Ισραήλ: Ανακαλύφθηκε η «αρχαιότερη γραπτή πρόταση» πάνω σε μια χτένα για ψείρες

[Credit: Dafna Gazit, Israel Antiquities Authority] Είναι μια απλή πρόταση, που αποτυπώνει τις ελπίδες και τους φόβους των σημερινών γονιών,...

[Credit: Dafna Gazit, Israel Antiquities Authority]

Είναι μια απλή πρόταση, που αποτυπώνει τις ελπίδες και τους φόβους των σημερινών γονιών, αλλά και του Χαναναίου της εποχής του Χαλκού στον οποίο ανήκε αυτή η διπλή χτένα από ελεφαντόδοντο για τις ψείρες, όπου είναι γραμμένες αυτές οι λέξεις. 

Ερευνητές μετέφρασαν την πρώτη πρόταση που γράφτηκε ποτέ στην αρχαία γλώσσα των Χαναναίων, των λαών που έζησαν σε εδάφη που θεωρείται ότι περιλάμβαναν κομμάτια του Ισραήλ, της Παλαιστίνης, του Λιβάνου, της Συρίας και της Ιορδανίας. 

Ανακαλύφθηκε στη Λαχίς, μια πόλη κράτος των Χαναναίων της δεύτερης χιλιετίας π.Χ. και αυτή η χτένα δείχνει τόσο ότι οι άνθρωποι έχουν υπομείνει τις ψείρες χιλιάδες χρόνια, όσο και πως ακόμη και οι πιο πλούσιοι δεν γλίτωσαν από αυτές. 

Η επιγραφή πάνω σε μια μικρή χτένα από ελεφαντόδοντο χρονολογείται γύρω στο 1700 π.Χ. και μεταφράζεται ως εξής : «Ας ξεριζώσει αυτός ο χαυλιόδοντας τις ψείρες των μαλλιών και της γενειάδας μου!».

Η ομάδα που έκανε την συγκεκριμένη ανακάλυψη, ισχυρίζεται ότι πρόκειται για ένα ξόρκι για την εξάλειψη των ψειρών.

«Αυτή είναι λοιπόν η πρώτη πρόταση που βρέθηκε ποτέ γραμμένη στη γλώσσα των Χαναναίων στο Ισραήλ», δηλώνει ο καθηγητής Ιωσήφ Γκαρφίνκελ, από το Εβραϊκό Πανεπιστήμιο της Ιερουσαλήμ, «και αποτελεί ορόσημο στην ιστορία της ανθρώπινης ικανότητας μας να γράφουμε», προσθέτει.

«Η επιγραφή είναι ανθρώπινη», λέει ο καθηγητής Γιόσεφ Γκάρφινκελ, αρχαιολόγος του Εβραϊκού Πανεπιστημίου της Ιερουσαλήμ, που βοήθησε στις ανασκαφές. «Έχεις μία χτένα και πάνω σε αυτή μια ευχή να καταστραφούν οι ψείρες στα μαλλιά και τα γένια. Σήμερα έχουμε όλα αυτά τα σπρέι και τα σύγχρονα φάρμακα και δηλητήρια. Στο παρελθόν, δεν τα είχαν», συμπληρώνει. 

Ο καθηγητής Γκαρφίνκελ και η ομάδα του, υποστηρίζουν ότι η χτένα δημιουργήθηκε από έναν χαυλιόδοντα ελέφαντα.

Η χτένα, που έχει διαστάσεις 3,5Χ2,5 εκατοστά, ανακαλύφθηκε το 2017. Όμως, η επιγραφή ήταν τόσο ελαφριά σκαλισμένη τα σκαλίσματα στην επιφάνειά της που έγινε αντιληπτή μόνο κατά τη διάρκεια της μετα-επεξεργασίας μέσα στο 2022, oπότε και αποκρυπτογραφήθηκε από τον επιγράφο Δρ Ντάνιελ Βένσταμπν μόλις τον περασμένο Δεκέμβριο. 

