Ν. Σταμπολίδης: «Σημασία έχει η στρατηγική (και) για τον Επικούριο Απόλλωνα»

Εκδήλωση της οριστικής επανένωσης του "θραύσματος Fagan" στο Μουσείο Ακρόπολης, Σάββατο 4 Ιουνίου 2022. Γενικός Διευθυντής Μουσείο...

Εκδήλωση της οριστικής επανένωσης του "θραύσματος Fagan" στο Μουσείο Ακρόπολης, Σάββατο 4 Ιουνίου 2022. Γενικός Διευθυντής Μουσείου Ακρόπολης, Καθ. Νίκος Σταμπολίδης. [Credit: ΜΟΥΣΕΙΟ ΑΚΡΟΠΟΛΗΣ/EUROKINISSI]

Η δήλωση του περί ‘’ανταλλαγής’’ της ζωφόρου του Επικούριου Απόλλωνα με τα γλυπτά του Παρθενώνα προκειμένου να επιστρέψουν στην Ελλάδα προκάλεσε αντιδράσεις. Πολίτες, φορείς και σύλλογοι της Ηλείας διαμαρτυρήθηκαν και έστω και έτσι, επέστρεψε ξανά στο προσκήνιο η συζήτηση για την διεκδίκηση της επιστροφής της στην χώρα μας.

Ο διευθυντής του Μουσείου της Ακρόπολης, Νίκος Σταμπολίδης, μιλά στην εφ. «Πατρίς» για την δήλωση αυτή, ξεκαθαρίζει τι εννοούσε και αναλύει το πλάνο διεκδίκησης αλλά και τον τρόπο με τον οποία θα μπορούσαν να γυρίσουν στην χώρα τόσο τα γλυπτά του Παρθενώνα όσο και της Ακρόπολης.

Παράλληλα, θυμάται τις επισκέψεις του στην Φιγαλεία και καταθέτει την άποψη του για το πως θα μπορούσε ο αρχαιολογικός χώρος της Αρχαίας Ολυμπίας, αλλά και ευρύτερη η περιοχή να αναπτυχθεί περαιτέρω.

Η δήλωσή σας για την ζωφόρο του Επικούριου Απόλλωνα και το Βρετανικό Μουσείο προκάλεσε αντιδράσεις. Τι εννοούσατε ακριβώς και σε τι πλαίσιο έγινε;

«Στη ρύμη του λόγου, κατά την διάρκεια της εκπομπής, για την επανένωση των γλυπτών του Παρθενώνα και που θα τοποθετηθούν αν έρθουν πίσω, και στην ερώτηση αν θα δοθούν ανταλλάγματα, ρώτησα τι ανταλλάγματα εννοείτε. Αντάλλαγμα για να δώσεις, πρέπει να το έχεις για να το δώσεις. Δεν θεωρώ ότι αυτό είναι σωστό από την στιγμή που έχουν στο Λονδίνο σε έναν χώρο που δεν φαίνεται, την ζωφόρο του Επικούριο Απόλλωνα η οποία αν φύγουν τα Γλυπτά του Παρθενώνα, μπορεί να τοποθετηθεί στην θέση τους για να την βλέπει ο κόσμος.

Αυτή η πρώτη δήλωση, διακόπηκε προκειμένου να μιλήσει η υπουργός Πολιτισμού που ήταν στην ίδια εκπομπή. Εγώ συνέχισα λέγοντας τι ανταλλάγματα θέλουν, την στιγμή που έχουν εκατοντάδες γλυπτά της Ελληνικής Αρχαιότητας, χωρίς να εννοώ την ζωφόρου του Επικούριου.

Δεν εννοούσα, ότι τα γλυπτά του Επικούριου, δεν τα διεκδικεί η Ελλάδα. Εγώ εννοούσα ότι έχουν στο Λονδίνο μια εκπληκτική ζωφόρο που είναι του ίδιου αρχιτέκτονα με τον Παρθενώνα, του Ικτίνου και δεν την βλέπει κανείς. Αυτή ήταν η έννοια της δικής μου παρέμβασης σε ο,τι αφορά τα γλυπτά της Φιγαλείας».

