Τι να δω στο Αρχαιολογικό Μουσείο Χανίων – Γράφει η αρχαιολόγος δρ Ελένη Παπαδοπούλου

Η διευθύντρια του Αρχαιολογικού Μουσείου Χανίων Ελένη Παπαδοπούλου. Το mononews κάλεσε διευθυντές και προϊσταμένους Μουσείων και Εφορειών Αρ...

Η διευθύντρια του Αρχαιολογικού Μουσείου Χανίων Ελένη Παπαδοπούλου.

Το mononews κάλεσε διευθυντές και προϊσταμένους Μουσείων και Εφορειών Αρχαιοτήτων της χώρας να γνωρίσουν στο κοινό τα σπουδαιότερα εκθέματα που περιλαμβάνονται στις συλλογές τους, ζητώντας παράλληλα την κατάθεση μιας «προσωπικής» νότας με την επιλογή αντικειμένων, που προκύπτουν μέσα από την ιδιαίτερη ενασχόλησή τους. Σκοπός του αφιερώματος είναι να διευρυνθεί η γνώση του κοινού και να καταστήσει τα μουσεία πιο προσιτά, συμβάλλοντας και με αυτόν τον τρόπο στην ανάδειξη, την κατανόηση και την προσωπική σχέση καθενός μας με την πολιτιστική κληρονομιά της χώρας.

Διαβάστε επίσης:

Τι να δω στο Αρχαιολογικό Μουσείο Ολυμπίας

Τι να δω στο Αρχαιολογικό Μουσείο Θεσσαλονίκης

Τι να δω στο Αρχαιολογικό Μουσείο Μυκηνών

Τι να δω στο Πολυκεντρικό Μουσείο Αιγών

Τι να δω στο Αρχαιολογικό Μουσείο Δελφών

Τι να δω στο Αρχαιολογικό Μουσείο Πατρών

Τι να δω στο Μουσείο Παύλου και Αλεξάνδρας Κανελλοπούλου

Τι να δω στο Αρχαιολογικό Μουσείο Μυτιλήνης

Τι να δω στο Αρχαιολογικό Μουσείο Πάρου

Τι να δω στο Διαχρονικό Μουσείο Λάρισας

Τι να δω στο Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης

Τι να δω στο Μουσείο Βυζαντινού Πολιτισμού

Ακολουθεί το κείμενο της διευθύντριας του Αρχαιολογικού Μουσείου Χανίων, δρος Ελένης Παπαδοπούλου.

Το Αρχαιολογικό Μουσείο Χανίων από ψηλά.

Το Αρχαιολογικό Μουσείο Χανίων

Το Αρχαιολογικό Μουσείο Χανίων άνοιξε τις πόρτες του για το κοινό στις νέες του εγκαταστάσεις, τον Απρίλιο του 2022. Μετά από μια πολυκύμαντη πορεία στον χώρο και στον χρόνο, στενά συνυφασμένη με την ιστορία του τόπου που το «γέννησε», βρήκε πλέον τη μόνιμη στέγη του στην ιστορική συνοικία της Χαλέπας.

Η κεντρική είσοδος του Αρχαιολογικού Μουσείου Χανίων

Η αρχιτεκτονική πρόταση του Θεοφάνη Μπομπότη και των συνεργατών του ολοκληρώνεται μέσα από τη σύνθεση δύο διακριτών γραμμικών κτηρίων που αναδύονται από τη γη και στρέφονται προς το Κρητικό Πέλαγος. Πρόκειται για συμβολική αναφορά στα στοιχεία του πολιτισμού, που βρίσκονται κάτω από την επιφάνεια της γης αλλά συγχρόνως και μία βιοκλιματική επιλογή με την καλύτερη δυνατή προσαρμογή του κτίσματος στο έντονα επικλινές οικόπεδο. Είναι ένα άμεσα αναγνωρίσιμο κτήριο, όπως άλλωστε αρμόζει στον δημόσιο χαρακτήρα του, λειτουργώντας ως τοπόσημο, για ολόκληρη την πόλη.

Το Αρχαιολογικό Μουσείο Χανίων στο σύνολό του υλοποιήθηκε μέσω της χρηματοδότησης ευρωπαϊκών προγραμμάτων αλλά και εθνικών πόρων, που χειρίστηκαν επί σειρά ετών, με συντονισμένο τρόπο και πολύ έργο, το προσωπικό δύο Υπηρεσιών του Υπουργείου Πολιτισμού, της Εφορείας Αρχαιοτήτων Χανίων με την προϋφιστάμενη ΚΕ΄ Εφορεία Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων και της Διεύθυνση Μελετών και Τεχνικών Έργων Μουσείων και Πολιτιστικών Κτιρίων.

