Φρούτα και καρποί απεικονίζονται στις τοιχογραφίες της Πομπηίας, οι μελέτες των σκουπιδιών της αρχαίας πόλης αποκαλύπτουν όμως ότι η διατ...
 |
| Φρούτα και καρποί απεικονίζονται στις τοιχογραφίες της Πομπηίας, οι μελέτες των σκουπιδιών της αρχαίας πόλης αποκαλύπτουν όμως ότι η διατροφή των κατοίκων της δεν περιοριζόταν μόνο σε αυτά. |
Μελέτες στους υπονόμους και στις χωματερές της Πομπηίας αποκαλύπτουν άγνωστες πτυχές της διατροφής τους.
Χοιρινό κρέας με άφθονα μπαχαρικά, αβγά κότας και χήνας, κοχύλια που σήμερα ακόμη είναι παρόντα στην ιταλική γαστρονομία, ψάρια και ψωμί ήταν μόνο μερικά από τα εδέσματα που περιλαμβάνονταν στο καθημερινό διαιτολόγιο των αρχαίων Ρωμαίων. Αυτό δείχνουν υπολείμματα που έχουν διασωθεί στις τουαλέτες, στους υπονόμους και στους σκουπιδότοπους της Πομπηίας και του Ηρακλείου στην Ιταλία, θαμμένα επί αιώνες κάτω από τη λάβα του Βεζούβιου. Τα σπάνια κατάλοιπα αναλύονται από επιστήμονες προσφέροντας για πρώτη φορά μια τόσο ενδελεχή «ματιά» στις διατροφικές συνήθειες των ρωμαϊκών χρόνων.
Μάρτυρας η τουαλέτα
Τα αποφάγια που άφηναν οι αρχαίοι κάτοικοι της Πομπηίας και του Ηρακλείου στα πιάτα τους πετάγονταν στους σκουπιδότοπους και στις χωματερές, ενώ τα συστατικά των τροφών που δεν μπορούσαν να χωνέψουν κατέληγαν στις αποχετεύσεις των ιδιωτικών και δημόσιων αποχωρητηρίων τους. Οι εγκαταστάσεις αυτές δεν ξέφυγαν από την τύχη των δύο πόλεων και καλύφθηκαν με λάβα από την έκρηξη του Βεζούβιου το 79 μ.Χ. Μελετώντας σήμερα το καλοδιατηρημένο περιεχόμενό τους οι περιβαλλοντικοί αρχαιολόγοι έχουν αρχίσει να ανασυνθέτουν το «μενού» όχι μόνο των ελίτ αλλά και των μεσαίων και κατώτερων στρωμάτων των κοινωνιών της εποχής.
 |
| Ένα θερμοπώλιο, δηλαδή εστιατόριο που αποτελούσε πρόδρομο του σημερινού «take away» κυρίως για τους φτωχούς, στο Ηράκλειο |
Τα βασικά συμπεράσματα που παρουσιάστηκαν πρόσφατα σε συνέδριο στη Ρώμη από τις διάφορες ερευνητικές ομάδες που έχουν αναλάβει τις μελέτες του είδους δείχνουν πως το διαιτολόγιο των αρχαίων Ρωμαίων παρουσίαζε μεγαλύτερη ποικιλία από ό,τι φανταζόμαστε, ενώ φτωχοί και πλούσιοι έτρωγαν σε γενικές γραμμές τα ίδια φαγητά. Ορισμένα «εξωτικά» εδέσματα μάλιστα δεν αποτελούσαν αποκλειστικό προνόμιο των ανώτερων τάξεων - αντιθέτως, όπως μαρτυρούν τα σκουπίδια, τα απολάμβαναν οι λιγότερο ευκατάστατοι στα εστιατόριά τους. «Έχουμε αποκτήσει μόνο μικρές "ματιές" στο περιβάλλον της εποχής, μερικές από αυτές είναι όμως αρκετά παράδοξες» δήλωσε ο Μαρκ Ρόμπινσον, καθηγητής Περιβαλλοντικής Αρχαιολογίας στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης, περιγράφοντας τα ευρήματα του ιδίου και της ομάδας του στους συνέδρους.
