Στημένος αρχαίος τελικός αγώνας στο άθλημα της πάλης!

Ποιος λέει ότι η δωροδοκία αποτελεί φαινόμενο του σύγχρονου αθλητισμού;  Ερευνητές αποκρυπτογράφησαν πάπυρο γραμμένο στα αρχαία ελλη...

Ποιος λέει ότι η δωροδοκία αποτελεί φαινόμενο του σύγχρονου αθλητισμού; Ερευνητές αποκρυπτογράφησαν πάπυρο γραμμένο στα αρχαία ελληνικά που αποδεικνύει στημένο αρχαία αγώνα πάλης. 

Ο πάπυρος, ο οποίος φέρει ημερομηνία που αντιστοιχεί στο έτος 267 μ.Χ., είναι μια σύμβαση μεταξύ δύο εφήβων που είχαν φτάσει στον τελικό μετά από μια σειρά αγώνων υψηλού κύρους που πραγματοποιούνταν στην Αίγυπτο.

Είναι η πρώτη φορά που αποκαλύπτεται ένα γραπτό συμβόλαιο από τον αρχαίο κόσμο μεταξύ δύο αθλητών που προκαθορίζει το αποτέλεσμα ενός αγώνα.

Στο συμβόλαιο, ο πατέρας του παλαιστή που ονομάζεται Nicantinous συμφωνεί να πληρώσει ένα ποσό στους εγγυητές (πιθανόν στους προπονητές) του αντίπαλου παλαιστή που ονομάζεται Demetrius. Και οι δύο παλαιστές είχαν οριστεί να αγωνιστούν στον τελικό αγώνα πάλης των 138^ων Μεγάλων Αντινόειων, μιας σημαντικής σειράς περιφερειακών αγώνων που λάμβαναν χώρα στα πλαίσια θρησκευτικής γιορτής στην Antinopolis της Αιγύπτου. Ο αγώνας ήταν στην κατηγορία των αγοριών, στην οποία ήταν εν γένει αγωνίζονταν έφηβοι.

Το συμβόλαιο προβλέπει ότι ο Demetrius  «όταν αγωνίζεται στο άθλημα της πάλης με το αγόρι [παλαιστή], θα πέσει τρεις φορές» και σε αντάλλαγμα θα λάβει «τρεις χιλιάδες οκτακόσιες ασημένιες δραχμές παλαιών νομισμάτων...».

Δεν υπήρχαν βαθμοί στο άθλημα της αρχαίας ελληνικής πάλης και ο στόχος των παλαιστών ήταν να ρίξουν τον αντίπαλο στο έδαφος τρεις φορές. Για το σκοπό αυτό χρησιμοποιούσαν ένα ευρύ φάσμα τεχνικών και λαβών.

Το συμβόλαιο περιλαμβάνει και ρήτρα σύμφωνα με την οποία ο Demetrius θα πρέπει να πληρωθεί ακόμη και αν οι κριτές συνειδητοποιήσουν ότι ο αγώνας είναι στημένος και αρνηθούν να δώσουν την νίκη στον Nicantinous. Αναφέρει επίσης ότι αν ο Demetrius υπαναχωρήσει στη συμφωνία και κερδίσει το παιχνίδι τότε «θα υποχρεωθεί να πληρώσει ως ποινή στον γιο μου λόγω αδικίας, τρία αργυρά τάλαντα παλαιών νομισμάτων χωρίς καμία καθυστέρηση ή κάποιο εφευρετικό επιχείρημα».

Οι ερευνητές αποκρυπτογράφησαν  ένα συμβόλαιο, που απεικονίζονται εδώ,
που συντάχθηκε το 267 μ.Χ. μεταξύ των Nicantinous και Demetrius.

Ο μεταφραστής του κειμένου, Dominic Rathbone, καθηγητής στο King’s College του Λονδίνου, διαπίστωσε ότι το ποσό των 3.800 δραχμών ήταν ένα σχετικά μικρό ποσό χρημάτων – αρκετό περίπου για να αγοράσει κάποιος ένα γαϊδουράκι, σύμφωνα με άλλο πάπυρο. Επιπλέον, το μεγάλο ποσό ποινής του Demetrius αν καταπατούσε την συμφωνία, υποδεικνύει ότι οι προπονητές του θα έπρεπε να καταβάλλουν τα επιπλέον χρήματα.

Ο στημένος αγώνας θα λάμβανε χώρα σε εκδήλωση προς τιμήν του Αντίνοου, του αποθανών εραστή του αυτοκράτορα Αδριανού. Όταν ο Αντίνοος πνίγηκε στον ποταμό Νείλο, ιδρύθηκε προς τιμήν του η πόλη Antinopolis και λατρεύτηκε ως θεός, ενώ αγάλματά του, βρέθηκαν σε όλη την επικράτεια της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας.

Οι αγώνες είχαν καθιερωθεί περισσότερο από έναν αιώνα από τη στιγμή που δημιουργήθηκε το εν λόγω συμβόλαιο και δημιούργησαν πολλαπλά οφέλη για τους κατοίκους της Antinopolis. Για παράδειγμα, «Κερδίζεις τους επισκέπτες, κερδίζεις το πλήθος, κερδίζεις το εμπόριο, κερδίζεις το κύρος», δήλωσε ο Rathbone στο LiveScience.