Το Αρχαιολογικό Μουσείο Χανίων

Η συνολική επιφάνεια των χώρων του αγγίζει περίπου τα 6.000 τ.μ., σε 4 επίπεδα και σε οικόπεδο 11,5 στρεμμάτων. Κάθε τμήμα του, από το κατώτερο υπόγειό του, όπου υπάρχουν όλα τα συστήματά του, κύρια και εφεδρικά, τις αποθήκες αρχαίων αντικειμένων, τα εργαστήρια συντήρησης, τους χώρους μελέτης, μέχρι την αίθουσα εκπαιδευτικών προγραμμάτων, τον χώρο περιοδικών και μόνιμων εκθέσεων, το αμφιθέατρο, το πωλητήριο και το αναψυκτήριο, είναι πολύτιμο για διαφορετικό λόγο το καθένα αλλά όλα μαζί το καθιστούν έναν πραγματικά ζωντανό, αυτάρκη και λειτουργικό οργανισμό, όπως αρμόζει σε ένα σύγχρονο μουσείο, ικανό να ανταπεξέλθει στις απαιτήσεις και προκλήσεις του 21ου αιώνα.

Η μόνιμη έκθεσή του καταλαμβάνει έκταση περίπου 1.600 τ.μ. και διαρθρώνεται σε τρεις μεγάλες αίθουσες στο ισόγειο του κτηρίου και σε μία στον όροφο, με βάση τη μουσειολογική μελέτη που εκπονήθηκε από την Εφορεία Αρχαιοτήτων Χανίων και τη μουσειογραφική μελέτη της αρχιτέκτονα-μουσειογράφου Βασιλικής Δρούγκα. Στους εκθεσιακούς του χώρους φιλοξενεί περί τα 4100 ευρήματα από όλες τις περιοχές των Χανίων και τη νήσο Γαύδο, προερχόμενα κυρίως από ανασκαφικά σύνολα και καλύπτοντας ευρύ χρονολογικό φάσμα από την Παλαιολιθική Εποχή έως τους ρωμαϊκούς χρόνους, καθώς και αξιόλογο αριθμό αντικειμένων της Συλλογής Κωνσταντίνου, Μαρίκας και Κυριάκου Μητσοτάκη, η οποία δωρίθηκε στο μουσείο το 2000.

Η αίθουσα ιστορικών χρόνων με γλυπτά και επιτύμβια μνημεία

Οι αφηγηματικές κατευθύνσεις, μέσα από την παρουσίαση αντιπροσωπευτικών αντικειμένων ξεδιπλώνουν τη μακρά πορεία στον χρόνο, που διαπερνά τους προϊστορικούς οικισμούς και τις ιστορικές πόλεις των Χανίων, αναδεικνύοντας την κοινωνική και διοικητική οργάνωση, τη θρησκεία, την ψυχαγωγία, τον πόλεμο και το εμπόριο. Εκθέτουν συγχρόνως, πτυχές της καθημερινής ζωής, αποτυπώνοντας τις ασχολίες, τις κατοικίες, τα χρηστικά σκεύη και τα είδη καλλωπισμού για να φθάσουν στα τελετουργικά έθιμα και τη στάση των ανθρώπων απέναντι στον θάνατο.

Για να επιτευχθούν οι παραπάνω στόχοι υπάρχει πλούσιο εποπτικό υλικό, ψηφιακές και πολυμεσικές εφαρμογές και βέβαια συγκεκριμένες εγκαταστάσεις-αναπαραστάσεις, που εγκολπώνονται στη μουσειακή αφήγηση αποκρυσταλλώνοντας σημαντικές στιγμές του αρχαίου βίου.

