Με την υπογραφή «Νικόλαος Μ. Σκουτερόπουλος»

Ο Νικόλαος Μ. Σκουτερόπουλος στο σπίτι του, στο Νέο Ψυχικό, φωτογραφημένος για παλιότερη συνέντευξή του στην «Κ». [Credit: NIKOΣ ΚΟΚΚΑΛΙΑΣ] ...

Ο Νικόλαος Μ. Σκουτερόπουλος στο σπίτι του, στο Νέο Ψυχικό, φωτογραφημένος για παλιότερη συνέντευξή του στην «Κ». [Credit: NIKOΣ ΚΟΚΚΑΛΙΑΣ]

Ο φιλόλογος και μεταφραστής έργων του Πλάτωνα και του Θουκυδίδη έφυγε από τη ζωή σε ηλικία 86 ετών.

Υπάρχουν ορισμένες μεταφράσεις, της αρχαιοελληνικής γραμματείας και όχι μόνον, που καθώς συνοδεύονται από αναλυτικές εισαγωγές και εκτενείς υποσελίδιες σημειώσεις, μετατρέπουν την ανάγνωση σε έργο κοπιώδες και διακοπτόμενο. Υπάρχουν και κάποιες άλλες, όπου ο πλούτος των γνώσεων και η σχολαστικότητα του μεταφραστή συμπληρώνουν μεν το κείμενο με επεξηγήσεις και πληροφορίες, όμως αυτές πολλαπλασιάζουν αντί να παρεμποδίζουν την αναγνωστική μαγεία. Χρειάζεται ίσως, πέρα από συνολική κατανόηση του πρωτοτύπου, μια αίσθηση της διαχρονικής σημασίας του, καθώς και μια ικανότητα γλωσσικής και πληροφοριακής οικονομίας, προκειμένου να κερδηθεί ένα τόσο δύσκολο στοίχημα. Και αυτές ήταν μερικές από τις αρετές του Νικόλαου Μ. Σκουτερόπουλου, του μεταφραστή, φιλολόγου και πανεπιστημιακού που έφυγε από τη ζωή σε ηλικία 86 ετών.

Γεννημένος στην Αθήνα το 1938 και έχοντας σπουδάσει κλασική φιλολογία και φιλοσοφία στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και σε εκείνα του Γκέτινγκεν και του Τίμπινγκεν, ο Νικόλαος Μ. Σκουτερόπουλος πάλεψε με κείμενα-ογκόλιθους και αναμετρήθηκε με συγγραφείς-γίγαντες. Ενίοτε, όπως στη βραβευμένη με Κρατικό Λογοτεχνικό Βραβείο (2012) «Ιστορία» του Θουκυδίδη (εκδ. Πόλις), η εργασία του κρατούσε αρκετά χρόνια και το αποτέλεσμά της ήταν ένα πληρέστατο έργο, αλλά και μια γνώση που δεν έμενε στα προφανή. Ναι, ο Θουκυδίδης, έλεγε ο Σκουτερόπουλος («Κ», 25.9.2011), ήταν «ο πρώτος συνειδητός πολιτικός στοχαστής στην ιστορία του ευρωπαϊκού πνεύματος», ο οποίος «προσπάθησε να συλλάβει μιαν ιστορική αλήθεια ώστε να αποφευχθούν στο μέλλον ανάλογα λάθη»· όπως πρόσθετε όμως ο μεταφραστής, ο Θουκυδίδης, «χωρίς ρητές αποφάνσεις, έχει έναν, θα έλεγα μαγικό, τρόπο να υποβάλλει στον αναγνώστη αυτό που εκείνος θέλει να εκφράσει, μέσω της επιλογής του υλικού, της διάταξής του, μέσω των μη ρητά εκφραζομένων, αλλά μέσω υπονοούμενων, τονισμών, επιδοκιμασιών ή αποδοκιμασιών (…) η “Ξυγγραφή” του χωρίζεται σε δύο μέρη: όσα έγραψε και όσα δεν έγραψε. Και όσα δεν έγραψε αλλά απλώς υπονόησε ίσως να είναι ακόμη πιο σημαντικά».

Η μετάφραση της «Πολιτείας» του Πλάτωνα (εκδ. Πόλις) ήταν ένα ακόμα κατόρθωμά του. Η απόδοση ενός τόσο κλασικού κειμένου έγινε μάλιστα με τρόπο ανεπιτήδευτο και επομένως κατανοητό και από τις νεότερες φιλομαθείς γενιές. Το έργο ωστόσο του μεγάλου κλασικού φιλοσόφου που ο Σκουτερόπουλος μετέφρασε ίσως με τη μεγαλύτερη φρεσκάδα ήταν ο διάλογος «Φαίδρος» (εκδ. Πόλις), για τον οποίο μάλιστα ο μεταφραστής υπογράμμιζε ότι στον πυρήνα του δεν βρίσκεται τόσο το θέμα του έρωτα, όσο η ρητορική, ο γραπτός και ο προφορικός λόγος, η υπόμνηση και η μνήμη, η φιλοσοφία και η τεχνική. Ο Σκουτερόπουλος διείσδυσε εδώ σε περίπλοκα ζητήματα, αλλά και συνέλαβε το χαλαρό κλίμα του έργου, παραδίδοντας ένα ανάγνωσμα με ισόποσες δόσεις γνώσης και απόλαυσης.

Μετέφρασε και άλλους πλατωνικούς διαλόγους ο εκλιπών, όπως «Ευθύδημος» (Καρδαμίτσας), «Χαρμίδης» (Εκκρεμές) κ.ά. Μετέφρασε Σοφιστές («Η αρχαία σοφιστική», εκδ. Γνώση), Μάρκο Αυρήλιο («Επιλογή από τα εις εαυτόν», εκδ. Στιγμή), το τρίτομο «Εγχειρίδιο Ιστορίας της Φιλοσοφίας» των Βίντελμπαντ – Χέιμσοθ (ΜΙΕΤ) και έργα των Γκαίτε, Σοπενάουερ, Νίτσε, Χούσερλ, Χάινε κ.ά. Στα εξώφυλλά τους, εκείνο το λιτό «Ν. Μ. Σκουτερόπουλος» λειτουργούσε και λειτουργεί ως εγγύηση.

Πηγή: Ν. Ζώης, Καθημερινή