Αρχαιολογικό Μουσείο Θήβας: Πάνω από 10.000 επισκέπτες στις πρώτες δύο βδομάδες λειτουργίας του.

Αν πιστέψετε την επίσημη ιστοσελίδα του υπουργείου Πολιτισμού, το Αρχαιολογικό Μουσείο Θηβών «παραμένει κλειστό λόγω εργασιών επέκ...

Αν πιστέψετε την επίσημη ιστοσελίδα του υπουργείου Πολιτισμού, το Αρχαιολογικό Μουσείο Θηβών «παραμένει κλειστό λόγω εργασιών επέκτασης-επανέκθεσης». Αν δεν την πιστέψετε, θα κάνετε πολύ καλά, διότι το μουσείο έχει ανοίξει εδώ και τρεις βδομάδες και έχει δωρεάν είσοδο για μερικές μέρες ακόμη. 

Την πρώτη βδομάδα το επισκέφθηκαν 2.500 άνθρωποι, τη δεύτερη 8.000 και αναμένονται οι αριθμοί για την τρίτη βδομάδα. Αυτό το να μην ξέρει η αριστερά του κεντρικού υπουργείου τι ποιεί η χώρα, να το κοιτάξετε λίγο σύντροφοι…

Γενική άποψη κεντρικής αίθουσας του μουσείου

Την προηγούμενη Παρασκευή είπαμε να πάμε μια παρέα συναδέλφων και σχετιζόμενων με το υπουργείο Πολιτισμού και να δούμε τι ετοίμασαν όλοι αυτοί που ασχολήθηκαν με πάθος και αφοσίωση με την επέκταση και βεβαίως την επανέκθεση του μουσείου, που για τον λόγο αυτό παρέμεινε κλειστό επί πολλά χρόνια. Μια-δυο φορές μάλιστα κινδύνεψε να μη γίνει, όταν βρέθηκε στους χώρους της επέκτασης ένα αψιδωτό (πρωτοελλαδικό) κτήριο και τμήμα της μυκηναϊκής οχύρωσης. Αφού το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο πέρασε από τη φάση «δεν επιτρέπεται να χτίζει το υπουργείο τα κτήριά του πάνω από τα αρχαία» δις, μπορεί και τρις, το ξανασκέφτηκε. Αποφάσισε να χρησιμοποιήσει την τεχνογνωσία του Μουσείου Ακρόπολης. Τα αρχαία αναδείχτηκαν στο υπόγειο, είναι επισκέψιμα και ορατά από ένα γυάλινο δάπεδο μέσα στο μουσείο.

Η προθήκη στην είσοδο του μουσείου με ντοκουμέντα από την απόκρυψη αρχαιοτήτων κατά τον πόλεμο.

Η υπογραφή του Καρούζου

Μπαίνουμε στον άνετο προθάλαμο, με συνοδό τον αρχαιολόγο Γιάννη Φάππα, εθελοντή στην προσπάθεια της επανέκθεσης. Είναι ένας φίνος προθάλαμος, ευρύχωρος, με τα (σχεδόν άδεια) πωλητήρια του Ταμείου Αρχαιολογικών Πόρων και Απαλλοτριώσεων αριστερά και με μια πολύ σημαντική προθήκη δεξιά. Περιλαμβάνει ντοκουμέντα από την απόκρυψη των αρχαιοτήτων κατά την έναρξη του ελληνοϊταλικού πολέμου, το 1940. Σιδερένια κουτιά, εφημερίδες της εποχής που χρησιμοποιήθηκαν για περιτύλιγμα και πακέτα τσιγάρων, είναι μερικά από όσα έμειναν από εκείνη την μεγάλη περιπέτεια. Σε κεντρικό μέρος, το σχετικό έγγραφο με την υπογραφή του σπουδαίου αρχαιολόγου Χρήστου Καρούζου. Τα αρχαία τάφηκαν σε λάκκους που είχαν ανοιχτεί μπροστά από το μουσείο και παρέμειναν εκεί ώσπου έφυγαν οι κατακτητές.

Από την ενότητα την αφιερωμένη στον μυθικό ήρωα Ηρακλή.

Η Θήβα είναι η πατρίδα του Ηρακλή, του Διονύσου, του Κάδμου και της Σεμέλης, της Αντιγόνης, του Οιδίποδα, της Ιοκάστης, του Ετεοκλή και του Πολυνείκη, της Ισμήνης και άλλων μυθολογικών μορφών. Από ιστορικές προσωπικότητες έχουμε τον Πίνδαρο, από τους σημαντικότερους λυρικούς ποιητές, τον Ησίοδο, και τον στρατηγό Επαμεινώνδα που την απάλλαξε από τη σπαρτιατική κυριαρχία και τη μετέτρεψε σε ισχυρή πόλη-κράτος.

