Ναός της Αγίας Αικατερίνης του Χάνδακα στο Ηράκλειο της Κρήτης

Εξωτερική όψη του κυρίως ναού Από το μοναστήρι της Αγίας Αικατερίνης, μετόχιου της μονής Σινά, που ήταν και το σπουδαιότερο ορθόδοξο του Βεν...

Εξωτερική όψη του κυρίως ναού

Από το μοναστήρι της Αγίας Αικατερίνης, μετόχιου της μονής Σινά, που ήταν και το σπουδαιότερο ορθόδοξο του Βενετσιάνικου Χάνδακα (Ηρακλείου), διατηρείται σήμερα μόνο το καθολικό. 

Το σωζόμενο κτήριο έχει σταυρόσχημη κάτοψη, καθώς αποτελείται από ένα επίμηκες καμαροσκέπαστο κλίτος και ένα εγκάρσιο μπροστά από το Βήμα, με χαμηλότερα στεγασμένα πτερά. Στη βόρεια πλευρά του προσαρτάται δίχωρο παρεκκλήσιο, αφιερωμένο στους Αγίους Δέκα. Η σημερινή μορφή του μνημείου οφείλεται σε επεμβάσεις του δεύτερου μισού του 16ου  (1576) και των αρχών του 17ου αι. (1620). 

Αμέσως μετά την κατάληψη της πόλης από τους Οθωμανούς η Αγία Αικατερίνη μετατράπηκε σε τέμενος, γνωστό ως Ζουλφικιάρ Αλή πασά τζαμί ή Αγιά Κατερίνα Τζαμισί.

Κυρίως ναός διάκοσμος υφαψιδίου

Τρούλλος παρεκκλησίου Αγίων Δέκα

Το 1919, μετά την απελευθέρωση της Κρήτης, αποφασίστηκε η απόδοση του ναού στη χριστιανική λατρεία. Ωστόσο ήδη πριν από το 1922 είχε αρχίσει να χρησιμοποιείται ως κατάλυμα προσφύγων. Το 1943 το κτήριο ανακαινίσθηκε και αποδόθηκε στη λατρεία μέχρι το 1967, όταν αποφασίστηκε να μετατραπεί σε χώρο έκθεσης εκκλησιαστικών κειμηλίων. Η συλλογή λειτούργησε ως το 2007, όταν απομακρύνθηκε προσωρινά, προκειμένου να εκτελεστούν στο κτήριο εργασίες αποκατάστασης. 

Η επανέκθεση των εκκλησιαστικών κειμηλίων

Μετά την εκπόνηση των αναγκαίων μελετών και τη σύναψη Προγραμματικής Σύμβασης μεταξύ ΥΠΠΟΑ και Ιεράς Αρχιεπισκοπής Κρήτης, στα μέσα του 2012 εντάχθηκε στο ΕΣΠΑ το έργο της επανέκθεσης των κειμηλίων της συλλογής, με προϋπολογισμό 900.000 Ευρώ. Το έργο υλοποιήθηκε από τη 13η Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων με αυτεπιστασία και ολοκληρώθηκε στα τέλη του 2014. 

Η έκθεση

Η έκθεση

Άγγελος Ακοτάντος, Άγιος Φανούριος

Μιχαήλ Δαμασκηνός, Μυστικός Δείπνος

Μιχαήλ Δαμασκηνός, Προσκύνηση των Μάγων

Σήμερα η συλλογή λειτουργεί με ευθύνη της Ιεράς Αρχιεπισκοπής Κρήτης. Η επανέκθεση έχει ως κύριο θέμα την εκκλησιαστική τέχνη στην Κρήτη κατά την ύστερη Βενετική περίοδο, με άξονα τα κορυφαία έργα των κρητικών ζωγράφων του 15ου και 16ου αιώνα Άγγελου Ακοτάντου και Μιχαήλ Δαμασκηνού. Στόχος είναι με τη συνδρομή των εκθεμάτων και την υποστήριξη της σύγχρονης διαδραστικής τεχνολογίας ο επισκέπτης να ταξιδέψει πίσω στην βενετοκρατούμενη Κρήτη της Αναγέννησης και να μπορέσει ν’ αντιληφθεί τις ιδιαίτερες κοινωνικοπολιτκές και   καλλιτεχνικές συνθήκες που οδήγησαν στη δημιουργία της λεγόμενης «Κρητικής Σχολής Ζωγραφικής» και γέννησαν ζωγράφους διεθνούς ακτινοβολίας όπως ο Δομήνικος Θεοτοκόπουλος, που επηρέασαν με το έργο τους το ευρωπαϊκό στερέωμα.  

Το υλικό παραχωρήθηε από την  Εφορεία Αρχαιοτήτων Ηρακλείου.

Πηγή: ΥΠΠΟΑ