Η μόνιμη έκθεση του Μουσείου εμπλουτίζεται, επίσης, με απτικά εκθέματα (αντίγραφα αρχαίων αντικειμένων) και λεζάντες σε γραφή braille για τους προϊστορικούς και τους ιστορικούς χρόνους αντίστοιχα, με ακουστική ξενάγηση σε πέντε γλώσσες και με ξενάγηση στη νοηματική γλώσσα. Στις νέες εγκαταστάσεις του Αρχαιολογικού Μουσείου Χανίων κατέστη δυνατή η ανάπτυξη όλων των λειτουργιών του, εκπληρώνοντας τον κύριο στόχο: Τη δημιουργία ενός χώρου μνήμης και γνώσης, μέσα από την προσεκτικά σκηνογραφημένη παρουσίαση των αρχαίων αντικειμένων αλλά και ενός χώρου, που ενσωματώνει τα ιδανικά της ένταξης, της διαφορετικότητας, της ευημερίας, της εμπειρίας και της βιωσιμότητας.

Η αίθουσα των προϊστορικών χρόνων με την αναπαράσταση της «Δεξαμενής Καθαρμών».

Αίθουσα των ιστορικών χρόνων με τα ψηφιδωτά της «Οικίας του Διονύσου».

Τα σημαντικότερα εκθέματα

Αναπαράσταση αδύτου ή «δεξαμενής καθαρμών»

Αναπαράσταση χώρου λατρείας από το μινωικό ανάκτορο της Κυδωνίας (περίπου 1650 π.Χ.)

Ακριβής αναπαράσταση χώρου λατρείας (περίπου 1650 π.Χ.) με ανακτορικό χαρακτήρα. Όλοι οι τοίχοι του είναι κατάκοσμοι από τοιχογραφίες, μιμούμενοι κυρίως φλεβώσεις μαρμάρου. Ο ημιυπόγειος αυτός χώρος εντασσόταν σε λατρευτικού χαρακτήρα συγκρότημα του μινωικού ανακτόρου της Κυδωνίας στο οποίο ανήκουν πολύθυρες αίθουσες, φωταγωγοί, μεγάλη αυλή με πληθώρα κυπέλλων, λίθινη υπαίθρια εξέδρα, χώρος πυράς με εσχάρα – βόθρο, καθώς και σειρά υπόγειων δωματίων.

Οι τελετουργίες, που πραγματοποιούνταν στα άδυτα, θεωρείται ότι συνδέονταν με την αναγέννηση της φύσης ή με συμβολικούς καθαρμούς και ακολουθούσαν συγκεκριμένο λειτουργικό κώδικα, προφανώς καθορισμένο και ελεγχόμενο από την κεντρική εξουσία.

Σφράγισμα του «Ηγεμόνα» ή «Δεσπότη»

Σφράγισμα με το αποτύπωμα χρυσού σφραγιστικού δακτυλιδιού με παράσταση κτηρίου και ενός τοπίου, όμοιου με τον λόφο Καστελλίου (περίπου 1450 π.Χ.)

Πήλινο ωοειδές σφράγισμα, το αποτύπωμα ενός χαμένου πλέον, χρυσού σφραγιστικού δακτυλιδιού, που ανήκε πιθανότατα σε άτομο της ανώτατης διοικητικής και θρησκευτικής ιεραρχίας και χρησίμευε ως σύμβολο εξουσίας (περίπου 1450 π.Χ.). Φέρει μοναδική παράσταση στη μινωική τέχνη, συγκεκριμένα ένα πολυώροφο ανακτορικό συγκρότημα, το οποίο καταλαμβάνει παραθαλάσσιο λόφο σε βραχώδη ακτή. Ένα τοπίο, ταυτόσημο με τον λόφο του Καστελλίου στην πόλη των Χανίων, όπου και βρέθηκε.

Ιερά κέρατα κοσμούν τις στέγες ενώ διακρίνονται αρχιτεκτονικά στοιχεία, όπως ξύλινες θύρες, λίθινες παραστάδες και διακοσμημένα υπέρθυρα. Στην υψηλότερη μεσαία στέγη δεσπόζει μορφή όρθιου, νέου άνδρα, ο οποίος φοράει μινωικό ζώμα και κρατάει δόρυ ή ράβδο στο προτεταμένο δεξί χέρι του. Κατά την πιθανότερη ερμηνεία, απεικονίζει θεό-ηγέτη, προστάτη και κύριο του εικονιζόμενου ανακτόρου.

Πινακίδες Γραμμικής Α γραφής

Πήλινες πινακίδες της Γραμμικής Α γραφής από το Αρχείο του ανακτόρου της Κυδωνίας (περίπου 1450 π.Χ.)

