Ανοιχτό ξανά το Ακρωτήρι

Στο στέγαστρο έχουν ήδη φυτρώσει αγριάδα, καθώς και μικρά αγριολούλουδα της θηραϊκής γης. Επιτρέπουν, εκτός των άλλων, να είναι ο χώρο...

Στο στέγαστρο έχουν ήδη φυτρώσει αγριάδα,
καθώς και μικρά αγριολούλουδα της θηραϊκής γης.
Επιτρέπουν, εκτός των άλλων,
να είναι ο χώρος δροσερός
χωρίς κατανάλωση ενέργειας.

Διακόσιοι τριάντα δύο επισκέπτες πέρασαν χθες το κατώφλι του αρχαιολογικού χώρου στο Ακρωτήρι Θήρας. Ηταν η πρώτη μέρα της επαναλειτουργίας του μετά από 6,5 χρόνια και το κοινό δεν πρόλαβε να ενημερωθεί, παρά εκ των ενόντων.


Μεγαλύτερη αναμένεται να είναι η επισκεψιμότητα μόλις τα κρουαζιερόπλοια ξαναβάλουν τον χώρο στα προγράμματά τους - κάτι που μεταφράζεται ίσως και σε ένα εκατομμύριο επισκέπτες ετησίως.


Ο προϊστορικός οικισμός δεν ήταν επισκέψιμος για το κοινό, καθώς τον Σεπτέμβριο του 2005 το υπό κατασκευή στέγαστρο είχε πέσει, σκοτώνοντας έναν ξένο τουρίστα. Η ανθρώπινη ζωή θα είχε σωθεί αν οι τότε αρμόδιοι είχαν ακούσει τον ανασκαφέα, Χρήστο Ντούμα, και κρατούσαν κλειστό το Ακρωτήρι όσο διαρκούσε το έργο.



Τα αρχαία δεν υπέστησαν ιδιαίτερες βλάβες. Ομως σταμάτησαν τα παράλληλα προγράμματα που εκτελούσε η ανασκαφική ομάδα (διαδρομές, προθήκες με ευρήματα κατά χώραν κ.α.).

Άποψη από διάφορα στρώματα της προϊστορικής πόλης
που έχει δημόσια όπως και ιδιωτικά κτίρια

Ήδη από το περασμένο φθινόπωρο, ο υπουργός Πολιτισμού, Παύλος Γερουλάνος, είχε δώσει οδηγίες στη γενική γραμματέα Λίνα Μενδώνη να κινηθεί ταχέως η Αρχαιολογική Υπηρεσία. Στόχος που επιτεύχθηκε, με αποτέλεσμα να ανοίξει ο χώρος για το κοινό με απόλυτη ασφάλεια (ο υπουργός ήταν «κάθετος» ως προς αυτό) μέχρι το Πάσχα.



Η κ. Μενδώνη έκανε δύο συσκέψεις, τον Ιανουάριο του '12 και τον Μάρτιο, ενώ έλεγχε καθημερινά την πορεία των ελέγχων που γίνονταν και έλυνε όποια προβλήματα ανέκυπταν. Μεγάλο βάρος σήκωσε η γενική διευθύντρια αναστήλωσης μνημείων Ευγενία Γατοπούλου, η οποία και εργάστηκε με μοναδική ταχύτητα, αποτελεσματικότητα και αφοσίωση. Επίσης, ευθύνες επωμίστηκε η γενική διευθύντρια αρχαιοτήτων Μαρία Βλαζάκη.


Η Αρχαιολογική Εταιρεία παρέλαβε τελικά το έργο από τον κατασκευαστή μετά τη λύση όλων των εκκρεμοτήτων (πυρόσβεση, στατικοί έλεγχοι κ.ά.) μετά τα όσα συμφωνήθηκαν σε σύσκεψη παρουσία και του υφυπουργού Π. Αλιβιζάτου. Το παρέδωσε ελεγμένο στο υπουργείο Πολιτισμού και η λειτουργία ξεκίνησε.


Το βιοκλιματικό στέγαστρο μελέτησε ο Νίκος Φιντικάκης, που ήταν παρών και σε κάθε βήμα κατασκευής ή ελέγχου. Είναι επενδυμένο εσωτερικά με ξύλο, η βιοκλιματική οροφή του έχει στρωθεί με πατημένο χώμα και έχει ήδη φυτρώσει αγριάδα, όπως ακριβώς προέβλεπε ο αρχιτεκτονικός σχεδιασμός. Το στέγαστρο του Ακρωτηρίου Σαντορίνης, έκτασης 14 στρεμμάτων, είναι ο μοναδικός χώρος παγκοσμίως με μηδενική κατανάλωση ενέργειας.