Η περιήγηση ξεκινά από τον Ηρακλή, ιερό του οποίου, ανάμεσα σε άλλα, έχει εντοπίσει σε σχετικά πρόσφατες ανασκαφές ο επίτιμος έφορος αρχαιοτήτων Βασίλειος Αραβαντινός, ακούραστος αρχαιολόγος και εξαιρετικός γνώστης των μυκηναϊκών χρόνων αλλά και της περιοχής- και όχι μόνο.

Αγγεία από τελετουργίες, αγγεία με παραστάσεις του τοπικού και πανελλήνιου ήρωα, δείχνουν την έλξη που ασκούσε ο ημίθεος στον κόσμο. Στεκόμαστε μπροστά σε μια παράσταση σχετική με τοπικό λιοντάρι που σκότωσε ο Ηρακλής πριν τον στείλει ο Ευρυσθέας για τον λέοντα της Νεμέας- είχε προϋπηρεσία, όπως λένε οι κύριοι της παρέας κρυφογελώντας. Και οι άθλοι του ήταν περισσότεροι από 12 και είχαν ξεκινήσει νωρίτερα.

Μία από τις πήλινες γραπτές λάρνακες.

Μετά, ακόμα μια στάση στην ενότητα του Διονύσου, έρχεται η ώρα των πήλινων πινακίδων. Είναι μικρές πινακίδες από πηλό, γραμμένες με τη συλλαβική γραφή που ονομάζουμε σήμερα Γραμμική Β’. Ο Γιάννης Φάππας μάς δείχνει την πινακίδα που αναγράφει te-qa-da (από την Θήβα) και άλλες, που μιλούν για Λακεδαιμόνιους και για Μιλήσιους, δείχνοντας πόσο μακρινές ήταν οι επαφές των Θηβαίων, μεγάλης δύναμης της εποχής. Μερικοί μάλιστα τους ταυτίζουν με τους Αχαιούς (Α-hi-ja-wa κατά τους Χετταίους).

Το αψιδωτό κτήριο στη βάση του μουσείου, που παραλίγο να τινάξει την επέκτασή του στον αέρα

Το βέβαιο είναι πως έπαιρναν λάδι και άλλα προϊόντα από την Κρήτη, όπως δείχνουν επιγραφές Γραμμικής Β σε αμφορείς. Υποδηλώνουν το περιεχόμενο του καθενός και την πόλη στην οποία πηγαίνει, για τις ανακτορικές αποθήκες. Έπαιρναν όμως και άλλα προϊόντα από ακόμα πιο μακρινά μέρη, μέχρι το σημερινό Αφγανιστάν και την Αίγυπτο. Όπως πάντως σημειώνει ο Γιάννης Φάππας, οι έμποροι και οι απεσταλμένοι δεν έφταναν σε όλες τις πόλεις από όπου προέρχονταν τα αντικείμενα συναλλαγής, τα αγόραζαν σε κάποιο διαμετακομιστικό σταθμό κοντινότερο.

Όταν τα παιδιά βαριούνται

Έχουμε μπει για τα καλά στις μυκηναϊκές ενότητες, με τις υπέροχες επιζωγραφισμένες πήλινες λάρνακες, τις τοιχογραφίες, τα όπλα και τα κοσμήματα, όταν η φύλακας κάνει- ευγενικά και σωστά- παρατήρηση σε κάποιο αγόρι να μην τρέχει. Εκείνο συμμορφώνεται, αλλά είναι προφανές ότι βαριέται. Πώς να ξεβαρεθεί ένα παιδί; Με φωτόσπαθο. Ή, έστω, φωτοδόρυ.

Φωτοδόρυ, αιχμή δόρατος προσαρμοσμένη σε γυάλινο σωλήνα.

Μη ρωτήσετε τι είναι το φωτόσπαθο, αν δεν έχετε αγόρια στην οικογένεια δεν θα το καταλάβετε. Αλλά μόλις είπαμε στον μικρούλη πως θα του δείξουμε ένα φωτοδόρυ, άστραψαν τα μάτια του. Το δόρυ δεν ήταν τόσο… επιστημονικής φαντασίας, ήταν όμως πολύ ενδιαφέρον. Η αιχμή του, που σώθηκε, είναι στερεωμένη σε έναν γυάλινο φωτισμένο σωλήνα. Και αυτό το κάνει φαντασμαγορικό. Το ίδιο φαντασμαγορικά, η πανοπλία, η περικεφαλαία και τα άλλα όπλα. Ιδίως ένα τεράστιο ξίφος, που αφήνει έκθαμβο ακόμα και τον μπαμπά.