Δεκάδες πήλινες πινακίδες της Γραμμικής Α γραφής (περίπου 1450 π.Χ.) έχουν βρεθεί σε Αρχείο του ανακτορικού συγκροτήματος της Κυδωνίας στον λόφο Καστέλλι στην πόλη Χανίων. Το περιεχόμενο των κειμένων τους έχει λογιστικό χαρακτήρα, όπως κατάλογοι ανθρώπων, ζώων, προϊόντων, καταμετρήσεις, απογραφές και μετακινήσεις από και προς το ανάκτορο.

Πρόκειται για πολύτιμα τεκμήρια, που αφορούν τις διοικητικές και οικονομικές λειτουργίες του ανακτορικού κέντρου.

Αμφορέας με επιγραφή

Αμφορέας με επιγραφή Γραμμικής Β γραφής, που αναφέρεται στον άνακτα (1300-1250 π.Χ.)

Εμπορικός ψευδόστομος αμφορέας με επιγραφή στη Γραμμική Β γραφή. Τα τρία συλλαβογράμματα, ze-ta-ro αποδίδουν πιθανόν το όνομα του παραγωγού. Το τέταρτο συλλαβόγραμμα wa είναι προφανώς συντόμευση της λέξης wa-na-ka-te-ro και ερμηνεύεται ως ιδιοκτησία του βασιλιά (1300-1250 π.Χ.).

Η παρουσία ανάλογων αμφορέων υποδεικνύει την ύπαρξη εμπορίου υγρών προϊόντων, όπως λάδι, κρασί και αρωματισμένο ελαιόλαδο υπό τον έλεγχο του άνακτα (βασιλιά). Τέτοιοι αμφορείς από την περιοχή των Χανίων έχουν βρεθεί στις Μυκήνες, την Τίρυνθα, την Ελευσίνα, τη Θήβα και τον Ορχομενό.

Πυξίδα με μουσική σκηνή

Πήλινο αντικείμενο για κοσμήματα με παράσταση μουσικού δρώμενου (1300-1250 π.Χ.)

Πήλινο σκεύος που χρησίμευε για τη φύλαξη πολύτιμων αντικειμένων, όπως κοσμημάτων και είχε τοποθετηθεί σε τάφο ως κτέρισμα (1300-1250 π.Χ.). Στην κατάκοσμη επιφάνειά του, η πιο σημαντική σκηνή αναπαριστά τελετουργικό μουσικό δρώμενο με μία ανδρική ιερατική μορφή να κρατά στο ένα χέρι κλαδί και στο άλλο επτάχορδο μουσικό όργανο, πιθανότατα κιθάρα ή λύρα. Πάνω από τη μορφή εικονίζονται πτηνά και μπροστά της ζεύγη ιερών κεράτων με διπλό πέλεκυ.

Η εικονογραφική απόδοση μουσικής σκηνής, γνωστή από ποικίλα παραδείγματα του Κρητομυκηναϊκού κόσμου συνδέεται με τελετουργικά δρώμενα θρησκευτικού χαρακτήρα. Ο κιθαρωδός ερμηνεύεται ως ιερατικό πρόσωπο ή ακόμη και ως Ορφέας ή Απόλλωνας. Στην ερμηνεία αυτή συνηγορούν τα ιερά σύμβολα, που πλαισιώνουν την παράσταση αλλά και η εύρεση του αγγείου σε τάφο, καθώς συνδεόταν πιθανότατα με νεκρικές τελετές,

Σύνθεση πλακιδίων

Πλακίδια και ενθέματα, που επένδυαν ξύλινο κιβώτιο ή υποπόδιο. Στο κέντρο, κεφαλή πολεμιστή. Από την νεκρόπολη της Κυδωνίας (1350-1250 π.Χ.)

Υποθετική σύνθεση πλακιδίων και ενθεμάτων, τα οποία επένδυαν τις τρεις πλευρές ξύλινου κιβώτιου ή υποπόδιου (1350-1250 π.Χ.). Στο κέντρο της μακράς πλευράς βρίσκεται κεφαλή πολεμιστή με οδοντόφρακτο κράνος ανάμεσα σε κίονες και εραλδικούς λέοντες. Τις στενές πλευρές του αντικειμένου κοσμούσαν γυναικείες μορφές, θεότητες ή ιέρειες, με ποδήρες ένδυμα, να κρατούν ιερά σύμβολα, στάχια ή κρίνα.

Πλακίδια με αναπαράσταση γυναικείων θεοτήτων. Από την νεκρόπολη της Κυδωνίας (1350-1250 π.Χ.)

