Ανησυχία για τα μνημεία στην καρδιά του σελευκιδικού βασιλείου

Σημαντικό κέντρο του ελληνιστικού, ρωμαϊκού, βυζαντινού και μουσουλμανικού κόσμου, η περιοχή της νοτιοανατολικής Τουρκίας και της βόρειας Συ...

Σημαντικό κέντρο του ελληνιστικού, ρωμαϊκού, βυζαντινού και μουσουλμανικού κόσμου, η περιοχή της νοτιοανατολικής Τουρκίας και της βόρειας Συρίας διαθέτει αρχαιολογικά μνημεία, που επίσης επλήγησαν από τους σεισμούς. Η UNESCO μελετά ήδη το εύρος των καταστροφών, ενώ εκφράζει ανησυχίες για την κατάσταση στο Χαλέπι (με την ακρόπολη, το παλιό τείχος και τις ιστορικές αγορές της πόλης να έχουν υποστεί ζημιές), καθώς και για το Φρούριο του Ντιγιάρμπακιρ, τους Κήπους του Χεβσέλ και άλλα μνημεία παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς.

«Καθώς επικεντρωνόμαστε στον ανθρώπινο παράγοντα, δεν έχουμε κατορθώσει ακόμα να αναλογιστούμε τι πρέπει να γίνει για την πολιτιστική κληρονομιά. Οι ζημιές στο Ζεύγμα είναι ευτυχώς ελάχιστες, αλλά δεν μπορώ να πω τίποτα για τα άλλα μνημεία», λέει στην «Κ» ο αρχαιολόγος Κιουταλμίς Γκερκάι, που πραγματοποιεί ανασκαφές σε μια τοποθεσία διάσημη για τα ελληνιστικά και ρωμαϊκά ψηφιδωτά της. Ανάμεσά τους και η περίφημη «Ανατολίτισσα», που στεγάζεται στο «Zeugma Mozaik Müzesi», το μεγαλύτερο μουσείο ψηφιδωτών του κόσμου.

Αντάκια – Αντιόχεια του Ορόντη

Το Ζεύγμα ή Σελεύκεια βρίσκεται στα περίχωρα του Γκαζιαντέπ. «Η ευρύτερη περιοχή αποτελεί ουσιαστικά την καρδιά των ελληνιστικών βασιλείων των Σελευκιδών», λέει στην «Κ» ο αρχαιολόγος Παναγιώτης Ιωσήφ, επιμελητής στο Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης και καθηγητής νομισματικής στο Πανεπιστήμιο Radboud της Ολλανδίας. Ειδικά στο Γκαζιαντέπ σημειώθηκαν καταστροφές στο κάστρο της πόλης, του οποίου η ιστορία κορυφώθηκε την περίοδο της μουσουλμανικής δυναστείας των Αγιουβιδών, κατά τον 11ο-12ο μ.Χ. αιώνα.

«Οι Αγιουβίδες», λέει ο κ. Ιωσήφ, «έκοψαν νομίσματα που μιμούνταν τα πρώιμα βυζαντινά και –ακόμα πιο ενδιαφέρον– εκείνα που είχε κόψει ο Αντίοχος Ζ΄ των Σελευκιδών γύρω στο 130 π.Χ. απεικόνιζαν την κεφαλή του βασιλιά, παρά την απαγόρευση αναπαράστασης της ανθρώπινης μορφής στο Ισλάμ. Ενα τέτοιο νόμισμα εκτίθεται στο Νέο Μουσείο των Αιγών. Δείχνει τη δυναμική της περιοχής μέσα στην ιστορία, αλλά και τη διαχρονία στην οποία εγγράφηκαν οι δυναστείες της».

Dülük / Ντούλουκ – Αρχαία Δολίχη

Αλλη σημαντική θέση, που επίσης ενδέχεται να έχει επηρεαστεί από τον σεισμό, είναι η αρχαία Δολίχη. «Ηταν θεσσαλική αποικία, άκμασε στην ελληνιστική περίοδο και εκεί αναπτύχθηκε η λατρεία ενός σημαντικού θεού των ρωμαϊκών χρόνων, που ήταν ο Ζευς ο Δολιχηνός», εξηγεί ο κ. Ιωσήφ. «Πήρε στοιχεία του Δία και του σημιτικού θεού Βάαλ και διαδόθηκε μεταξύ των Ρωμαίων στρατιωτών, επειδή είχε αρρενωπή και επιθετική εικόνα. Η λατρεία του εξαπλώθηκε στη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία, έχοντας ξεκινήσει από ένα μικρό ιερό σε αυτήν την περιοχή».

Nemrut Dagi/Νέμρουτ Νταγκ – Ιεροθέσιο του Αντιόχου Α΄ της Κομμαγηνής.

Ο κ. Ιωσήφ ανησυχεί και για το Νεμρούτ Νταγκ, όπου βρίσκεται το «ιεροθέσιο» του Αντίοχου Α΄ της Κομμαγηνής, ένα μνημείο με τεράστιες αετωματικές κατασκευές και υπερφυσικά αγάλματα αφιερωμένα στη λατρεία των προγόνων. «Οπου και να γυρίσω το μυαλό μου», καταλήγει, «υπάρχει μια σημαντική θέση. Η καρδιά του σελευκιδικού βασιλείου βρίσκεται πολύ κοντά και σίγουρα έχει επηρεαστεί από τον σεισμό».