Μικκύλο αγγείο από τις αρχαίες Φερές Μικρογραφικό (μικκύλο) ερυθροβαφές/ημίβαφο αγγείο, ύψους 5 εκ. με αμφικωνικό σώμα. Προέρχεται από τις α...
 |
| Μικκύλο αγγείο από τις αρχαίες Φερές |
Μικρογραφικό (μικκύλο) ερυθροβαφές/ημίβαφο αγγείο, ύψους 5 εκ. με αμφικωνικό σώμα.
Προέρχεται από τις αρχαίες Φερές (σημερινό Βελεστίνο) και αποκαλύφθηκε σε σωστική ανασκαφή σε αστική έπαυλη (villa urbana), που χρησιμοποιήθηκε αδιαλείπτως από την ελληνιστική περίοδο έως και τους τρεις πρώτους αιώνες της ρωμαϊκής αυτοκρατορικής εποχής.
Τα αγγεία αυτού του τύπου, που χαρακτηρίζονται από μικρή χωρητικότητα, σχετικά χονδρά τοιχώματα και στενό στόμιο ερμηνεύονται ως «φαρμακοδοχεία» ή «αλοιφοδοχεία». Η εύρεσή τους τεκμηριώνεται σε οικιστικά σύνολα –όπως στην παρούσα περίπτωση– αλλά και ως κτερίσματα σε ταφικά συμφραζόμενα- όπως ένα πανομοιότυπο μικκύλο αγγείο που βρέθηκε στο βόρειο νεκροταφείο της αρχαίας Δημητριάδας.
 |
| Μικκύλο αγγείο από την Αρχαία Δημητριάδα. |
Παράλληλα αυτού του σχήματος προέρχονται από την Αγορά των Αθηνών, τον Πειραιά, το Αιγαίο, τη Μικρά Ασία, την κεντρική και ανατολική Μεσόγειο, και βρίσκονται κυρίως σε σύνολα που χρονολογικά εντάσσονται στον 1ο αι. π.Χ., ενώ αντίστοιχα από τα Άβδηρα χρονολογούνται από τα μέσα του 2ου αι. π.Χ. έως τις αρχές του 1ου αι. μ.Χ.
Στα φαρμακευτικά δοχεία της αρχαιότητας απαντούν συχνά επιγραφές, ανάγλυφες, εγχάρακτες ή γραπτές (με χρώμα) που δηλώνουν είτε το όνομα του φαρμάκου και του παρασκευαστή-φαρμακοποιού, είτε μόνο του ενός, λειτουργώντας ως δείκτες γνησιότητας και εξασφαλίζοντας την ποιότητα του περιεχομένου. Η συχνότερα μαρτυρούμενη φαρμακευτική ουσία στα μικρογραφικά αυτά δοχεία φαίνεται ότι ήταν το λύκιον, όπως προκύπτει από επιγραφές που αποτυπώνονται με σφραγίδες ήδη κατά το στάδιο της παραγωγής των αγγείων. Το λύκιον, όπως μας πληροφορούν ο Πλίνιος, ο Διοσκουρίδης και ο Γαληνός, παρασκευάζεται από έναν ακανθώδη θάμνο (πυξάκανθα), που ευδοκιμεί κυρίως στην περιοχή της Λυκίας και της Καππαδοκίας, αλλά αναφέρεται και στο Πήλιο (ως πυξάκανθα του Χείρωνα). Το απόσταγμα του φυτού ήταν διαδεδομένο στον αρχαίο κόσμο για την αντιμετώπιση πεπτικών διαταραχών, οφθαλμικών και δερματικών παθήσεων. Η πλήρης απουσία επιγραφής στο αγγείο των Φερών, ίσως αποτελεί ένδειξη ότι αυτό περιείχε κάποια άλλη ουσία, πιθανόν τοπικής παραγωγής.