Το ξύλινο, περίτεχνα διακοσμημένο κιβώτιο ή υποπόδιο είχε τοποθετηθεί ως κτέρισμα σε μνημειώδη θαλαμοειδή τάφο της νεκρόπολης της Κυδωνίας (πόλη Χανίων) για να συντροφεύει αιώνια τον κάτοχό του.

Λήκυθος με την αρπαγή της Ευρώπης

Αρυβαλλοειδής λήκυθος με παράσταση από τον μύθο της αρπαγής της Ευρώπης (360-350 π.Χ.)

Πρόκειται για μία ερυθρόμορφη αρυβαλλοειδή λήκυθο, εξαιρετικό αγγείο, κτέρισμα σε γυναικεία ταφή του 360-350 π.Χ. Στην επιφάνειά του εικονίζεται σκηνή από τον μύθο της αρπαγής της Ευρώπης από τον Δία. Η όμορφη πριγκίπισσα κάθεται ανυποψίαστη στη ράχη του πάλλευκου ταύρου, τη μορφή του οποίου έχει πάρει ο ερωτοχτυπημένος Δίας. Φτερωτοί έρωτες κρατώντας στεφάνια συνοδεύουν το ζευγάρι, που διασχίζει τη θάλασσα για να καταλήξει στην Κρήτη, τόπο γέννησης του Δία.

Αγαλμάτιο Αφροδίτης

Η θεά Αφροδίτη σε μαρμάρινο αγαλμάτιο από την Κυδωνία (τέλη 2ου αιώνα π.Χ.)

Μαρμάρινο αγαλμάτιο με τη θεά Αφροδίτη να παριστάνεται ως αιδουμένη, καθώς βγαίνει από το λουτρό της (τέλη 2ου αιώνα π.Χ.). Με σεμνότητα προσπαθεί να κρύψει την αισθησιακή της γυμνότητα, τραβώντας τον κόμπο του ιματίου και καλύπτοντας με το χέρι της τα στήθη της. Ο αγαλματικός τύπος της αιδουμένης ανακαλεί το τελετουργικό λουτρό της θεάς Αφροδίτης σε φυσικό περιβάλλον, γι’ αυτό και αποδίδεται με τη χειρονομία της απόκρυψης από τα αδιάκριτα βλέμματα.

Η Αφροδίτη της Κυδωνίας (πόλη Χανίων) βρέθηκε σε περιοχή με λατρευτική και αθλητική δραστηριότητα, ίσως το αρχαίο γυμνάσιο της πόλης. Η παρουσία της θεάς στα αρχαία γυμνάσια δεν είναι ασύμβατη, καθώς αποτελεί το πρότυπο της ωραιότητας και του ερωτισμού, που καθοδηγεί τους έφηβους και τους νέους άνδρες στην πορεία τους προς την ενηλικίωση και τον γάμο.

Γλυπτά Ασκληπιείου Λισού

Μικρά μαρμάρινα γλυπτά από το Ασκληπιείο της Λισού (τέλη 3ου ή αρχές 2ου αιώνα π.Χ.)

Μοναδικό σύνολο μαρμάρινων γλυπτών από το Ασκληπιείο της Λισού, τον πρώτο ρυθμικό, δωρικό ναό στην Κρήτη, ο οποίος χρονολογείται στο τέλος του 3ου ή στην αρχή του 2ου αιώνα π.Χ. Ανάμεσά τους αναγνωρίζονται γλυπτά του Ασκληπιού, της Αφροδίτης και του Έρωτα, αλλά κυρίως ξεχωρίζουν τα δεκάδες αγαλμάτια μικρών παιδιών και μελλεφήβων, που κρατούν συνήθως μία προσφορά για τον θεό. Στις ενεπίγραφες βάσεις τους αναφέρεται το όνομα του αναθέτη.

Σύνταγμα Αρτέμιδος και Απόλλωνος

Αγαλμάτια Απόλλωνα και Άρτεμης από την Άπτερα (2ος αιώνας μ.Χ.)

Εντυπωσιακό σύνταγμα με αγαλμάτια των δύο θεών να είναι τοποθετημένα σε λίθινη βαθμιδωτή βάση (2ος αιώνας μ.Χ.). Βρέθηκαν σε αστική, ρωμαϊκή οικία της αρχαίας πόλης Άπτερα και θα φυλάσσονταν πιθανότατα στο οικιακό ιερό της. Η Άρτεμις αποδίδεται σε χαλκό και ως προστάτιδα θεά της Απτέρας είναι αισθητά μεγαλύτερη από τον δίδυμο αδελφό της, Απόλλωνα, ο οποίος έχει σμιλευτεί σε μάρμαρο. Ίχνη επιχρύσωσης διατηρούνται στην επιφάνεια και των δύο γλυπτών.

