Ένα ναυάγιο από τα τέλη του 1ου αιώνα π.Χ. με 40 αμφορείς βρέθηκε στις ακτές των Συρακουσών

Άποψη του φορτίου του ναυαγίου που βρέθηκε στις Συρακούσες. [Credit: Soprintendenza del Mare] Η Soprintendenza del Mare, σε συνεργασία με το...

Άποψη του φορτίου του ναυαγίου που βρέθηκε στις Συρακούσες.
[Credit: Soprintendenza del Mare]

Η Soprintendenza del Mare, σε συνεργασία με το καταδυτικό κέντρο Capo Murro στις Συρακούσες, με επικεφαλής τον Fabio Portella, κατέγραψε ένα από τα σημαντικότερα υποβρύχια αρχαιολογικά ευρήματα των τελευταίων ετών στη Μεσόγειο. 

Χάρη σε μια εξαντλητική τρισδιάστατη φωτογραμμετρική μελέτη, καταγράφηκε με ακρίβεια ένας βυθισμένος αρχαιολογικός χώρος, ο οποίος βρίσκεται περίπου 5 χιλιόμετρα από τις ακτές της Σικελίας, στα βαθιά νερά του φυσικού καταφυγίου Oasi Faunistica di Vendicari, στην επαρχία των Συρακουσών.

Το εύρημα αυτό αποτελείται από σαράντα περίπου αμφορείς, που ακουμπούν στον αμμώδη πυθμένα της θάλασσας, οι περισσότεροι ευθυγραμμισμένοι στην αρχική διάταξη του φορτίου ενός αρχαίου πλοίου, πιθανώς εμπορικού τύπου. Πιστεύεται ότι τα λείψανα του πλοίου αυτού, μαζί με το υπόλοιπο φορτίο του, βρίσκονται ακόμη θαμμένα κάτω από την άμμο.

Αυτή η σημαντική αρχαιολογική ανακάλυψη δεν θα ήταν δυνατή χωρίς τη βοήθεια δύο ψαράδων από την Avola, οι οποίοι τον Ιανουάριο του 2022 ανέφεραν την παρουσία αυτών των αντικειμένων στο βυθό της θάλασσας. Οι πληροφορίες που παρείχαν οι εν λόγω ψαράδες επέτρεψαν στους αρχαιολόγους να εντοπίσουν την ακριβή θέση αυτού του αρχαίου ναυαγίου, σε βάθος 70 μέτρων, γεγονός που απαιτούσε εξειδικευμένο καταδυτικό εξοπλισμό και την τεχνική εμπειρογνωμοσύνη της ομάδας του Fabio Portella στο καταδυτικό κέντρο Capo Murro για την ασφαλή και ενδελεχή εξερεύνηση του χώρου. Η κατάσταση διατήρησης των αμφορέων, του τύπου που είναι γνωστός ως Richborough 527, είναι αξιοσημείωτη και παρέχει μια σπάνια ευκαιρία για τη μελέτη των αρχαίων εμπορικών δρόμων της Μεσογείου.

Μια άλλη άποψη των αμφορέων που βρέθηκαν στις Συρακούσες. 
[Credit: Soprintendenza del Mare] 

Ο αμφορέας τύπου Richborough 527 πήρε το όνομά του από τον αρχαιολογικό χώρο Richborough στο Κεντ της Αγγλίας, όπου εντοπίστηκε για πρώτη φορά ο συγκεκριμένος τύπος. Αυτός ο τύπος αμφορέα χαρακτηρίζεται από τη στιβαρή δομή του και τη συχνή χρήση του για τη μεταφορά διαφόρων αγαθών στην αρχαιότητα, γεγονός που τον καθιστά βασικό αντικείμενο μελέτης για τους αρχαιολόγους.

Η παρουσία αυτών των αμφορέων στα ιταλικά ύδατα εγείρει συναρπαστικά ερωτήματα σχετικά με τις εμπορικές ανταλλαγές μεταξύ των αρχαίων πολιτισμών της Μεσογείου, ιδίως όσον αφορά τον ρόλο που διαδραμάτισε το νησί του Λιπάρι (ιταλικά Lipari, αρχ. ελληνικά Μελιγουνίς και Λιπάρα) στην εξόρυξη και τη διανομή της στυπτηρίας, ενός ορυκτού που εκτιμήθηκε ιδιαίτερα στην αρχαιότητα, ιδίως στην κλωστοϋφαντουργία ως βυρσοδέσμη στις διαδικασίες βαφής.

Η αναφορά στο Λιπάρι δεν είναι αυθαίρετη- στις αρχές της δεκαετίας του 1990, ανασκαφές στην περιοχή του Portinenti αποκάλυψαν επίσης αμφορείς αυτού του τύπου, μαζί με υπολείμματα παραγωγής που μπορεί να σχετίζονται με στυπτηρία. Σύμφωνα με την έρευνα, το ορυκτό αυτό είχε μεγάλη ζήτηση σε διάφορες περιοχές της Μεσογείου και πέραν αυτής, γεγονός που ενθάρρυνε την εξόρυξή του στο Λιπάρι και τη διανομή του μέσω ενός δικτύου θαλάσσιων εμπορικών δρόμων. Ο Διόδωρος Σικελός αναφέρει στα γραπτά του τη δραστηριότητα εξόρυξης στυπτηρίας στο Λιπάρι, μια λεπτομέρεια που επιβεβαιώνει την ιστορική και οικονομική σημασία της δραστηριότητας αυτής στην περιοχή.

Λεπτομέρεια αμφορέα στο ναυάγιο των Συρακουσών. 
[Credit: Soprintendenza del Mare]  

Οι ερευνητές της Soprintendenza del Mare έχουν ξεκινήσει μια πρόσθετη έρευνα για να επιβεβαιώσουν αν οι αμφορείς που βρέθηκαν στο ναυάγιο του Vendicari μπορούν να συνδεθούν με εκείνους που βρέθηκαν στο Λιπάρι και χρονολογούνται μεταξύ του τέλους του 1ου αιώνα π.Χ. και των αρχών της εποχής του Αυγούστου. Αυτή η συγκριτική ανάλυση θα μπορούσε να δώσει πολύτιμες απαντήσεις σχετικά με την αρχαιότητα και τις διαδρομές ναυσιπλοΐας που χρησιμοποιούσαν οι αρχαίοι έμποροι για να μεταφέρουν στυπτηρία από το Λιπάρι σε διάφορα σημεία της Μεσογείου.

Αν η συσχέτιση επιβεβαιωθεί, τα αποτελέσματα θα μπορούσαν να φέρουν επανάσταση στην τρέχουσα κατανόηση των εμπορικών δρόμων εκείνης της εποχής, παρέχοντας νέα δεδομένα για το πώς διανέμονταν και μεταφέρονταν βασικά προϊόντα για την αρχαία οικονομία.

Η μελλοντική έρευνα θα περιλαμβάνει τόσο την ανάλυση κεραμικών υπολειμμάτων όσο και μελέτες ιζημάτων, καθώς και άλλες προηγμένες τεχνικές, όπως η χρονολόγηση με άνθρακα, ώστε να αποκτηθεί ένα πιο λεπτομερές πλαίσιο για τη χρονολογία και την προέλευση του φορτίου.

Πηγή: LBV Magazine