Προτίμηση στα ντόπια
Τα φαγητά που προτιμούσαν οι κάτοικοι της Πομπηίας και του Ηρακλείου είχαν ως βάση τους κυρίως τοπικά προϊόντα. Για παράδειγμα, τα περισσότερα υπολείμματα οστρακοειδών που ανακαλύφθηκαν στους υπονόμους του Ηρακλείου ήταν από τελίνες (Donax trunculus) που προέρχονταν από τις γειτονικές ακτές. Τα συγκεκριμένα κοχύλια εξακολουθούν να αποτελούν συστατικό της σημερινής ιταλικής κουζίνας - Linguine con le telline και Zuppa di telline είναι μόνο δύο από τα δημοφιλή πιάτα -, γεγονός το οποίο δείχνει μια συνέχεια στις γαστρονομικές παραδόσεις στην ιταλική χερσόνησο. Το ίδιο ισχύει για το χοιρινό κρέας, αγαπημένο των σημερινών Ιταλών αλλά όπως φαίνεται και των αρχαίων Ρωμαίων, αφού οστά χοίρων εντοπίστηκαν σε αφθονία στα σκουπίδια από την Πύλη της Σταβίας («λαϊκή» γειτονιά της Πομπηίας) που ανέλυσε ο Μάικλ Μακ Κίνον από το Πανεπιστήμιο της Γουίνιπεγκ στον Καναδά. Σύμφωνα με τους ειδικούς, οι αρχαίοι Ρωμαίοι προτιμούσαν το χοιρινό τους πικάντικο, με άφθονα μπαχαρικά, όμως το πιπέρι δεν ήταν ντόπιο. Κατά πάσα πιθανότητα προερχόταν από την Ινδία, ενώ τα σιτηρά εισάγονταν μάλλον από την Αίγυπτο. Ευρέως διαδεδομένη τροφή σε πλούσιους και φτωχούς ήταν επίσης τα αβγά της κότας. Οι ελίτ ωστόσο μάλλον δεν περιορίζονταν σε αυτά.
 |
| Italy Ancient Latrines: Μια αχιβάδα με υπολείμματα σκόνης από κοκκινάδι προφανώς χρησίμευε ως «πουδριέρα» της εποχής |
Η Ερικα Ρόουαν από το Πανεπιστήμιο του Εξετερ στη Βρετανία ανακάλυψε σε υπόνομο του Ηρακλείου τσόφλια από αβγά χήνας τα οποία θεωρεί ότι είναι υπολείμματα από κάποιο αριστοκρατικό γεύμα. Οι επιστήμονες δεν εντόπισαν ίχνη αλευριού, ωστόσο είναι βέβαιο ότι το χρησιμοποιούσαν για την παρασκευή όχι μόνο καθημερινών γευμάτων και ψωμιού αλλά και άρτων για προσφορές στους θεούς. Υπολείμματα από αλεσμένα σιτηρά βρέθηκαν σε υπόνομο του Ηρακλείου, ενώ λατρευτικά σκεύη μαζί με απανθρακωμένα ψωμάκια - «μπουκίτσες για τους θεούς», όπως χαρακτηριστικά τα περιέγραψε ο καθηγητής Ρόμπινσον - βρέθ ηκαν μέσα σε έναν φούρνο στην Πομπηία. Όπως πρόσθεσε επίσης ο επιστήμονας, δεν κατέληγαν όλα τα αποφάγια στα σκουπίδια. Ορισμένα φαίνεται ότι «ανακυκλώνονταν»: μεταξύ άλλων οι έρευνες έφεραν στο φως ένα όστρακο αχιβάδας το οποίο έχει στο εσωτερικό του υπολείμματα από κοκκινάδι, γεγονός το οποίο σημαίνει ότι χρησίμευε ως «πουδριέρα» για το ρουζ της εποχής.
