Σωστική ανασκαφική έρευνα στον Κλείτο Κοζάνης: Η νεολιθική κοινότητα στο χώρο και στο χρόνο

Αεροφωτογραφία του νεολιθικού οικισμού στον Κλείτο Κοζάνης.  Στο πλαίσιο των Αιγαιακών Διαλέξεων που διοργανώνονται σε συνεργασία ...

Αεροφωτογραφία του νεολιθικού οικισμού στον Κλείτο Κοζάνης. 

Στο πλαίσιο των Αιγαιακών Διαλέξεων που διοργανώνονται σε συνεργασία με το Σουηδικό Ινστιτούτο Αθηνών θα πραγματοποιηθεί διάλεξη της κ. Χριστίνα Ζιώτα (Εφορεία Αρχαιοτήτων Φλώρινας), την Παρασκευή 12 Δεκεμβρίου 2014 και ώρα 19:00, στο Σουηδικό Ινστιτούτο Αθηνών (Μητσαίων 9, Αθήνα).

Ο αρχαιολογικός χώρος του Κλείτου βρίσκεται στη λεκάνη της Κίτρινης Λίμνης, σε μικρή απόσταση από την πόλη της Κοζάνης. Κατοικήθηκε από το δεύτερο μισό της 6ης ως τη 2η χιλιετία π.Χ. αλλά και στα ιστορικά χρόνια. Από το 2006 ως το 2010 διενεργήθηκε σωστική έρευνα στη θέση εν όψει της επέκτασης του λιγνιτωρυχείου της ΔΕΗ, η οποία κάλυψε 75 στρέμματα και αποκάλυψε δύο νεολιθικούς οικισμούς («Κλείτος 1», «Κλείτος 2»), κατάλοιπα της Εποχής του Χαλκού, υστερορωμαϊκούς τάφους, ένα λιθόκτιστο κτίριο ιστορικών χρόνων και πλήθος κινητών ευρημάτων, που χρονολογούνται από την Ελληνιστική ως την πρώιμη Βυζαντινή περίοδο.

Ο «Κλείτος 1» είναι επίπεδος αραιοκατοικημένος οικισμός που εκτείνεται σε 20 περίπου στρέμματα και ορίζεται από τάφρους και ξύλινους περιβόλους. Κατοικήθηκε στην πρώιμη Νεότερη Νεολιθική Εποχή (δεύτερο μισό 6ης και αρχές 5ης χιλιετίας π.Χ.) και ανασκάφηκε σε όλη του σχεδόν την έκταση. Αποκαλύφθηκαν δέκα μεγάλα, τετράπλευρα οικήματα, κατασκευασμένα με ξύλινο σκελετό επενδυμένο με πηλό. Οι τοίχοι θεμελιώνονταν σε τάφρους, ήταν επιχρισμένοι και έφεραν αυλακωτή και γραπτή διακόσμηση. Στο εσωτερικό τους βρέθηκαν πηλόκτιστες κατασκευές με τροφοπαρασκευαστικό και αποθηκευτικό προορισμό, πήλινα σκεύη, εργαλεία και αγγεία. Τα σπίτια καταστράφηκαν από φωτιά και σε κανένα δε διατηρήθηκαν περισσότερες από τρεις οικοδομικές φάσεις.

Ανάμεσα στα οικήματα και γύρω από τον οικοδομημένο χώρο βρέθηκαν μεγάλα αποθηκευτικά αγγεία, απορριμματικοί λάκκοι και 30 τουλάχιστον κατασκευές, θερμικές και μη. Οι περισσότερες είναι κυκλικές κι έχουν δάπεδο από πηλόχωμα και βότσαλα, με την τελική του επιφάνεια επιχρισμένη με πηλό και σε πολλά σημεία καμένη. Εντοπίστηκε επίσης ένας λάκκος-πηγάδι, με ακέραια αγγεία και κομμάτια ένυδρου ξύλου στον πυθμένα του και ερευνήθηκαν 16 νεολιθικές ταφές. Πρόκειται για ενταφιασμούς και μια ταφή καμένων οστών μέσα σε αγγείο. Είναι ατομικές, εκτός από μια διπλή ταφή, ενήλικου και παιδιού.

Ο οικισμός «Κλείτος 2» απέχει λιγότερο από 100 μ. Εκτείνεται σε 2.5 στρέμματα, έχει μία έως τρεις οικιστικές φάσεις και κατοικήθηκε κυρίως στην ύστερη Νεότερη και στην Τελική Νεολιθική. Έχει πιο συμπαγή μορφή, περιορισμένους ελεύθερους χώρους και κατοικίες με πηλόκτιστες θερμικές κατασκευές και αποθηκευτικά αγγεία στο εσωτερικό τους. Ανασκάφηκαν τέσσερα πασσαλόπηκτα οικήματα με τοίχους θεμελιωμένους σε ορύγματα. Εντός και εκτός των ορίων του οικισμού εντοπίστηκαν 14 ταφές, οι περισσότερες από τις οποίες ήταν δευτερογενείς ταφές καμένων οστών σε αγγεία.

Από τη Μέση Εποχή του Χαλκού διατηρήθηκε μια καμπυλόγραμμη τάφρος, που περιείχε τεράστιες ποσότητες κεραμικής κι ένας αποθέτης με παρόμοιο περιεχόμενο. Επίσης, ένας λάκκος με κατάλοιπα τελετουργικής δραστηριότητας. Δεν εντοπίστηκε ο οικισμός της μέσης Εποχής του Χαλκού, αλλά είναι πιθανό να καταστράφηκε από μεταγενέστερες επεμβάσεις στο χώρο.

Πηγή: Αιγεύς