Το συμβόλαιο βρέθηκε στην Οξύρυνχο της Αιγύπτου, πριν από έναν αιώνα περίπου από μια αρχαιολογική αποστολή με επικεφαλείς τους αρχαιολόγους Bernard Grenfell και Arthur Hunt. Μεταφράστηκε για πρώτη φορά από τον Rathbone και δημοσιεύεται στην πλέον πρόσφατη έκδοση του τόμου «The Oxyrhynchus Papyri», μιας συνεχής σειράς που δημοσιεύει παπύρους από τον συγκεκριμένο αρχαιολογικό χώρο. Η αποκρυπτογράφηση του κειμένου έγινε από τον John Rea, συνταξιούχο πλέον λέκτορα του πανεπιστημίου της Οξφόρδης ενώ ο Rathbone έκανε την μετάφραση.

Η Egypt Exploration Society κατέχει περισσότερα από 500.000 κομμάτια παπύρου από αυτό τον αρχαιολογικό χώρο που φυλάσσονται σήμερα στη Βιβλιοθήκη Sackler της Οξφόρδης.

Γιατί να τον δωροδοκήσει;

Στον σημερινό κόσμο, τα σκάνδαλα που αφορούν δωροδοκίες σε αθλητές ή αθλητικούς παράγοντες συχνά περιστρέφονται γύρω από τυχερά παιχνίδια στοιχήματος ή προσπάθειες να αποδοθεί ένα μετάλλιο σε αθλητές από συγκεκριμένες χώρες.

Οι νικητές των αρχαίων αγώνων αμείβονταν πολλές φορές με μεγάλα χρηματικά ποσά ή λάμβαναν συντάξεις εφ’ όρου ζωής από την πατρίδα τους, δηλώνει ο Rathbone. Ωστόσο, σημείωσε, δεν υπήρχε κανένα βραβείο για τον δεύτερο.

«Στους αρχαίους αγώνες, η πρώτη θέση είναι το ένα και μοναδικό σημαντικό πράγμα – ούτε το ασημένιο, ούτε το χάλκινο», δήλωσε ο Rathbone. Επιπλέον, το κόστος της προπόνησης των αθλητών ήταν σημαντικό. Αθλητές που προέρχονταν από πλούσιες οικογένειες είχαν τους οικονομικούς πόρους αλλά οι αθλητές που προέρχονταν από λιγότερο εύπορες οικογένειες μπορούσαν να βρεθούν χρεωμένοι απέναντι στους προπονητές τους.

«Ο προπονητής δεν πρόκειται να πληρώσει για το φαγητό σου, τη διαμονή σου ενώ το ίδιο ισχύει και για την προπόνησή σου, με αποτέλεσμα να καταλήγει ο αθλητής πολλές φορές με χρέος απέναντί του», είπε ο Rathbone.

Σε αυτή την κατάσταση που «ο νικητής τα παίρνει όλα», οι δύο πλευρές μπορεί να έχουν αποφασίσει να περιορίσουν τους κινδύνους κάνοντας μια συμφωνία για το τελικό αποτέλεσμα, σημειώνει ο Rathbone.

«Αν ήσουν σίγουρος ότι θα κερδίσεις, θα προχωρούσες κανονικά με τον αγώνα. Αν δεν ήσουν σίγουρος όμως, ίσως περιόριζες τον κίνδυνο λέγοντας, «Τουλάχιστον έχω το μέσο της δωροδοκίας»», είπε ο Rathbone.

Γιατί να συνταχθεί συμβόλαιο;

Ωστόσο οι ερευνητές εξακολουθούν να αναρωτιούνται, γιατί οι προπονητές των αθλητών να συντάξουν μια γραπτή καταγραφή της συμφωνίας; «Αυτό είναι το πραγματικά περίεργο, δεν είναι;» δήλωσε ο  Rathbone, σημειώνοντας ότι αν η κάθε πλευρά υπαναχωρούσε από τη συμφωνία, θα ήταν δύσκολο να λυθεί το θέμα στο δικαστήριο.

Ο Rathbone έχει επίσης σημειώσει κάποια παράδοξα στον τρόπο σύνταξης της σύμβασης. «Φαίνεται σαν να έχουν πραγματικά προσφύγει σε έναν γραφέα με νομικές γνώσεις προκειμένου να συντάξει το συμβόλαιο για αυτούς, στοιχείο που σε κάνει να αναρωτιέσαι αν αυτός ο πάπυρος είναι στην ουσία, ένα άδειο πράγμα», δήλωσε ο Rathbone.

Αν και αυτό είναι το μόνο γνωστό συμβόλαιο που υποδεικνύει δωροδοκία μεταξύ αρχαίων αθλητών, υπάρχουν αναφορές σε αρχαίες πηγές που δείχνουν ότι η δωροδοκία σε αθλητικές διοργανώσεις δεν ήταν κάτι το ασυνήθιστο. Την εποχή της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, η δωροδοκία σε αθλητικούς αγώνες ήταν όλο και πιο διαδεδομένη, όσο τα γεγονότα γίνονταν ολοένα και πιο προσοδοφόρα, σημειώνει ο Rathbone.

«Υπάρχουν πηγές που δείχνουν ότι τα πράγματα είχαν γίνει λίγο χειρότερα την περίοδο της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, όταν υπήρχαν περισσότερα παιχνίδια και περισσότερα οικονομικά οφέλη, ιδιαίτερα αυτά των δημοτικών συντάξεων», δήλωσε ο Rathbone. Οι συντάξεις αυτές ήταν πληρωμές της πατρίδας του αθλητή προς τους νικητές που μπορούσαν να συνεχιστούν για το υπόλοιπο της ζωής τους.

Πηγή: O. Jarus, LiveScience