Αρχαίο αγκυροβόλιο και τρία ναυάγια που ανακαλύφθηκαν στα ανοικτά της Fethiye αποκαλύπτουν 4.000 χρόνια θαλάσσιας κυκλοφορίας

[Credit: AA] Μια εκτεταμένη υποβρύχια έρευνα κατά μήκος των ανατολικών ακτών της  Fethiye ,  στα όρια των ιστορικών περιοχών της νοτιοδυτική...

[Credit: AA]

Μια εκτεταμένη υποβρύχια έρευνα κατά μήκος των ανατολικών ακτών της Fethiye, στα όρια των ιστορικών περιοχών της νοτιοδυτικής Μικράς Ασίας, της Λυκίας και της Καρίας, στην τοποθεσία της αρχαίας Τελμησσού, της μεγαλύτερης πόλης της Λυκίας, αποκάλυψε ένα αρχαίο αγκυροβόλιο που χρησιμοποιήθηκε συνεχώς από την Εποχή του Χαλκού έως την Οθωμανική περίοδο, καθώς και τρία ναυάγια που δεν κατάφεραν να γλιτώσουν από ξαφνικές καταιγίδες. 

Η ανακάλυψη, που έγινε στο πλαίσιο του προγράμματος Geleceğe Miras (Κληρονομιά για το Μέλλον) που εγκρίθηκε από το Υπουργείο Πολιτισμού και Τουρισμού της Τουρκίας, παρέχει μια σπάνια εικόνα της ναυτικής δραστηριότητας που εκτείνεται σε σχεδόν τέσσερις χιλιετίες.

Η έρευνα διεξήχθη υπό την καθοδήγηση του αναπληρωτή καθηγητή Hakan Öniz, επικεφαλής του Τμήματος Διατήρησης και Αποκατάστασης Πολιτιστικής Κληρονομιάς του Πανεπιστημίου Akdeniz. Η ομάδα του, επιβαίνοντας στο επιστημονικό ερευνητικό σκάφος UPL, συνδύασε καταδύσεις σε μεγάλα βάθη με συστήματα σόναρ υψηλής ανάλυσης και ρομποτικές πλατφόρμες, προκειμένου να καταγράψει την υποβρύχια αρχαιολογία κατά μήκος της ακτογραμμής.

Μόνο αυτή τη σεζόν, η αποστολή κατέγραψε 10 νέα ναυάγια — έξι στην Αττάλεια και τέσσερα στη Fethiye — ανεβάζοντας τον συνολικό αριθμό των υποβρύχιων αρχαιολογικών ευρημάτων της γειτονικής χώρας σε 421 καταγεγραμμένα ναυάγια.

Ένα κρυφό αγκυροβόλιο που χρησιμοποιείται εδώ και χιλιάδες χρόνια

Η πιο εντυπωσιακή ανακάλυψη στη Fethiye ήταν ένα άγνωστο μέχρι τώρα αγκυροβόλιο που χρονολογείται από τον 4ο αιώνα π.Χ. έως τον 6ο αιώνα μ.Χ., με στοιχεία που υποδηλώνουν ότι χρησιμοποιήθηκε μέχρι και την οθωμανική εποχή. Σύμφωνα με τον Öniz, ο χώρος δεν είχε καταγραφεί ποτέ στο παρελθόν.

«Καταγράψαμε ένα αγκυροβόλιο που δείχνει αδιάκοπη θαλάσσια κίνηση από την Εποχή του Χαλκού έως την Οθωμανική περίοδο», είπε. «Οι άγκυρες που βρίσκονται στον βυθό της θάλασσας μας δείχνουν πόσες χιλιάδες χρόνια τα πλοία έχουν σταματήσει εδώ — είτε για να βρουν καταφύγιο είτε ενώ πλέουν στις εμπορικές οδούς που συνδέουν την Αίγυπτο, το Λεβάντε και τη νότια Ανατολία».

Προκαταρκτική ανάλυση δείχνει ότι το αγκυροβόλιο εξυπηρετούσε κάποτε πλοία που ταξίδευαν μεταξύ Αιγύπτου, Παλαιστίνης, Λιβάνου, Συρίας και των λιμανιών της Μικρασιατικής ακτής. Κατά τη διάρκεια καταιγίδων, τα πλοία που έπλεαν δυτικά κατά μήκος της ανατολικής ακτής της Ανατολίας πιθανότατα εκτρέπονταν προς τους ανατολικούς κόλπους της Fethiye, όπου τα φυσικά γεωγραφικά χαρακτηριστικά προσέφεραν μερική προστασία.

