Η υφαντική τέχνη των νομάδων της Ασίας

Μια πρωτότυπη έκθεση με σπάνιες χειροποίητες μάλλινες δημιουργίες της φυλής Μπαλούχ στο Μουσείο Ασιατικής Τέχνης. Σάκοι σέλας είναι το θέμα ...

Μια πρωτότυπη έκθεση με σπάνιες χειροποίητες μάλλινες δημιουργίες της φυλής Μπαλούχ στο Μουσείο Ασιατικής Τέχνης.

Σάκοι σέλας είναι το θέμα της πρωτότυπης έκθεσης του Μουσείου Ασιατικής Τέχνης στην Κέρκυρα. Είκοσι οκτώ υφαντοί σάκοι αποθήκευσης και μεταφοράς των νομάδων Μπαλούχ, από τους οποίους φτιάχτηκαν –καθώς και από γειτονικά τους φύλα, τους Τιμούρι–, που τον 19ο και στις αρχές του 20ού αιώνα κινούνταν μεταξύ Ιράν, Τουρκμενιστάν, Αφγανιστάν, Βελουχιστάν και Πακιστάν. Γεωμετρικά τρίγωνα, εξάγωνα, οκτάγωνα, ροζέτες, φυτά και άνθη αλλά και ανθρώπινες μορφές ή ζώα σε αλλεπάλληλες σειρές είναι τα χαρακτηριστικά τους και κυρίαρχα χρώματα τα μπλε, μαύρο, κόκκινο, μελιτζανί, καστανό, λευκό.

«Σπάνια εκθέματα» χαρακτηρίζει η διευθύντρια του μουσείου, Δέσποινα Ζερνιώτη, τα μικρά εντυπωσιακά χειροποίητα δημιουργήματα «από μαλλί προβάτου, καμήλας ή κατσίκας, βαμβάκι, μεταλλικά νήματα και μετάξι, που υφάνθηκαν αποκλειστικά από γυναίκες», όπως λέει στην «Κ».

Γεωμετρικά τρίγωνα, εξάγωνα, οκτάγωνα, ροζέτες, φυτά και άνθη, αλλά και ανθρώπινες μορφές ή ζώα σε αλλεπάλληλες σειρές, είναι τα χαρακτηριστικά των υφαντών της φυλής Μπαλούχ. [ΜΟΥΣΕΙΟ ΑΣΙΑΤΙΚΗΣ ΤΕΧΝΗΣ]

Φτιαγμένοι για μεταφορά αντικειμένων και τροφίμων με καμήλες και άλογα, αποτελούν ένα μόνο μέρος της συλλογής του Φρανκ Μάρτιν Ντίερ από το Βούπερταλ της Γερμανίας, συλλέκτη και συγγραφέα για τα χαλιά και υφαντά των Μπαλούχ, ο οποίος συγκεντρώνει έργα από τα τέλη της δεκαετίας του 1980. Σκοπός του, να καταρτίσει μια συλλογή που να αντικατοπτρίζει την ποικιλομορφία των χαλιών Μπαλούχ. Τα τελευταία χρόνια έστρεψε το ενδιαφέρον του στους σάκους σέλας γιατί «ταυτίζονται περισσότερο από κάθε άλλη κατηγορία υφαντών με την έννοια της νομαδικής περιπλάνησης και κίνησης στην Κεντρική Ασία».

Για τη βαφή των μάλλινων νημάτων οι νομάδες χρησιμοποιούσαν φυτά της περιοχής τους, ανάμεσά τους το ριζάρι για το κόκκινο χρώμα. Επίσης, κελύφη από καρύδια για το καστανό και μαύρο χρώμα. Επιπλέον αναγκάζονταν, μας λέει η κ. Ζερνιώτη, να αγοράσουν κοχενίλη για τις αποχρώσεις κόκκινο κερασί ή το ακριβότερο σε κόστος ίντιγκο για αποχρώσεις του μπλε.

Οι Μπαλούχ, σε ταξιδιωτικές περιηγήσεις και εθνολογικές μελέτες του 19ου και των αρχών του 20ού αιώνα, περιγράφονται ως κτηνοτρόφοι που ζούσαν και μετακινούνταν κάτω από δύσκολες συνθήκες, ιδιαίτερα σκληρές για τις γυναίκες. «Ο Ελληνας γιατρός και εξερευνητής Παναγιώτης Ποτάγος (1838-1903) συνάντησε Μπαλούχ κατά τη διάρκεια της περιήγησής του στην Ασία από το 1867 έως το 1872», λέει η ίδια. «Ανήκαν σε φυλές με αλλεπάλληλες διαιρέσεις και μετακινούνταν κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού στα πεδινά και στην εποχή των βροχών σε περιοχές με χαμηλή βλάστηση και νερό. Εμοιαζαν στη μορφή και στην αμφίεση με κράμα Περσών, Ινδών και Αφγανών. Επίσης περιγράφονται και ως ληστές που ακολουθούν τις πρακτικές άλλων νομάδων, όμως από την άλλη έχουν έντονη αίσθηση φιλοξενίας που περιλάμβανε και το στρώσιμο χαλιού για να καλωσορίσουν τους ξένους που πλησίαζαν τις σκηνές τους».

