Άποψη του ανασκαφικού χώρου στην πλατεία Δομιτιανού, αριστερά η παρακείμενη Άνω Αγορά και στα δεξιά, η αρχαία οδό Κουρήτες. © OeAW-OeAI/Niki...
 |
| Άποψη του ανασκαφικού χώρου στην πλατεία Δομιτιανού, αριστερά η παρακείμενη Άνω Αγορά και στα δεξιά, η αρχαία οδό Κουρήτες. © OeAW-OeAI/Niki Gail |
Ένα συγκλονιστικό εύρημα ήρθε στο φως κατά τη διάρκεια των φετινών ανασκαφών στην Έφεσο: αρχαιολόγοι της Αυστριακής Ακαδημίας Επιστημών κατάφεραν να αποκαλύψουν μια επιχειρηματική και γαστρονομική συνοικία της πρώιμης βυζαντινής περιόδου. Είναι η σημαντικότερη ανακάλυψη στην αρχαία πόλη από τότε που βρέθηκαν τα περίφημες επαύλεις πριν από 50 χρόνια.
Κατά τις φετινές ανασκαφές στην αρχαία Έφεσο, αρχαιολόγοι της Αυστριακής Ακαδημίας Επιστημών ανακάλυψαν μια άριστα διατηρημένη πρωτοβυζαντινή επιχειρηματική και γαστρονομική συνοικία. Όπως φαίνεται, η περιοχή καταστράφηκε ξαφνικά το 614-615 μ.Χ. Όλα τα οικιακά είδη στα δωμάτια σφραγίστηκαν από ένα παχύ καμένο στρώμα και έτσι διατηρήθηκαν για πάντα, καθιστώντας δυνατή τη λήψη μοναδικών στιγμιότυπων της αρχαίας ζωής σήμερα. Αυτό καθιστά το εύρημα συγκρίσιμο με τον αρχαιολογικό χώρο της Πομπηίας ‒ αν και πρέπει να χρονολογηθεί διαφορετικά.
Ανασκαφή στην Πλατεία Δομητιανού στο κέντρο της πόλης
Η συνοικία που ανακαλύφθηκε πρόσφατα βρίσκεται στην πλατεία του Δομιτιανού, έναν εξέχοντα δημόσιο χώρο ακριβώς δίπλα στο πολιτικό κέντρο της ρωμαϊκής πόλης, την Άνω Αγορά. Οι ανασκαφές που πραγματοποιήθηκαν εδώ το 2022 αποτελούν μέρος ενός μεγάλου ερευνητικού έργου αφιερωμένου στις αλλαγές της αρχαίας πόλης μεταξύ της περιόδου της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορικής και της Ύστερης Αρχαιότητας.
 |
| Η Πλατεία του Δομιτιανού, αρχικά μια μεγάλη ρωμαϊκή πλατεία, καλυπτόταν εν μέρει από καταστήματα και εργαστήρια κατά την Ύστερη Αρχαιότητα. Σε αυτά μπορούσε κανείς να εισέλθει μέσω μίας στοάς, που χώριζε την συγκεκριμένη περιοχή από το δρόμο. © OeAW-OeAI/Niki Gail |
 |
| Μέχρι στιγμής έχει αποκαλυφθεί μια μικρής κλίμακας δομή που αποτελείται από πολλούς επαγγελματικούς χώρους και εκτείνεται σε έκταση περίπου 170 m². © OeAW-OeAI/Niki Gail |
 |
| Ανακαλύφθηκε επίσης μια αποθήκη, η οποία ήταν γεμάτη αγγεία ορισμένα από τα οποία είχαν ακόμη το αρχικό τους περιεχόμενο. Επιπλέον, σε αυτό το δωμάτιο βρέθηκε ένα ταμείο με πάνω από 400 χάλκινα νομίσματα. © OeAW-OeAI/Niki Gail |
 |
