Τα λείψανα μιας αστικής τάξης

Στην οδό Τσίλλερ 2 και Στεφάνου Βυζαντίου, στην περιοχή του Αγίου Λουκά, διασώζεται ένα από τα ωραιότερα σπίτια. [Credit:ΝΙΚΟΣ ΒΑΤΟΠΟΥΛΟΣ] Α...

Στην οδό Τσίλλερ 2 και Στεφάνου Βυζαντίου, στην περιοχή του Αγίου Λουκά, διασώζεται ένα από τα ωραιότερα σπίτια. [Credit:ΝΙΚΟΣ ΒΑΤΟΠΟΥΛΟΣ]

Ανάμεσα στη συγκίνηση ενός αθηναϊκού οικήματος σε αποσύνθεση και στη θλίψη για την εγκατάλειψή του, ποικίλα αισθήματα γεννώνται ως αντίδραση.

Τσίλλερ 2 και Στεφάνου Βυζαντίου, κοντά στην εκκλησία του Αγίου Λουκά, κάτω από την Πατησίων, στέκει επί δεκαετίες ερειπωμένο ένα παλιό σπίτι. Δεν είναι ένα οποιοδήποτε λείψανο της παλιάς Αθήνας, αλλά ένα σπίτι που έχει πλέον αγαπηθεί ως ερείπιο. Γενεές επί γενεών βιώνουν την εικόνα αυτού του σπιτιού σαν να είναι μια αστική αρχαιότητα, εντύπωση διαρκής και οξύμωρη. Ανάμεσα στη συγκίνηση ενός αθηναϊκού οικήματος σε αποσύνθεση και στη θλίψη για την εγκατάλειψή του, ποικίλα αισθήματα γεννώνται ως αντίδραση στα σπαράγματα αυτής της παρακμιακής ποίησης που αναβλύζει μέσα από τις ρωγμές της πόλης.

Η οδός Τσίλλερ, προέκταση της οδού Αγίου Λουκά, εκτείνεται έως το τέρμα Πατησίων, όπου και πάλι αλλάζει όνομα. Διατρέχει συμπαγή τμήματα παλαιάς αστικότητας. Ανακαλεί μνήμες μιας ομοιογενούς συνοικίας, με μονοκατοικίες και τριπλοκατοικίες, αυλές και πολλούς κήπους, κρυμμένους ή φανερούς. Τέτοια εποχή, μοσχοβολούσε ο τόπος. Ιστορίες μιας άλλης εποχής…

Αλλά να που η ύπαρξη σπιτιών, όπως αυτό της Τσίλλερ και Στεφάνου Βυζαντίου, δεν αφήνει πολλά περιθώρια για αναπολήσεις. Το περιεργάστηκα πρόσφατα. Το είχα φωτογραφίσει για πρώτη φορά όταν ακόμη πήγαινα σχολείο. Και ήταν και τότε σε κακή κατάσταση. Διάβασα ότι ανήκει στο Γηροκομείο Αθηνών, άγνωστη παραμένει η τύχη του.

Αν βρεθείς στην ακτίνα του ζωτικού του χώρου, καταλαβαίνεις αμέσως πως είναι ένα σπίτι ιδιαίτερο. Από την πλευρά της Στεφάνου Βυζαντίου, ένα τετράγωνο κάτω από την Πατησίων, θα συναντήσετε ένα από τα ωραιότερα κιγκλιδώματα της Αθήνας. Μια τρίφυλλη αυλόπορτα, κομψοτέχνημα, δεμένη με λουκέτο, σαν σκουριασμένη πανοπλία. Στηρίζεται σε εξαίρετους λαξεμένους μαρμάρινους στύλους, που δείχνουν ότι κάθε μέρος αυτής της σύνθεσης είχε μελετηθεί με γνώση, αγάπη, χρόνο και χρήμα. Ενα σπίτι για αστική ζωή.

Η κύρια είσοδος είναι στην οδό Τσίλλερ. Η εξώθυρα, ξύλινη σε πράσινο χρώμα, έχει καΐτια, όπως και ο φεγγίτης (φυσικός κλιματισμός), που έφερναν το φως του δρόμου στον προθάλαμο. Η στέψη της πόρτας γίνεται σε γείσο που συγκρατούν δύο γεισίποδες. Η αρμονία είναι ο κανόνας. Αλλά και η χάρη.

Αν σταθείτε στο απέναντι πεζοδρόμιο με θέα την πρόσοψη της Τσίλλερ, το βλέμμα θα ακολουθήσει γραμμές ενός χρυσού κανόνα. Τα μέρη χωρίζονται, σε κάθετα στοιχεία, αλλά το σύνολο είναι ανάλαφρο, σαν φτερό. Στην εξώθυρα έχει μείνει η χαραγμένη διακριτική επιγραφή του παλαιού ενοίκου (Ι. Τσακίρης) και κάτι σε σπρώχνει να χτυπήσεις την πόρτα, γνωρίζοντας πως μέσα θα βρεις αράχνες και σκιές. Πιθανώς και έπιπλα και εφημερίδες, κουζινικά σκεύη και στρώματα.

Εκείνο όμως που ίσως περισσότερο από καθετί άλλο δίνει στο σπίτι αυτό ένα φωτοστέφανο και το θερμαίνει με χρυσό, εσωτερικό φως, είναι το χρώμα στον σοβά. Το επίχρισμα είναι βουτηγμένο σε ώχρα της σκουριάς, φέρνει τα αρώματα της Ρώμης και της γλυκιάς Μεσογείου, εκεί στη γειτονιά του Αγίου Λουκά. Είναι ένα χρώμα που καμία άρτια αποκατάσταση δεν μπορεί να γεννήσει, γιατί το χρώμα αυτό, σαν πολτός από ώριμα βερίκοκα και τρίμματα από σκουριασμένα κλειδιά, είναι αυτό που έφερε ο χρόνος, είναι η αύρα της Αθήνας μέσα από τις πνοές της πόλης.

Εκεί, στη γωνία Τσίλλερ και Στεφάνου Βυζαντίου, είναι ένα προπύργιο της αστικής ζωής που κάποτε έθαλλε. Ο κόσμος της Πατησίων.

Πηγή: Ν. Βατόπουλος, Καθημερινή