Το μυστήριο με την επιγραφή στην αρχαία σφίγγα της Δακίας

[Credit: Journal Mediterranean Archaeology and Archaeometry] Σχεδόν 100 χρόνια μετά λύθηκε το μυστήριο με την επιγραφή στο χάλκινο άγαλμα τη...

[Credit: Journal Mediterranean Archaeology and Archaeometry]

Σχεδόν 100 χρόνια μετά λύθηκε το μυστήριο με την επιγραφή στο χάλκινο άγαλμα της σφίγγας που ανακαλύφθηκε στις αρχές του 19ου αιώνα στην Ρουμανία.

Το άγαλμα της σφίγγας, που χρονολογείται στον 3ο αιώνα μ.Χ., ανακαλύφθηκε στην Ρουμανία στην περιοχή όπου κάποτε υπήρχε η ρωμαϊκή επαρχία της Δακίας. Μετά την ανακάλυψη το άγαλμα της σφίγγας εκλάπη από τον κόμη Kemény περίπου το 1848. Η σφίγγα δεν βρέθηκε ποτέ. Ωστόσο σώθηκε ένα λεπτομερές σχέδιο της.

Η Δακία είχε περάσει από τον έλεγχο διαφορετικών ομάδων και αυτοκρατοριών σε όλη την ιστορία της. Κατά τους αρχαίους χρόνους, η Δακία ήταν μέρος του Δακικού Βασιλείου και αργότερα έγινε επαρχία της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας μετά την κατάκτησή της από τον Ρωμαίο Αυτοκράτορα Τραϊανό το 106 μ.Χ.

[Credit: Journal Mediterranean Archaeology and Archaeometry]

Ωστόσο, τον 3ο αιώνα, οι επιδρομές των Γότθων και άλλων φυλών αποδυνάμωσαν τον έλεγχο των Ρωμαίων και γύρω στο 270 μ.Χ., οι Ρωμαίοι αποχώρησαν από τη Δακία. Στη συνέχεια, η Δακία περιήλθε στην κυριαρχία διαφόρων φυλών και αυτοκρατοριών.

Η επιγραφή στη σφίγγα τελικά αποκρυπτογραφήθηκε, αποκαλύπτοντας ένα σύντομο αλλά «ασυνήθιστο» ποίημα, σύμφωνα με μια μελέτη που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Mediterranean Archaeology and Archaeometry.

Τι λέει η επιγραφή στην αρχαία σφίγγα της Δακίας

Διαπιστώθηκε ότι η επιγραφή γύρω από τη βάση του χάλκινου αγάλματος της σφίγγας γράφτηκε με το αρχαϊκό ελληνικό αλφάβητο. Ωστόσο, οι φωνητικές αξίες του ελληνικού αλφαβήτου αποδίδουν ένα κείμενο που δεν έβγαζε νόημα στην ελληνική γλώσσα.

Ως εκ τούτου, το νόημα της επιγραφής έχει προβληματίσει τους μελετητές από την ανακάλυψη του αγάλματος στις αρχές του 19ου αιώνα. Οι ερευνητές δεν είχαν καταφέρει να κατανοήσουν τι έγραφε το άγαλμα καθώς η επιγραφή διαβάζεται από αριστερά προς τα δεξιά, μια «ασυνήθιστη» απόκλιση από τους αρχαίους κανόνες.

Η επιγραφή της σφίγγας. [Credit: Peter Z. Revesz]

Συμμετρική κατοπτρική όψη της επιγραφής.  [Credit: Peter Z. Revesz]

Αυτός που έγραψε την επιγραφή πιθανότατα προσπαθούσε να αναφέρει κάτι σε μία άλλη γλώσσα και όχι την ελληνική. Χρησιμοποίησε, όμως, αρχαϊκό ελληνικό αλφάβητο. Οι φωνητικές αξίες του αρχαϊκού ελληνικού αλφαβήτου καταγράφουν ένα σύντομο ρυθμικό ποίημα στην ουγγρική πρωτογλώσσα. Μεταφρασμένο στα αγγλικά, λέει: «Να, ιδού, λατρεύετε: εδώ είναι το ιερό λιοντάρι». Έτσι φαίνεται ότι η επιγραφή έδινε μία προτροπή στον κόσμο να λατρεύει την σφίγγα.

Αυτή η ανακάλυψη είναι ιδιαίτερης σημασίας επειδή, όπως τονίζει ο Revesz, «η λατρεία της σφίγγας δεν ήταν μέρος της κυρίαρχης αρχαίας ρωμαϊκής μυθολογίας».

Η μελέτη, που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Mediterranean Archaeology and Archaeometry στις 30 Δεκεμβρίου 2023, υπογραμμίζει τη σχολαστική διαδικασία που έχει αναλάβει η ερευνητική ομάδα για την αποκρυπτογράφηση της επιγραφής. Το κείμενο, γραμμένο σε δακτυλικό εξάμετρο, ένα ποιητικό μέτρο που προέρχεται από αρχαιοελληνικούς στίχους, μεταγράφηκε και μεταφράστηκε για να αποκαλύψει τη σημασία του στο πλαίσιο μιας θρησκευτικής τελετής. Η τελετή λατρείας της σφίγγας πιθανότατα περιλάμβανε την εισαγωγή της ακίδας κάτω από το βάθρο του αγάλματος σε ένα υπερυψωμένο δαχτυλίδι κατά την εκφώνηση των εγγεγραμμένων φράσεων, δημιουργώντας μια τελετουργική εμπειρία για τους πιστούς.

Τα αντισυμβατικά χαρακτηριστικά της επιγραφής, συμπεριλαμβανομένου του γλωσσικού της παράδοξου και της απομάκρυνσης από τα παραδοσιακά πρότυπα ανάγνωσης, είχαν μπερδέψει τους μελετητές για δεκαετίες. Ο Peter Revesz, ο επικεφαλής ερευνητής της μελέτης, υπογραμμίζει τη μοναδικότητα του αγάλματος της σφίγγας στην τεκμηρίωση μιας μειονοτικής θρησκείας στη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία, όπου τα στοιχεία είναι συχνά σπάνια.

Διαβάστε εδώ τη σχετική επιστημονική δημοσίευση.

Revesz, P.Z.(2024), Inscription on a Naxian-style Sphinx statue from Potaissa deciphered as a poem in dactylic meter. Mediterranean Archaeology and Archaeometry, 23(3), 1–15. DOI:10.5281/zenodo.10442199

Πηγή: Enikos, Archaeology News