| Στην αποθήκη, τα αντικείμενα κείτονταν το ένα πάνω στο άλλο, κατά τέτοιο τρόπο ώστε να μπορούν να ανακατασκευαστούν σε ράφια στους τοίχους. Άλλα αγγεία αποθηκεύονταν σε μεγάλα μπολ, όπως πολλές μικρές κανάτες. © OeAW-OeAI/Niki Gail |
 |
| Άποψη του ανασκαφικού χώρου στην πλατεία Δομιτιανού, αριστερά η παρακείμενη 'Ανω Αγορά και δεξιά η αρχαία οδός Κουρήτες. © OeAW-OeAI/Niki Gail |
 |
| Γενικό σχέδιο της αρχαίας Εφέσου: Με κόκκινο σημειώνεται η βυζαντινή επιχειρηματική και γαστρονομική συνοικία στην πλατεία Δομιτιανού. Η πλατεία βρίσκεται ακριβώς κάτω από την Άνω Αγορά, το πολιτικό κέντρο της πόλης, και κλείνεται νότια από το ναό του αυτοκράτορα Δομιτιανού, και στα ανατολικά συνορεύει με την αρχαία οδό, που ονομάζεται Κουρήτες. © OeAW-OeAI/Niki Gail |
#Ephesos 2022 - The Excavations on the Domitian's Square | Impressions and insights | Episode #6 | Stay tuned... @oeaw @freunde_ephesos pic.twitter.com/eIqMkVqRCk
— Österreichisches Archäologisches Institut (@oeai_oeaw) October 30, 2022
#Ephesos 2022 - The Excavations on the Domitian's Square | Impressions and insights | Episode #5 | Stay tuned... @oeaw @freunde_ephesos pic.twitter.com/XGAJdfvcNI
— Österreichisches Archäologisches Institut (@oeai_oeaw) October 30, 2022
Αμφορείς με σκουμπρί, αγορά με χρυσά νομίσματα
Μέχρι στιγμής έχει αποκαλυφθεί μια μικρής κλίμακας δομή που αποτελείται από πολλούς επαγγελματικούς χώρους σε μία έκταση περίπου 170 τετραγωνικών μέτρων. Ολόκληρο το κτιριακό συγκρότημα ήταν σε πλήρη άνθηση μέχρι το έτος 614-615 μ.Χ., όπως μαρτυρούν τα νομίσματα που βρέθηκαν εκεί. Μεμονωμένα δωμάτια αυτής της συνοικίας σώζονται σε ύψος έως 3,4 μέτρα και σφραγίστηκαν πλήρως από ένα τεράστιο στρώμα καταστροφής. Ένα απίστευτα πλούσιο απόθεμα ευρημάτων ήρθε στο φως και καλυπτόταν από τα στρώματα. Βρέθηκαν αμέτρητα κομμάτια κεραμικής, που αριθμούνται σε χιλιάδες, συμπεριλαμβανομένων ολόκληρων κύπελων με υπολείμματα θαλασσινών, όπως στρείδια, καθώς και αμφορείς γεμάτοι με αλατισμένο σκουμπρί. Επίσης βρέθηκαν κουκούτσια από ροδάκινα, αμύγδαλα και ελιές, αλλά και απανθρακωμένος αρακάς και όσπρια.
Ιδιαίτερα θεαματικά είναι τέσσερα χρυσά νομίσματα (σόλιδος) που βρέθηκαν μαζί και πολλά επαγγελματικά ταμεία με πάνω από 700 χάλκινα νομίσματα. Τα δωμάτια που ανασκάφηκαν είναι ένα μαγειρείο, μια αποθήκη, μια ταβέρνα, ένα κατάστημα λυχναριών και αναμνηστικών χριστιανικών προσκυνητών καθώς και ένα εργαστήριο με αίθουσα πωλήσεων. Ένα μοναδικό εύρημα είναι η ανακάλυψη περίπου 600 μικρών μπουκαλιών που πωλήθηκαν σε χριστιανούς προσκυνητές και μπορούσαν να φορεθούν γύρω από το λαιμό.