Ψηφιδωτό της οικίας του Διονύσου

Ψηφιδωτό δάπεδο ρωμαϊκής οικίας από τα Χανιά (3ος αιώνας μ.Χ.)

Αξιόλογο ψηφιδωτό δάπεδο από ρωμαϊκή οικία με αίθριο στην πόλη των Χανίων, η οποία ονομάστηκε συμβατικά «Οικία του Διονύσου» από τη θεματολογία των ψηφιδωτών δαπέδων της, που είχαν διατηρηθεί σε δύο συνεχόμενα δωμάτια (3ος αιώνας μ.Χ.).

Σε οκτάγωνο έμβλημα αναπτύσσεται ο μύθος της ανακάλυψης της Αριάδνης στη Νάξο από τον Διόνυσο και δύο μέλη του θιάσου του. Η κεντρική παράσταση πλαισιώνεται από ορθογώνια διάχωρα με σκηνές από κωμωδίες του Μενάνδρου και μετάλλια με προσωποποιήσεις των εποχών του έτους.

Οι επιλογές της διευθύντριας

Ρυτά με όψη γάτας

Πήλινο αγγείο με τη μορφή κεφαλιού γάτας από το μινωικό ιερό στα Βιγλιά Κισάμου (1700-1650 π.Χ.)

Δύο σπάνια πήλινα ρυτά, που μιμούνται κεφαλή γάτας και αποτελούν μία σαφή αιγυπτιακή επίδραση (1700-1650 π.Χ.). Πρόκειται για κατεξοχήν σκεύη, που χρησιμοποιούνταν στην προσφορά υγρών κατά τη διάρκεια θρησκευτικών τελετουργιών με σκοπό την επίκληση του θείου. Προέρχονται από πρώιμο μινωικό ιερό στα Βιγλιά Κισάμου, όπου εντοπίστηκαν αρχιτεκτονικά κατάλοιπα τριμερούς χώρου και ορυγμάτων στον βράχο, τα οποία προορίζονταν για τη ρίψη των απορριμμάτων των τελετουργικών δρώμενων.

Τροχήλατο παιχνίδι

Παιχνίδι σε μορφή ταύρου (Κίσαμος 8ος αιώνας π.Χ.)

Πήλινο παιχνίδι σε μορφή ταύρου με ρόδες από την Κίσαμο του 8ου αιώνα. π.Χ.). Το παιχνίδι είχε τοποθετηθεί ως κτέρισμα σε ταφή παιδιού, προφανώς αγαπημένο του αντικείμενο, για να το συντροφεύει στον άλλο κόσμο.

Πίνακας με τον Απόλλωνα και την Άρτεμη

Ανάγλυφος πίνακας με τους θεούς Απόλλωνα και Άρτεμη (5ος αιώνας π.Χ.)

Ανάγλυφος αναθηματικός πίνακας από λατρευτικό σπήλαιο, με παράσταση των δίδυμων θεών να αποδίδονται με τις χαρακτηριστικές τους ιδιότητες. Ο Απόλλων ως κιθαρωδός και η Άρτεμις ως κυνηγός με το ελάφι (5ος αιώνας π.Χ.).

Θρηνωδός από την Κυδωνία

Ειδώλιο γυναικείας μορφής που θρηνεί από την Κυδωνία (4ος αιώνας π.Χ.)

Πήλινο ειδώλιο γυναικείας μορφής με πέπλο, από τάφο στην Κυδωνία, η οποία παριστάνεται όρθια να τραβά τα λυτά μαλλιά της σε μία δραματική εκδήλωση ψυχικού πόνου και ανείπωτης θλίψης (4ος αιώνας π.Χ.). Τα ειδώλια αυτά των θρηνωδών κατασκευάζονταν συνήθως για ταφική μόνον χρήση, ως οπτικοποιημένη έκφραση του αιώνιου θρήνου και της βαθιάς οδύνης προς τους νεκρούς που συνόδευαν.

Γυναικείο ειδώλιο

Γυναικείο ειδώλιο από την Αλεξάνδρεια (τέλη 4ου – αρχή 3ου αιώνα π.Χ.)

