αθήνα. Παράλληλα, ο οίκος θα λειτουργεί και συμβουλευτικά προς τους συλλέκτες που θέλουν να έχουν πρόσβαση και να πουλήσουν τα αντικείμενά τους σε διεθνείς δημοπρασίες σε όλο τον κόσμο.

Τι είναι όμως αυτό που κάνει τα νομίσματα τόσο ελκυστικά για τους συλλέκτες; Από τη μια πλευρά οι τιμές αγοράς των νομισμάτων είναι πολύ χαμηλότερες των έργων τέχνης αλλά οι τιμές πώλησης είναι σταθερά ανοδικές. Επίσης, το γεγονός ότι πρόκειται για μικρά αντικείμενα, εύκολα στη μετακίνηση και στη φύλαξή τους κάνει τα πράγματα ακόμη πιο εύκολα. Από την άλλη πλευρά, όπως σημειώσαμε, κάθε νόμισμα έχει την ιστορία του. Μιας και μιλάμε για τα ελληνικά, ο κ. Μαθιουδάκης μάς λέει ότι ένας συλλέκτης μπορεί να καταλάβει τις ιστορικές συνθήκες που επικρατούσαν στην Ελλάδα σε μια συγκεκριμένη περίοδο βλέποντας το υλικό κατασκευής και την κατάσταση ενός νομίσματος. «Πρόκειται για μια μικρογραφία της ιστορίας που κάποιος μπορεί να φυλάξει σε ένα συρτάρι».

Πηγή: Σ. Ιωαννίδης, Καθημερινή