Μπούτι καμηλοπάρδαλης
Τον περασμένο Ιανουάριο ομάδα αρχαιολόγων με επικεφαλής τον Στίβεν Έλις από το Πανεπιστήμιο του Σινσινάτι στις Ηνωμένες Πολιτείες είχε ανακοινώσει μια άλλη ενδιαφέρουσα διατροφική ανακάλυψη από την Πομπηία. Οι επιστήμονες είχαν εντοπίσει υπολείμματα από ένα μαγειρεμένο μπούτι καμηλοπάρδαλης, έναν αχινό καρυκευμένο με μπαχαρικά, αβγά και σιτηρά σε ένα εστιατόριο που βρισκόταν σε μια από τις φτωχές συνοικίες της αρχαίας πόλης. Η μελέτη, η οποία παρουσιάστηκε στο κοινό ετήσιο συνέδριο του Αρχαιολογικού Ινστιτούτου της Αμερικής και της Αμερικανικής Φιλολογικής Εταιρείας στο Σικάγο, ήταν η πρώτη που ανέτρεψε την ευρέως διαδεδομένη αντίληψη ότι οι πλούσιοι Ρωμαίοι γέμιζαν το τραπέζι τους με εξωτικά εδέσματα, ενώ οι φτωχοί τρέφονταν με χυλό. «Το ότι το συγκεκριμένο οστό αποτελεί την επιτομή του εξωτικού φαγητού υπογραμμίζεται από το γεγονός πως θεωρείται το μοναδικό οστό καμηλοπάρδαλης που έχει καταγραφεί σε αρχαιολογική ανασκαφή στη ρωμαϊκή Ιταλία» είχε τονίσει ο κ. Έλις.
 |
| Ιδιωτική τουαλέτα από σπίτι στην Πομπηία |
Επίσης πριν από σχεδόν δύο μήνες, στα τέλη του Οκτωβρίου, ερευνητές από το Ιατρικό Πανεπιστήμιο της Βιέννης που ανέλυσαν οστά από ένα ρωμαϊκό νεκροταφείο μονομάχων στην αρχαία Έφεσο ανακοίνωσαν ότι, αντίθετα με τους σημερινούς πυγμάχους που προτιμούν την «κρεατοφαγία», οι μαχητές της αρχαίας Ρώμης ήταν χορτοφάγοι. Το διαιτολόγιό τους περιελάμβανε κυρίως δημητριακά, όσπρια και λαχανικά και σπανίως κρέας, ενώ παράλληλα έπιναν ένα «ενεργειακό ποτό» της εποχής με ξίδι και στάχτη.
 |
| Linguine con telline: Οι τελίνες, τα κοχύλια που κατανάλωναν σε αφθονία οι αρχαίοι Ρωμαίοι, χρησιμοποιούνται ακόμη στην ιταλική κουζίνα: τα Linguine con le telline είναι μόνο ένα από τα δημοφιλή πιάτα |
«Προφανώς κατανάλωναν στάχτη από φυτικά υλικά για να ενισχύουν τον οργανισμό τους μετά τη σωματική καταπόνηση και να προάγουν την επούλωση των οστών» είχε εξηγήσει σε δελτίο Τύπου ο Φαμπιάν Καντς, επικεφαλής της μελέτης που δημοσιεύθηκε στη διαδικτυακή επιθεώρηση PLoS ONE. «Ήταν κάτι παρόμοιο με αυτό που κάνουμε σήμερα - παίρνουμε μαγνήσιο και ασβέστιο, για παράδειγμα σε αναβράζοντα δισκία, ύστερα από σωματική κόπωση».
Πηγή: Φ. Λαλίλα, Το Βήμα
Δεν υπάρχουν σχόλια