 Τα σύμβολα πάνω στη χτένα. [Credit: Daniel Vainstub]

Η επιγραφή αποτελείται από 17 Χαναανιτικά γράμματα και επτά λέξεις, ενώ σύμφωνα με τον Γκαρφίνκελ «αποτελεί προφανή απόδειξη για τη χρήση του αλφαβήτου σε καθημερινές δραστηριότητες πριν από περίπου 3.700 χρόνια».

Οι προσπάθειες να καθοριστεί η ηλικία της χτένας μέσω χρονολόγησης με τη μέθοδο του άνθρακα αποδείχθηκαν μάταιες. Όμως, οι ερευνητές πιστεύουν ότι κατασκευάστηκε γύρω στο 1700 π.Χ. Είναι φθαρμένη και έχει χάσει τα δόντια της, φαίνεται ότι από τη μία μεριά είχε έξι σε μεγάλη απόσταση- για το ξεμπέρδεμα των μαλλιών- και από την άλλη 14 πυκνά για την αφαίρεση των ψειρών. 

Περαιτέρω στοιχεία για τον προορισμό της χτένας προέκυψαν όταν οι ερευνητές την εξέτασαν κάτω από το μικροσκόπιο και εντόπισαν σκληρές εξωτερικές μεμβράνες μισού χιλιοστού από κεφάλι ψείρας στο στάδιο της νύμφης. 

Τα γράμματα στη χτένα σχηματίζουν επτά λέξεις, που αποτελούν την πρώτη πλήρως αποκρυπτογραφημένη πρόταση στη διάλεκτο των Χαναναίων, με τη γραφή τους, ανέφεραν οι ερευνητές στο Jerusalem Journal of Archaeology.

Οι αρχαίες χτένες φτιάχνονταν από ξύλο, οστά και ελεφαντόδοντο. Όμως, το τελευταίο υλικό θα ήταν ακριβό, εισαγόμενο είδος πολυτελείας. Δεν υπήρχαν ελέφαντες στην Χαναάν τότε.

Τα πρώτα συστήματα γραφής προήλθαν από τη Μεσοποταμία και την Αίγυπτο, γύρω στο 3200 π.Χ., αλλά εκείνα αποτελούνταν από εκατοντάδες σύμβολα που αντιπροσώπευαν λέξεις ή συλλαβές, λέει ο Κρίστοφερ Ρόλστον, καθηγητής στο πανεπιστήμιο Τζορτζ Ουάσινγκτον. 

Το παλαιότερο αλφάβητο εφευρέθηκε περίπου το 1800 π.Χ., από ανθρώπους που μιλούσαν σημιτικά και ήταν εξοικειωμένοι με το αιγυπτιακό σύστημα γραφής, συμπληρώνει. Χρησιμοποιήθηκε για εκατοντάδες χρόνια, τυποποιήθηκε από τους Φοίνικες στον αρχαίο Λίβανο και στη συνέχεια αποτέλεσε το θεμέλιο για τα αρχαία ελληνικά, τα λατινικά και τις περισσότερες σύγχρονες γλώσσες της σημερινής Ευρώπης. 

«Το γεγονός ότι η επιγραφή αφορά την καθημερινή ζωή είναι ιδιαίτερα συναρπαστικό», επισημαίνει ο Ρόλστον. «Σε όλη την ανθρώπινη ιστορία, οι ψείρες υπήρξαν ένα διαχρονικό πρόβλημα. Και αυτή η επιγραφή αποκαλύπτει ότι ακόμη και οι πλούσιοι και διάσημοι της αρχαιότητας δεν εξαιρούνταν από τέτοια προβλήματα. Μπορούμε μόνο να ελπίζουμε ότι αυτή η χτένα ήταν χρήσιμη στο να κάνει αυτό για το οποίο λέει ότι προορίζεται: να ξερίζωνε κάποια από αυτά τα ενοχλητικά έντομα». 

Διαβάστε εδώ τη σχετική επιστημονική δημοσίευση.

Πηγή: The Huffington Post, LiFO, με πληροφορίες από Guardian