Οι δύο συντηρητές, με τα κοινά και με τις διαφορές τους, αλλά πάντοτε με ήθος και κοινό στόχο τη διαφύλαξη των μνημειακών αξιών και την αναβ...
Οι δύο συντηρητές, με τα κοινά και με τις διαφορές τους, αλλά πάντοτε με ήθος και κοινό στόχο τη διαφύλαξη των μνημειακών αξιών και την αναβάθμιση της συντήρησης στη χώρα μας, συνεργάστηκαν στην εφαρμοσμένη συντήρηση, στην εκπαίδευση και στη θεσμοθέτηση της ελληνικής συντήρησης, συμβάλλοντας καταλυτικά στη διαμόρφωση της δικής μας σύγχρονης πραγματικότητας και στη διαχρονική εικόνα των ελληνικών μνημείων. Ας τους αποδοθεί σήμερα φόρος τιμής για το έργο τους και ας σταθεί το μικρό αυτό αφιέρωμα η αφορμή για τους επαγγελματίες τη συντήρησης να (ξανά)ανακαλύψουμε εκείνους και το έργο τους.
Τάσος Μαργαριτώφ (1925-2014)
Ο Τάσος Μαργαριτώφ είναι ο πρώτος Έλληνας συντηρητής αρχαιοτήτων και έργων τέχνης με πανεπιστημιακές σπουδές στο πεδίο και με πτυχίο από το Istituto Centrale del Restauro της Ρώμης. Για την ελληνική συντήρηση όμως είναι πολλά περισσότερα. Παιδί προσφύγων της Ανατολικής Θράκης και ένας ελεύθερος νέος που δεν υπέκυψε σε πολιτικούς εκβιασμούς της ζοφερής εποχής της νιότης του, στήριξε τα όνειρά του καταφεύγοντας στην Ιταλία για να σπουδάσει Καλές Τέχνες. Εκεί θα ανακάλυπτε την έφεσή του προς τη συντήρηση μέσα από ένα τυχαίο περιστατικό που ο ίδιος μας αφηγήθηκε:
«…Είχα πάει επίσκεψη σε ένα φιλικό σπίτι και έσπασα ένα πολύτιμο βάζο. Για να επανορθώσω το συγκόλλησα και τους το επέστρεψα. Ποιος ξέρει, ίσως να ήταν το πεπρωμένο μου».
Θα επέλεγε το μονοπάτι της συντήρησης για να επιστρέψει στην πατρίδα του και να χαράξει δρόμους για τη συντήρηση στην Ελλάδα. Ως επικεφαλής των πρώτων κινητών συνεργείων μεταλαμπαδεύει γνώση και εμπειρία, με πρωτεύοντα στόχο τη δημιουργία συνειδήσεων και προσεγγίσεων με άξονα τις σύγχρονες αρχές της συντήρησης όπως τις είχε διδαχθεί στην πρωτοπόρα Ευρώπη. Θα γίνει συνιδρυτής των πρώτων σχολών συντήρησης στη χώρα και θα πρωτοστατήσει σε ζητήματα θεσμοθέτησης του επαγγέλματος, της επιστήμης και των εφαρμογών στο πεδίο. Λάτρης των σύγχρονων τεχνολογιών σε μεθόδους και υλικά, όχι μόνο τις ενσωμάτωσε στο έργο του, αλλά τις εξέλιξε αναπτύσσοντας καινοτόμες τεχνικές και προτείνοντας λύσεις σε δυσεπίλυτα ζητήματα συντήρησης. Εργάζεται στο πεδίο αφουγκραζόμενος τις ανάγκες των μνημείων, εισάγοντας και εδραιώνοντας με μεθοδικότητα και αυστηρότητα στη ρουτίνα των συντηρητών την τεκμηρίωση των εργασιών συντήρησης. Ο Τάσος Μαργαριτώφ βρίσκεται ακόμα κοντά μας μέσα από τα μνημεία που άγγιξε και τους ανθρώπους που δίδαξε. Και μας διδάσκει ακόμα μέσα από το έργο-παρακαταθήκη που με γενναιοδωρία μας κληροδότησε, διαμορφώνοντας έτσι το δικό μας πεπρωμένο.
Σταύρος Μπαλτογιάννης (1929-2019)
Ο Σταύρος Μπαλτογιάννης, σύγχρονος του Τάσου Μαργαριτώφ και απόφοιτος της ίδιας σχολής συντήρησης της Ιταλίας (Istituto Centrale del Restauro) είναι ένας ακόμα ογκόλιθος της ελληνικής συντήρησης. Μετέβη στην Ιταλία έχοντας ήδη ολοκληρώσει τις σπουδές του στη ζωγραφική και επιλέγοντας συνειδητά στοχευμένες σπουδές στη συντήρηση των έργων τέχνης. Η εμπειρία του στην Ιταλία θα τον ακολουθήσει σε όλο τον επαγγελματικό του βίο, καθώς επέστρεφε σε πρόσωπα και γεγονότα κάθε φορά που αντιμετώπιζε διλήμματα συντήρησης. Ο ίδιος θυμάται:
«…Ήμουν μόνος και έπρεπε να πάρω αποφάσεις ακόμα και για πράγματα και καταστάσεις που ήταν εντελώς πρωτόγνωρες για μένα. Ευτυχώς, είχα τη βοήθεια του δάσκαλού μου και φίλου μου, του Mora».
Το έργο του Μπαλτογιάννη στη μνημειακή συντήρηση χαρακτηρίζεται από ιδιαίτερη ευαισθησία στις επεμβάσεις αισθητικής αποκατάστασης. Μέσα του έχουν βρει ιδανική ισορροπία ο ζωγράφος και ο συντηρητής και η διευρυμένη και παράλληλα εξειδικευμένη παιδεία του τον βοηθά να αντιλαμβάνεται τις λεπτές πτυχές της αισθητικής των επεμβάσεων συντήρησης και να επιτυγχάνει την επιθυμητή αρμονία των μνημειακών συνόλων. Παραμένει επιφυλακτικός απέναντι στα σύγχρονα υλικά χωρίς να τα απορρίπτει, αντιθέτως τα αξιοποιεί επιλεκτικά σε συνδυασμό με τα παραδοσιακά τα οποία ερευνά και μελετά συστηματικά. Το μοίρασμα της γνώσης ήταν πάντοτε ζητούμενο για εκείνον. Έδινε γνώση και εμπειρία μέσα από τον ρόλο του ως επικεφαλής συνεργείου και ως δάσκαλος στις πρώτες σχολές συντήρησης, των οποίων είχε υπάρξει και συνιδρυτής, και λάμβανε γνώση και εμπειρία από τους παλαιούς τεχνίτες και εμπειρικούς συντηρητές σε κάθε ευκαιρία.
Πηγή: Διεύθυνση Συντήρησης Αρχαίων & Νεωτέρων Μνημείων ΥΠΠΟΑ
Δεν υπάρχουν σχόλια