Μεγάλοι αποθηκευτικοί πίθοι, μέσα στους οποίους οι κάτοικοι του προϊστορικού οικισμού αποθήκευαν τρόφιμα σε στερεή (όσπρια, σιτηρά) ή υγρή μορφή (λάδι)

Τώρα προετοιμάζονται οι τρεις διαδρομές επίσκεψης. Μία για το ευρύ κοινό, η δεύτερη για τα ΑμεΑ και η τρίτη για τους ειδικούς επιστήμονες. Επίσης, εκπονείται μουσειολογική μελέτη για προθήκες που θα φιλοξενούν θεματικές εκθέσεις με αρχαία ευρήματα.
«Το Ακρωτήρι είναι μια αρχαία πόλη, δεν είναι μουσείο, γι΄ αυτό όλες οι επεμβάσεις που θα γίνουν στον αρχαιολογικό χώρο απαιτούν προσοχή. Οι προθήκες δεν θα πρέπει να συγχέονται με τα αρχαία αλλά ούτε και να προκαλούν μεγάλη αντίθεση» σημειώνει ο κ. Ντούμας.


«Πόλος έλξης, μοναδική εμπειρία»


«Το Ακρωτήρι είναι ένας πολύ σημαντικός χώρος, ο οποίος αποτελεί πόλο έλξης χιλιάδων επισκεπτών. Τον θέλουμε ανοιχτό, προσβάσιμο, εξωστρεφή αλλά και ασφαλή. Η εμπειρία της επίσκεψης στο Ακρωτήρι είναι μοναδική», δήλωσε ο υπουργός Πολιτισμού και Τουρισμού, Παύλος Γερουλάνος.


Ο κ. Γερουλάνος θα πάει σήμερα στο νησί, συνοδευόμενος από τη γενική γραμματέα του υπουργείου, Λίνα Μενδώνη, τις γενικές διευθύντριες αρχαιοτήτων Μαρία Ανδρεαδάκη - Βλαζάκη και Ευγενία Γατοπούλου και άλλους υπηρεσιακούς παράγοντες. Στον χώρο είναι ήδη από χθες ο προϊστάμενος της εφορείας Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων Κυκλάδων, Παναγιώτης Χατζιδάκης.


Ο δήμαρχος Σαντορίνης, Αναστάσιος Νικόλαος Ζώρζος, διέθεσε προσωπικό του Δήμου Θήρας προκειμένου να χρησιμοποιηθούν ως φύλακες μαζί με το προσωπικό του ΥΠΠΟΤ.


Η προϊστορική πόλη που έγινε κέντρο του Αιγαίου


Η προϊστορική πόλη του Ακρωτηρίου αποτελούσε ένα από τα σημαντικότερα κέντρα του Αιγαίου στα προϊστορικά χρόνια. Οι πρώτες εγκαταστάσεις χρονολογούνται από την Υστερη Νεολιθική Εποχή (τουλάχιστον από την 4η χιλιετία π.Χ.). Κατά την Πρώιμη Εποχή του Χαλκού (3η χιλιετία π.Χ.) υπήρχε οικισμός. Κατά τη Μέση και την Πρώιμη Υστερη Εποχή του Χαλκού (20ός-17ος αιώνας π.Χ.) ο οικισμός αυτός επεκτάθηκε και αναδείχθηκε σε ένα από τα σημαντικότερα αστικά κέντρα και λιμάνια του Αιγαίου.


Η πόλη ήταν πυκνοδομημένη και είχε συνολική έκταση περί τα 200 στρέμματα (η ανασκαφή παρουσιάζει τμήμα 14 στρεμμάτων) και 30.000 κατοίκους. Ισοπεδώθηκε στις αρχές του 17ου αιώνα π.Χ. από σεισμό. Επάνω από τα ερείπια η πόλη ξανακτίστηκε, ώσπου ετάφη από την ηφαιστειακή λάβα μετά την έκρηξη του 1635 (ή 15).