Η νέα έκθεση θα μείνει ανοιχτή έως τον Οκτώβριο του 2023, ενώ το μουσείο βρίσκεται στον πυρετό προετοιμασίας ενός προγράμματος ΕΣΠΑ χάρη στο οποίο θα ανοίξει στο κοινό τις αποθήκες και τα εργαστήρια συντήρησης αποκαλύπτοντας θησαυρούς του.

Στο Ουίνδσορ

Ενα μέρος των πολύτιμων θησαυρών του μουσείου αποτελεί και η ιαπωνική συλλογή, την οποία θα παρουσιάσει η διευθύντρια του Μουσείου Ασιατικής Τέχνης τον Οκτώβριο σε συμπόσιο στο κάστρο του Ουίνδσορ. «Με αφορμή την έκθεση που παρουσιάζεται στο παλάτι του Μπάκιγχαμ “Η Ιαπωνία στα βρετανικά παλάτια” –πρόκειται για τη συλλογή των ιαπωνικών αντικειμένων της βασίλισσας–, διοργανώνεται το διεθνές συμπόσιο με θέμα “Japan: Courts and Culture”, όπου θα παρουσιάσω την ιαπωνική συλλογή του μουσείου μας και το Ανάκτορο Αρχαγγέλου Μιχαήλ και Αγίου Γεωργίου», λέει στην «Κ». «Στο συμπόσιο», προσθέτει, «συμμετέχουν χώρες που φιλοξενούν ιαπωνικές συλλογές που είτε ανήκουν σε βασιλικές οικογένειες είτε εκτίθενται σε ανάκτορα που έχουν μετατραπεί σε μουσειακούς χώρους».

Το Ανάκτορο Αρχάγγελου Μιχαήλ και Αγίου Γεωργίου, όπου στεγάζεται σήμερα το Μουσείο Ασιατικής Τέχνης στην Κέρκυρα, είναι ένα από αυτά. Πρόκειται για το μεγαλύτερο οικοδόμημα της περιόδου του Ιονίου Κράτους των Επτανήσων, που ξεκινά το 1815 και λήγει το 1864 με την ένωσή τους με την υπόλοιπη Ελλάδα. Ανεγέρθη με εντολή του Βρετανού ύπατου αρμοστή σερ Τόμας Μέιτλαντ για να γίνει η προσωπική του κατοικία και το διοικητικό κέντρο της Αρμοστείας, που μέχρι τότε έδρευε στο Παλαιό Φρούριο. Εκεί θα συστεγάζονταν η Ιόνιος Γερουσία και η Ιόνιος Βουλή.

Ο μηχανικός – αρχιτέκτονας του βρετανικού στρατού σερ Τζορτζ Γουίτμορ σχεδίασε ένα νεοκλασικό κτίσμα ρυθμού Αντιβασιλείας. Ακολουθώντας τις αρχές του νεοπαλλαδιανισμού και της αναβίωσης της αρχαίας ελληνικής τέχνης που επικρατούσαν στην Αγγλία, εφάρμοσε ένα συγκερασμό στοιχείων της ρωμαϊκής και αρχαίας ελληνικής αρχιτεκτονικής. Παράλληλα, τα ανάκτορα θα αποτελούσαν την έδρα του νέου Τάγματος των Αρχαγγέλου Μιχαήλ και Αγίου Γεωργίου, που ιδρύθηκε το 1818.

Το 1864, με την ένωση των Επτανήσων με την Ελλάδα, το ελληνικό κράτος πρόσθεσε στην κυριότητά του ένα οικοδόμημα που το μέγεθός του ξεπερνούσε μόνο το ανάκτορο του Οθωνα. Σήμερα στους χώρους του Μουσείου Ασιατικής Τέχνης στεγάζεται και η συλλογή ιαπωνικής τέχνης, που αποτελείται από 6.200 αντικείμενα.

«Το συμπόσιο στο κάστρο Ουίνδσορ ανοίγει νέους ορίζοντες για το μουσείο μας. Δεν θα παρουσιάσουμε μόνο την ιαπωνική συλλογή, αλλά και το πώς ένα παλάτι μπορεί να μετατραπεί σε μουσείο», λέει η κ. Ζερνιώτη, η οποία ετοιμάζει να εκδώσει το τρίτο βιβλίο της για την ιαπωνική χαρακτική.

Πηγή: Καθημερινή