Πήλινο ειδώλιο νεαρής γυναίκας με προέλευση από την Αλεξάνδρεια, που είχε τοποθετηθεί ως ταφικό κτέρισμα (τέλη 4ου – αρχή 3ου αιώνα π.Χ.). Η γυναίκα παριστάνεται όρθια, κρατώντας πτυκτό κάτοπτρο και διακρίνεται για την ωραιότητά της, τον πλούσιο στολισμό της και τα ζωηρά χρώματα των ενδυμάτων της.

Αναθήματα ταύρων

Ειδώλια σε μορφή ταύρου από υπαίθριο ιερό του Ποσειδώνα (4ος -1ος αιώνας π.Χ.)

Πάνω από χίλια πήλινα ειδώλια σε μορφή ταύρου, με φυσιοκρατική απόδοση και σε διαφορετικό μέγεθος, είχαν τοποθετηθεί ως αναθήματα σε υπαίθριο ιερό αφιερωμένο στον θεό Ποσειδώνα (4ος -1ος αιώνας π.Χ.). Στο ορεινό αυτό ιερό ο θεός λατρευόταν στην προολύμπια υπόστασή του για τις χθόνιες δυνάμεις του αλλά και ως προστάτης για τη γονιμότητα της γης και των κοπαδιών.

Τα ειδώλια είναι προϊόντα τοπικού εργαστηρίου και η απόθεσή τους από τους πιστούς γινόταν με ορισμένο τρόπο ώστε να βλέπουν όλα το ποτάμι στα δυτικά. Ο χώρος λατρείας, που περιλάμβανε και τον βωμό με τις έμπυρες θυσίες είχε διευθετηθεί σε άνδηρα.

Η Σειρήνα της Απτέρας

Τελετουργικό σκεύος με μορφή Σειρήνας (1ος αιώνας π.Χ.)

Σκεύος τελετουργικό στη μορφή θρηνωδού Σειρήνας του 1ου αιώνα π.Χ.. Το δαιμονικό, μειξογενές ον με κεφαλή και σώμα νεαρής γυναίκας, φτερά και πόδια αρπακτικού πτηνού παριστάνεται σε στάση έντονου θρήνου, τραβώντας τα μαλλιά του.

Πρόκειται για οπτικοποίηση του μυθικού αγώνα μεταξύ Μουσών και Σειρήνων, στον οποίο οι Σειρήνες ηττήθηκαν, πέταξαν τα φτερά τους (έμειναν άπτερες), έπεσαν στη θάλασσα και έγιναν λευκές. Αυτή είναι, αναμφισβήτητα και η πιο γοητευτική εκδοχή της προέλευσης του ονόματος της αρχαίας πόλης Άπτερα.

Περσεφόνη-Σειρήνα

Ειδώλια γυναικείας θεϊκής μορφής από την Άπτερα (1ος αιώνας μ.Χ.)

Ειδώλια γυναικείας θεϊκής μορφής που ταυτίζεται με την Περσεφόνη-Σειρήνα (1ος αιώνας μ.Χ.). Είχαν τοποθετηθεί ως κτερίσματα σε ταφικό μνημείο της αρχαίας πόλης Άπτερα. Πρόκειται για έναν σπάνιο συγκερασμό των στοιχείων της θεάς του Κάτω Κόσμου και του δαιμονικού πλάσματος, που αποτελούσε την ακολουθία της.

Ειδώλιο Έρωτα

Ειδώλιο στεφανωμένου Έρωτα (1ος – 2ος αιώνας μ.Χ.)

Μεγάλου μεγέθους ειδώλιο Έρωτα, ο οποίος είναι στεφανωμένος και αποδίδεται σε εφηβική ηλικία. Παριστάνεται όρθιος, την ώρα που κατέρχεται από τον ουρανό αγγίζοντας με τα πέλματά του το έδαφος. Εντυπωσιάζουν τα σπαστά φτερά του (1ος– 2ος αιώνας μ.Χ.).

Μυροδοχείο

Γυάλινο μυροδοχείο σε μορφή πτηνού (1ος – 2ος αιώνας μ.Χ.)