Διέθετε πολυώροφα κτίρια, που ήταν στολισμένα στις ανωδομές τους κυρίως με πλούσιες τοιχογραφίες, και είχαν πλούσια οικοσκευή, αποθήκες, βιοτεχνικούς χώρους, καθώς και χώρους λατρείας. Είχε άρτια πολεοδομική οργάνωση με δρόμους, πλατείες και αποχετευτικό σύστημα.Τα ποικίλα εισηγμένα προϊόντα που βρέθηκαν μέσα στα κτίρια δείχνουν πόσο ευρύ ήταν το πλέγμα των εξωτερικών σχέσεων του Ακρωτηρίου. Διατηρούσε στενές σχέσεις με τη Μινωική Κρήτη, αλλά βρισκόταν σε επικοινωνία και με την Ηπειρωτική Ελλάδα, τη Δωδεκάνησο, την Κύπρο, τη Συρία και την Αίγυπτο.


Σημαντικότερα μνημεία και αρχιτεκτονικά σύνολα της περιοχής θεωρούνται:


Ξεστή 3: Μεγάλο, διώροφο τουλάχιστον, κτίριο με 14 δωμάτια σε κάθε όροφο. Πολλά από τα δωμάτια συνδέονται μεταξύ τους με πολύθυρα και είναι τοιχογραφημένα. Σε ένα από αυτά υπάρχει «δεξαμενή καθαρμών», χώρος που θεωρείται ιερός. Οι πιο ενδιαφέρουσες από τις τοιχογραφίες είναι εκείνες των Κροκοσυλλεκτριών και του Βωμού.


Τομέας Β: Ο τομέας Β περιλαμβάνει πιθανότατα δύο ξεχωριστά κτίρια προσκολλημένα το ένα στο άλλο. Εκεί βρέθηκαν οι τοιχογραφίες των Αντιλοπών, των Πυγμάχων και των Πιθήκων.


Δυτική οικία: Η Δυτική οικία είναι ένα σχετικά μικρό αλλά καλά οργανωμένο κτίριο. Στο ισόγειο υπάρχουν αποθήκες τροφίμων, εργαστηριακοί χώροι, μαγειρείο και εγκατάσταση μυλώνα. Ο πρώτος όροφος καταλαμβάνεται από ένα ευρύχωρο δωμάτιο, όπου ήταν εγκατεστημένοι αργαλειοί, μια αποθήκη σκευών και τροφίμων, ένα αποχωρητήριο, και από δύο συνεχόμενους τοιχογραφημένους χώρους (τοιχογραφίες των Ψαράδων, της Ιέρειας και η διάσημη μικρογραφική ζωφόρος του Στόλου που περιτρέχει τους τέσσερις τοίχους του και απεικονίζει και το ίδιο το Ακρωτήρι). Ο άλλος χώρος διακοσμείται με τις οκτώ τοιχογραφίες των Θαλαμίσκων Πλοίων.


Συγκρότημα Δ: Το Συγκρότημα Δ αποτελείται από τέσσερα κτίρια. Ενα δωμάτιο του ανατολικού κτιρίου βρέθηκε διακοσμημένο με την τοιχογραφία της Ανοιξης. Εδώ ο ζωγράφος απέδωσε με ιδιαίτερη ευαισθησία ένα βραχώδες τοπίο με ανθισμένους ερυθρούς κρίνους ανάμεσα στους οποίους πετούν χελιδόνια. Στο ίδιο κτίριο βρέθηκαν πρόσφατα πινακίδες της Γραμμικής Α γραφής.


Οικία των Γυναικών: Στο κτίριο αυτό βρέθηκε η τοιχογραφία των Γυναικών και των Παπύρων στην οποία οφείλει και το όνομά του. Πρόκειται για ένα μεγάλο διώροφο οικοδόμημα, το πιο ενδιαφέρον αρχιτεκτονικό στοιχείο του οποίου είναι ο φωταγωγός στο κέντρο του.


Ξεστή 4 : Η Ξεστή 4 είναι ένα μεγαλόπρεπο τριώροφο οικοδόμημα πιθανότατα δημόσιο κτίριο. Τα θραύσματα των τοιχογραφιών που ήλθαν στο φως ως σήμερα ανήκουν σε μία σύνθεση που στόλιζε το κλιμακοστάσιο της εισόδου και απεικονίζουν πομπή δωροφόρων ανδρών σε φυσικό μέγεθος να ανεβαίνουν σε βαθμίδες κλίμακας.


Πηγή: Α. Κωττή, Εφημερίδα "Έθνος"