[Credit: AA]

Γιατί αυτό το αγκυροβόλιο είναι σημαντικό: Η ναυτική λογική πίσω από αυτό

Οι αρχαίοι ναυτικοί χρειάζονταν προβλέψιμα σημεία καταφυγής — ασφαλείς ζώνες όπου μπορούσαν να αγκυροβολήσουν χωρίς να διακινδυνεύουν να υποστούν ζημιά στο κύτος ή να ταλαντευτούν από πλευρικούς ανέμους. Ο πρόσφατα εντοπισμένος αγκυροβόλιος της Fethiye πληρεί διάφορα κριτήρια που είναι γνωστά από αρχαία εγχειρίδια πλοήγησης και αρχαιολογικά παραδείγματα:

• Μερική σκιά ανέμου που δημιουργείται από νησιά, ακρωτήρια ή όρμους
• Αμμώδης ή λασπώδης βυθός που μπορούσε να συγκρατήσει με ασφάλεια πέτρινες ή μεταλλικές άγκυρες
• Μέτριο βάθος που επέτρεπε στα πλοία να αγκυροβολούν χωρίς να σύρονται
• Πηγές γλυκού νερού σε κοντινή απόσταση, οι οποίες αύξαναν την αξία των ενδιάμεσων σταθμών κατά τη διάρκεια του εμπορίου μεγάλων αποστάσεων
• Ορατότητα ορόσημων από τη θάλασσα, βοηθώντας τους πλοηγούς της Εποχής του Χαλκού που έπλεαν με βάση την ορατότητα και όχι με υπολογισμούς ανοικτής θάλασσας

Η κατανομή των αγκυρών — μερικές χαμένες, άλλες εγκαταλελειμμένες σκόπιμα — υποδηλώνει επαναλαμβανόμενη, μακροχρόνια χρήση. Η ομάδα εντόπισε αγκύρες που ανήκαν σε διαφορετικές χρονολογικές φάσεις, επιβεβαιώνοντας τη συνεχή ναυτική δραστηριότητα σε πολλαπλούς πολιτισμούς.

Τρία ναυάγια αφηγούνται την ιστορία των καταιγίδων και των αποφάσεων που λαμβάνονται σε κλάσματα δευτερολέπτου

Αν και το αγκυροβόλιο προσφέρει σχετική προστασία από τους δυτικούς ανέμους, ο Öniz σημείωσε ότι οι ξαφνικές καταιγίδες που φυσούν από τα ανατολικά μπορούν να παγιδεύσουν τα πλοία χωρίς να τους αφήνουν χρόνο να αντιδράσουν.

«Η περιοχή είναι ασφαλής από τους ανέμους που έρχονται από τα δυτικά, αλλά αν μια καταιγίδα χτυπήσει από τα ανατολικά, οι ναυτικοί πρέπει να διαφύγουν αμέσως. Σε ορισμένες περιπτώσεις, είναι αδύνατο να σηκώσουν την άγκυρα. Κόβουν το σχοινί και φεύγουν».

Δεν κατάφεραν να διαφύγουν όλοι οι καπετάνιοι.

Τρία πλοία — το καθένα από τα οποία αποτελεί «χρονική κάψουλα», σύμφωνα με τον Öniz — ανακαλύφθηκαν στην περιοχή, πιθανότατα βυθισμένα λόγω ξαφνικών, βίαιων καιρικών φαινομένων. Τέτοια ναυάγια διατηρούν τους τύπους φορτίου, τα σχήματα των αμφορέων, τις τεχνικές παραγωγής και την προέλευση των εμπορευμάτων, επιτρέποντας στους αρχαιολόγους να ανακατασκευάσουν τα περιφερειακά εμπορικά δίκτυα των αντίστοιχων εποχών.

Τα αντικείμενα που ανασύρθηκαν από αυτά τα ναυάγια —και οι νέες ανακαλύψεις στη Fethiye — θα εκτίθενται στο Μουσείο Υποβρύχιας Αρχαιολογίας της Μεσογείου στο Kemer, το οποίο αναμένεται να ανοίξει στα τέλη του 2026.

Μια σημαντική προσθήκη στην ιστορία της ναυτιλίας της Ανατολικής Μεσογείου

Η ανακάλυψη του αγκυροβολίου της Fethiye ενισχύει την άποψη ότι η νοτιοδυτική Μικρά Ασία ήταν μια κύρια ναυτιλιακή αρτηρία για χιλιάδες χρόνια. Επεκτείνει τα όσα ήταν γνωστά μέχρι τώρα κυρίως από την ακτή της Αττάλειας και καλύπτει ένα σημαντικό γεωγραφικό κενό στην περιφερειακή ναυτική αρχαιολογία.

Πέρα από τα ναυάγια, το αγκυροβόλιο αποτελεί ένα στρατηγικό σημείο αναφοράς που βοηθά τους μελετητές να κατανοήσουν πώς οι ναυτικοί της Εποχής του Χαλκού, της Ρωμαϊκής, της Βυζαντινής και της Οθωμανικής περιόδου πλοηγούνταν με βάση τα καιρικά φαινόμενα, τους εποχιακούς ανέμους και τους παράκτιους κινδύνους.

Πηγή: ArkeoNews