Πτηνόσχημο μυροδοχείο κατασκευασμένο από κυανό φυσητό γυαλί (1ος – 2ος αιώνας μ.Χ.). Τα λεπτότεχνα αυτά σκεύη κατασκευάζονταν για μία μόνο χρήση και τα ψιμύθια, οι σκόνες ή το άρωμα τοποθετούνταν από την απόληξη της ουράς, που στη συνέχεια σφραγιζόταν με αναθέρμανση του γυαλιού.

Οικία του Φιλάργυρου

Αναπαράσταση της «Οικίας του Φιλάργυρου» στην Κίσαμο (4ος αιώνας μ.Χ.)

Αναπαράσταση του υπογείου της ονομαζόμενης «Οικίας του Φιλάργυρου» (4ος αιώνας μ.Χ.), που ανασκάφηκε στην Κίσαμο, μια ευημερούσα παράκτια πόλη. Η οικία ισοπεδώθηκε κατά τον ισχυρό σεισμό της 21ης Ιουλίου του 365 μ.Χ., ο οποίος προκάλεσε τρομακτικές καταστροφές σε πολλές πόλεις του νησιού και σε όλες σχεδόν τις ακτές της Ανατολικής Μεσογείου. Πήλινες χύτρες, λεκάνες και εμπορικοί αμφορείς, κρητικού τύπου αλλά και εισηγμένοι από τη βόρεια Αφρική και την Ιβηρική χερσόνησο, μετάλλινα και λίθινα σκεύη, χειρόμυλοι για άλεσμα, μαρμάρινο γουδί και αντικείμενα ποικίλων χρήσεων ανασύρθηκαν από το στρώμα καταστροφής.

Το πιο σημαντικό ωστόσο, εύρημα είναι οι τρεις νομισματικοί θησαυροί, που ήταν κρυμμένοι στο υπόγειο της οικίας. Την ώρα του σεισμού φαίνεται πως οι ένοικοι κατέβηκαν στο υπόγειο για να περισώσουν τα νομίσματα αλλά λόγω της έντασής του η οικία κατέρρευσε και τους καταπλάκωσε.

Το αμφιθέατρο του Αρχαιολογικού Μουσείου Χανίων

Βιογραφικό

Η Ελένη Παπαδοπούλου είναι αρχαιολόγος, απόφοιτος του Τμήματος Ιστορίας – Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων. Έχει μεταπτυχιακό δίπλωμα ειδίκευσης και διδακτορικό δίπλωμα στην Προϊστορική Αρχαιολογία από το Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών. Επίσης, έχει λάβει πιστοποιητικό εξειδίκευσης στη Διοίκηση Πολιτισμικών Μονάδων από το ίδιο Πανεπιστήμιο. Επί σειρά ετών εργάσθηκε στην ΚΕ΄ Εφορεία Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων, όπου διετέλεσε και τμηματάρχης, με περιοχές αρμοδιότητας στην ΠΕ Ρεθύμνου. Από τον Οκτώβριο του 2014 είναι προϊσταμένη της Εφορείας Αρχαιοτήτων Χανίων.

Ήταν διευθύντρια της συστηματικής ανασκαφής στο ιερό κορυφής Βρύσινα Ρεθύμνου (2004-2012) από πλευράς του υπουργείου Πολιτισμού, υπήρξε συνεργάτης του Ιδρύματος Aναστασίου Λεβέντη (Λευκωσία, Κύπρος) και είναι μέλος επιστημονικών και υπηρεσιακών επιτροπών και συμβουλίων.

Η διευθύντρια του Αρχαιολογικού Μουσείου Χανίων στα εγκαίνια της πρώτης περιοδικής έκθεσης του μουσείου «Bath Time! Σώμα – Νερό – Διάλογοι»

Έχει πραγματοποιήσει σειρά ανασκαφών, κυρίως στην περιοχή του Ρεθύμνου, με ανάλογες δημοσιεύσεις, οι οποίες πραγματεύονται ζητήματα της μινωικής αρχαιολογίας. Έχει συνεπιμεληθεί πρακτικά διεθνών συνεδρίων, καθώς και καταλόγους περιοδικών εκθέσεων στην Ελλάδα και στο εξωτερικό.

Έχει χειριστεί και ολοκληρώσει σημαντικό αριθμό συγχρηματοδοτούμενων έργων, που αφορούν σε αποκαταστάσεις μνημείων και αναδείξεις αρχαιολογικών χώρων ενώ από το 2011 και μέχρι την ολοκλήρωσή του είχε την ευθύνη του έργου για την οργάνωση του νέου Αρχαιολογικού Μουσείου Χανίων.