Με δεδομένο πως η συζήτηση της επιστροφής των Γλυπτών του Παρθενώνα γίνεται τόσα χρόνια, μήπως το γεγονός ότι η ζωφόρος του Επικούριου Απόλλωνα είναι κλειδωμένη και σπανίως εκτίθεται, θα μπορούσε να αποτελέσει ισχυρό επιχείρημα διεκδίκησης της επιστροφής τους;

«Όσον αφορά το θέμα της διεκδίκησης, θεωρώ πως αν βάλουμε στο τραπέζι, όλα τα θέματα μαζί δεν πρόκειται στο τέλος να πάρουμε τίποτα. Στις διαπραγματεύσεις πας βήμα – βήμα. Όταν αυτή τη στιγμή, μετά το 1830-40, από το Ραγκαβή το 1842, από τον Καβάφη το 1891, από τον Καζαντζάκη αργότερα, από τον Β’ παγκόσμιο πόλεμο, από τη Μελίνα Μερκούρη το 1982-83, εμείς πήραμε απόφαση να τα διεκδικήσουμε, επί της 37 χρόνια, μέχρι δηλαδή το 2021 από την UNESCO παίρναμε μόνο συστάσεις σε Βρετανία και Ελλάδα να κάνουν διαπραγματεύσεις. Η μόνη φορά που πήρε απόφαση ήταν τον Σεπτέμβριο του 2021 όταν είπε ότι είναι ορθό, δίκαιο, ηθικό και διακυβερνητικό, ότι δηλαδή οι κυβερνήσεις Βρετανίας και Ελλάδας να βρουν τον τρόπο που θα επιστρέψουν.

Η απάντησης της κα Μενδώνη ήταν ότι αυτή τη στιγμή η Κυβέρνηση ασχολείται με τον επαναπατρισμό των γλυπτών του Παρθενώνα. Και για τη μία και για την άλλη περίπτωση μιλάμε για ιστάμενα μνημεία, δεν μιλάμε για ένα άγαλμα που δε ξέρουμε που βρέθηκε. Είναι δυνατόν να μην τα θέλουμε πίσω; Όταν λέει η κα υπουργός ότι αυτή τη στιγμή διεκδικούμε αυτά, δεν πρέπει κατά τη γνώμη μου να εμπλέξουμε άλλα θέματα γιατί μετά δεν θα έχουμε διαπραγματευτική δεινότητα».

Υπάρχει ποτέ περίπτωση να γίνει συζήτηση περί επιστροφής των γλυπτών του Επικούριου Απόλλωνα, χωρίς να έχουν επιστρέψει τα γλυπτά του Παρθενώνα;

«Αυτό δεν μπορώ να το ξέρω αυτή τη στιγμή. Αλλά όπως καταλαβαίνετε στρατηγική, η οποία ανακοινώνεται, δεν είναι στρατηγική. Δεν μπορώ ούτε εγώ, ούτε η υπουργός, ούτε η ίδια η κυβέρνηση να συζητά αυτά τα πράγματα. Έρχονται δημοσιογράφοι από όλο τον κόσμο και προσπαθούν με μία λέξη να πιαστούν μη τυχόν βγάλουν ‘’λαβράκι’’. Δεν ανακινούμε τέτοιου είδους ζητήματα, εθνικής και παγκόσμιας σημασίας χωρίς την στρατηγική που πρέπει να ακολουθηθεί. Δε πιστεύω ότι υπάρχει ελληνική κυβέρνηση που δεν διεκδικεί αυτά που πρέπει να διεκδικηθούν.