Από τα τυπολογικά παράλληλα, εκτός από το ανεπίγραφο μικκύλο αγγείο, ύψους 5εκ., που βρέθηκε στο βόρειο νεκροταφείο της αρχαίας Δημητριάδας (ΒΕ 16247), ενδιαφέρον παρουσιάζει ένα μικρογραφικό φαρμακοδοχείο από την Πύλο, το οποίο φέρει την επιγραφή ΑΛΥΠΟΥ στον ώμο, με ανάλογα αγγεία να έχουν βρεθεί στο Tel Dor της Συροπαλαιστίνης. Η επιγραφή έχει ερμηνευθεί είτε ως δήλωση της ουσίας άλυπον, από το ομώνυμο φυτό με θεραπευτικές ιδιότητες που φύεται στη Μεσογειακή λεκάνη, είτε ως δήλωση της ταυτότητας του φαρμακοποιού με το όνομα Άλυπος, σε γενική πτώση, που ετυμολογικά ερμηνεύεται ως «ο απαλλαγμένος από λύπη και πόνο».
 |
| Μικκύλο αγγείο από τη Πύλο. |
Προς το παρόν δεν είναι γνωστό το περιεχόμενο του μικροσκοπικού φεραϊκού αγγείου. Μελλοντική ανάλυση από ειδικούς επιστήμονες, ίσως αποκαλύψει την ουσία που χρησιμοποιήθηκε από τους κατοίκους της έπαυλης. Ποιο ιατρικό πρόβλημα άραγε ήθελαν να αντιμετωπίσουν; Βρήκαν τελικά θεραπεία χρησιμοποιώντας το περιεχόμενο του αγγείου;
Βιβλιογραφία
Αραχωβίτη Π. – Ευσταθίου Δ. – Δουλγέρη-Ιντζεσίλογλου Α., Κεραμική από μια οικία των Φερών, με διάρκεια κατοίκησης πέντε αιώνων: από την ελληνιστική εποχή έως και τη ρωμαϊκή αυτοκρατορική περίοδο, Πρακτικά 7ου ΑΕΘΣΕ, Βόλος 2022, (υπό έκδοση).
Δανάλη Κ., 2011. Ελληνιστική κεραμική από τον τάφο 3 του τύμβου της Τσοπάνη-Ράχης στην Πύλο, στο Πρακτικά της Ζ΄ Eπιστημονικής Συνάντησης για την Eλληνιστική Kεραμική, Αίγιο 2005, Aθήνα, 107-116.
Ζαφειροπούλου Φ. – Χατζηδάκης Π., 1994. Δήλος – Κεραμική από τον δρόμο βόρεια του Ανδήρου των Λεόντων, στο Πρακτικά της Γ΄ Eπιστημονικής Συνάντησης για την Eλληνιστική Kεραμική, Θεσσαλονίκη 1991, Aθήνα, 235-248.
Καλλιντζή Κ., 2016. Πήλινα φαρμακοδοχεία από τα Άβδηρα, στο Μ. Γιαννοπούλου, Χρ. Καλλίνη (επιμ.), ‘Ηχάδιν, Τιμητικός Τόμος για τη Στέλλα Δρούγου, Αθήνα, Ι, 490-514.
Καλλιντζή Κ., 2014, στο Σταμπολίδης Νικ. Χρηστ.-Τασούλας Γ.(επιμ.), Ιάσις, Αθήνα 2014, (αρ. Καταλόγου 150), σελ. 284-285.
Λιάσκα Μ., 2014,στο Σταμπολίδης Νικ. Χρηστ.-Τασούλας Γ.(επιμ.), Ιάσις, Αθήνα 2014, (αρ. Καταλόγου 146), σελ. 282.
Χατζηδάκης Π., 2014, στο Σταμπολίδης Νικ. Χρηστ.-Τασούλας Γ.(επιμ.), Ιάσις, Αθήνα 2014, (αρ. Καταλόγου 149), σελ. 283-284.
Rotroff S., 1997. Hellenistic Pottery. Athenian and imported wheelmade table ware and related material, The Athenian Agora XXIX, Princeton, New Jersey.
Δεν υπάρχουν σχόλια