 |
| Σε μεγάλες ποσότητες βρέθηκαν και αμφορείς, άλλοι από την Έφεσο (με καφέ χρώμα), άλλοι εισαγόμενοι από τη Βόρεια Αφρική (με μπεζ χρώμα). © OeAW-OeAI/Niki Gail |
 |
| Αυτά τα μικρά κύπελλα ήταν προφανώς τα συνηθισμένα σκεύη με τα οποία κατανάλωναν κρασί. © OeAW-OeAI/Niki Gail |
 |
| Στην αποθήκη υπήρχαν πολυάριθμες μικρές κανάτες και κύπελλα, που μπορούμε να υποθέσουμε ότι αποτελούσαν ένα σύνολο. Γέματα με κρασί, σερβίρονταν στην πελατεία στις διπλανές αίθουσες (ταβέρνες). © OeAW-OeAI/Niki Gail |
 |
| Χάλκινο τελετουργικό φωτιστικό με βάση και διάτρητο σταυρό, τοποθετημένο όρθιο πάνω σε καντήλι. © OeAW-OeAI/Niki Gail |
 |
| Μεγάλος αριθμός λυχνών ανακαλύφθηκε σε ένα από τα δωμάτια του καταστήματος. Πωλούνταν μαζί με φωτιστικά σκεύη, όπως φυτίλια, και μπουκαλάκια χριστιανών προσκυνητών. © OeAW-OeAI/Niki Gail |
 |
| Οι αμπούλες των χριστιανών προσκυνητών είχαν μέγεθος μόλις μερικά εκατοστά και μπορούσαν να φορεθούν γύρω από το λαιμό. Περιείχαν ιερές ουσίες, όπως ιερή σκόνη, η οποία θα μπορούσε να αφαιρεθεί από τους χριστιανικούς χώρους προσκυνήματος. © OeAW-OeAI/Niki Gail |
Καταστροφή της περιοχής από τους Σασσανίδες
«Τα αρχαιολογικά ευρήματα μας δείχνουν μια καταστροφή από τεράστια φωτιά που πρέπει να ήταν ξαφνική, δραματική και βαρυσήμαντη», εξηγεί η Sabine Ladstätter. «Δεν θα είναι πλέον δυνατό να προσδιοριστεί η ακριβής ημέρα της καταστροφής, αλλά η αξιολόγηση των καρπών που βρέθηκαν θα ξεκαθαρίσει τουλάχιστον την εποχή». Ήταν σεισμός; Δεν υπάρχουν ενδείξεις για αυτό. Ούτε οι τοίχοι έχουν μετατοπιστεί, ούτε τα δάπεδα έχουν ανυψωθεί. Δεν ανακαλύφθηκαν ούτε ανθρώπινα λείψανα. Ωστόσο, ανασκάφηκαν αρκετές αιχμές βελών και δοράτων, γεγονός που υποδηλώνει στρατιωτική σύγκρουση. Συμπίπτει επίσης με το γεγονός ότι νομίσματα της ίδιας εποχής βρέθηκαν και στις Σάρδεις, σε απόσταση περίπου 100 χιλιομέτρων από την Έφεσο, αποδεικνύοντας καταστροφές εντός αυτής της αρχαίας πόλης. Αυτά τα γεγονότα συνδέονταν προηγουμένως με εισβολές από τη δυτική Μικρά Ασία κυρίως από τους Πέρσες Σασσανίδες, αλλά αυτό έχει μέχρι στιγμής έχει αμφισβητηθεί στην έρευνα.
Το μυστήριο της ιστορίας της Εφέσου μπορεί να λυθεί
Τα νέα ευρήματα στην πλατεία του Δομιτιανού θα μπορούσαν τώρα να λύσουν έναν γρίφο στην αστική ιστορία της Εφέσου. Σύμφωνα με την Sabine Ladstätter: «Μολονότι ήταν μέχρι στιγμής δυνατό να παρατηρηθεί από τα αρχαιολογικά στοιχεία ότι η πόλη έχασε την αίγλη της τον 7ο αιώνα μ.Χ. και το βιοτικό επίπεδο έπεσε σημαντικά, οι λόγοι για αυτό δεν ήταν ξεκάθαροι». Η κυκλοφορία των νομισμάτων επίσης, έπεσε κατακόρυφα, πέφτοντας στο χαμηλότερο επίπεδο σε σχέση με τους προηγούμενους αιώνες. «Τώρα μάλλον θα πρέπει να συνδέσουμε αυτή την περίοδο στην αστική ιστορία της Εφέσου με τους Σασανιδικούς Πολέμους», δηλώνει η αρχαιολόγος της Αυστριακής Ακαδημίας Επιστημών.
 |
| Ο αρχαιοζωολόγος Alfed Galik αναλύει τα ευρήματα των οστών ζώων. © OeAW-OeAI/Niki Gail |
 |
| Ο νομισματολόγος Nikolaus Schindel αναλύει τα ευρήματα των νομισμάτων. © OeAW-OeAI/Niki Gail |
 |
| Ο νομισματολόγος Nikolaus Schindel αναλύει τα ευρήματα των νομισμάτων. © OeAW-OeAI/Niki Gail |
Η αξιολόγηση των αρχαιολογικών ευρημάτων πραγματοποιείται από μια ομάδα ερευνητών από την Αυστριακή Ακαδημία Επιστημών με επικεφαλής τη Sabine Ladstätter και περιλαμβάνει τους Helmut Schwaiger (αρχαιολογία), Alfred Galik (αρχαιοζωολογία), Andreas G. Heiss (αρχαιοβοτανική) και Nikolaus Schindel (νομισματική).
Πηγή: Αυστριακή Ακαδημία Επιστημών
Δεν υπάρχουν σχόλια