Όλα αυτά τα βήματα που έχουν γίνει τα τελευταία τρία χρόνια περίπου, δηλ. η απόφαση της UNESCO το 2021 που δεν υπήρχε ποτέ ούτε στον ορίζοντα, η επιστροφή το 2022 χωρίς ανταλλάγματα του θραύσματος Fagan, η γενναιόδωρη πράξη του Πάπα να χαρίσει τα τρία θραύσματα από την ζωφόρο και τη μετόπη του Παρθενώνα έγιναν με στρατηγική. Η στρατηγική φαίνεται με την πράξη όχι με τα λόγια ούτε με αυτό που θα πω εγώ.

Όταν πρωτοαντίκρισα αυτό το ‘’θαύμα’’ του Επικούριου Απόλλωνα με ανθισμένες τις αμυγδαλιές ήμουν 20 ετών. Έχω ξεναγήσει και ξένο κόσμο και τους φοιτητές μου και τον θεωρώ ένα από τα αριστουργήματα όχι μόνο αρχιτεκτονικά, αλλά και για την φύση γύρω του. Αυτή είναι η ταυτότητά μας, αυτά τα ιστάμενα μνημεία. Τα κλεμμένα τα διεκδικούμε από την αρχή, δεν είναι τώρα. Απλά τώρα εντείνονται οι προσπάθειες και η παγκόσμια κοινή γνώμη είναι αυτή που θέλει τον βιωματικό τρόπο να ζει τα πράγματα. Δεν θέλει να τα βλέπει από το κινητό και από το λάπτοπ που δεν μπορείς να καταλάβεις το φως και τη φύση μέσα από τις μηχανές».

Απόδοση των δέκα (10) παρθενώνειων θραυσμάτων από το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο στο φυσικό τους χώρο, στο Μουσείο Ακρόπολης, Δευτέρα 3 Ιανουαρίου 2022. [Credit: ΓΙΩΡΓΟΣ ΚΟΝΤΑΡΙΝΗΣ/EUROKINISSI]

Με βάση την εμπειρία σας, τι ενέργειες πρέπει να γίνουν προκειμένου να αναδειχθεί ακόμα περισσότερο ο αρχαιολογικός χώρος της Ολυμπίας και ολόκληρη η περιοχή μέσω αυτού;

«Αυτό είναι πλέγμα αναπτυξιακό. Όταν πρωτοπήγα στην Ελεύθερνα στην Κρήτη, εκεί πήγαινε ένα λεωφορείο ανά δυο εβδομάδες. Και σήμερα έχει και αρχαιολογικό χώρο και μουσείο. Aυτό που πρέπει να καταλάβουμε είναι πως κράτος δεν είναι μόνο η κυβέρνηση, είμαστε όλοι πολίτες μαζί. Εγώ είμαι και στο CAS και πρέπει να σας πω πως το υπουργείο φέρνει συνεχώς θέματα για την βελτίωση του χώρου και των ευρημάτων.

Αν κάτι μπορώ να συμβουλέψω, με τον τρόπο μου, είναι ότι και οι πολίτες και ο δήμος να έχουν αγαστές συνεννοήσεις για να μπορέσει να αναπτυχθεί. Η ανάπτυξη δεν είναι μόνο θέμα του υπουργείου Πολιτισμού. Είναι θέμα και του υπουργείου Τουρισμού και του υπουργείου Εσωτερικών και του υπουργείου Οικονομικών. Δηλαδή, πρέπει και οι τοπικοί παράγοντες που ασχολούνται να δώσουν μια τέτοια έμφαση και διαφήμιση για να μπορεί ο κόσμος να παραμένει στον χώρο. Τον προορισμό δεν τον κάνουν μόνο τα αρχαία, τον κάνουν οι άνθρωποι, τον κάνει το χαμόγελο των ανθρώπων, τον κάνει η περιποίηση των ανθρώπων. Ο τρόπος και οι συμπεριφορές σε αυτούς που φιλοξενούμε. Πρέπει να τους κάνουμε να αγαπούν τα αρχαία, την φύση, την Ολυμπία και την Ηλεία».

Πηγή: Γ. Μικελόπουλος, Πατρίς