Ανάλογα φωτισμένη αρχαία περικεφαλαία

Ναι, αλλά με τα όπλα βαρέθηκαν οι αδερφές του κι η μαμά. Τις στέλνουμε σε δύο βιτρίνες με κοσμήματα. Χρυσά, με πολύτιμους ή ημιπολύτιμους λίθους, σε σχέδια και χρώματα μαγευτικά. «Καλύτερα κι από τα σύγχρονα» ψιθυρίζει η μια από τις μικρές δεσποινίδες συνωμοτικά, καθώς περνάμε δίπλα της.

Βιτρίνα με κοσμήματα από την προϊστορική εποχή.

Το μικρό «διάλειμμα» έπιασε. Στη συνέχεια, βρίσκουν πολύ ενδιαφέροντα πράγματα να παρατηρήσουν. Από τους πανέμορφους Κούρους (ο περίφημος του Πτώου είναι προσωρινά σε αντίγραφο, επειδή έχει αποσταλεί στους Greeks), τις πολύχρωμες, κομψές και διάσημες Ταναγραίες, μέχρι την ταφή του κοριτσιού που μαζί του έβαλαν όλες τις πήλινες πανέμορφες κούκλες του.

Χρωματιστό γυναικείο ειδώλιο από τα ωραιότερα του μουσείου

Κούρος από ιερό του Απόλλωνα

Έχουμε περάσει πλέον στα ιστορικά χρόνια. Μέχρι τώρα, η παρατήρησή μας ήταν πως ο φωτισμός του μουσείου είναι πολύ έντονος και σκληρός, «αρχιτεκτονικός». Κάποια στιγμή, μετά από μελέτη, θα πρέπει να χαμηλώσει. Από τα ιστορικά χρόνια και ιδίως μετά τα ρωμαϊκά, ήτοι στην παλαιοχριστιανική και βυζαντινή εποχή, οι ενότητες είναι λίγο πηγμένες. Μετά από κάποιο χρονικό διάστημα, ίσως οι υπεύθυνοι θα πρέπει να μελετήσουν τι μπορούν να αφαιρέσουν.

Η επιτύμβια στήλη του Θεόδωρου, που μοιάζει με τα πορτραίτα των φαγιούμ.

Εντύπωση στη συνέχεια κάνει ο «Θεόδωρος» μια επιτύμβια στήλη με έναν θλιμμένο νέο, που θυμίζει φαγιούμ. Ακόμα μια απόδειξη πού θα είχε οδηγηθεί η ελληνική ζωγραφική αν δεν είχε ακολουθήσει η εικονομαχία.

Και οι Λαβδακίδες; Πού είναι οι Λαβδακίδες και η Σφίγγα; Παντού. Αγγεία, παραστάσεις, ελάσματα της αρχαϊκής και κλασικής εποχής, παρουσιάζουν πολλά στιγμιότυπα από τη μυθολογία της πόλης. Επίσης, σε μια βιτρίνα, ένα κοστούμι Αντιγόνης που φόρεσε η Ρένη Πιττακή για το Θέατρο Τέχνης, τραβά το ενδιαφέρον.

Αλλά δεν μιλήσαμε για ένα ακόμα ατού του μουσείου, που είναι τα ψηφιακά μέσα του. Όγκος πληροφοριών υπάρχει στις ψηφιακές οθόνες, τις οποίες χειρίζεται ο χρήστης και από τις οποίες μπορεί να μάθει πάμπολλα. Κείμενα, φωτογραφίες, πολλά βίντεο, ηχητικά αποσπάσματα, βοηθούν τον επισκέπτη να μυηθεί στην ιστορία της Θήβας, πανίσχυρης και επτάπυλης κατά την αρχαιότητα, δυνατής και στη συνέχεια, μέχρι και τα νεώτερα χρόνια, την ιστορία του Γλα και του Ορχομενού, και γενικά τον πολιτισμό ολόκληρης της Βοιωτίας.

«Η Βοιωτία αποτελεί, κατά γενική ομολογία, τη μεγαλύτερη δεξαμενή μύθων του αρχαίου ελληνικού κόσμου», σημειώνει εύστοχα ο Βασίλης Αραβαντινός, στην εξαιρετική έκδοση «Το Αρχαιολογικό Μουσείο Θηβών» του Ιδρύματος Ιωάννη Σ. Λάτση.

Στον εσωτερικό χώρο του μουσείου, συντηρήθηκε και έγινε επισκέψιμος πλέον και ο μεσαιωνικός πύργος που ανήκει στην οχύρωση της φραγκοκρατούμενης Θήβας και κτίστηκε το 1278 από τον Νικόλαο Β΄ Σαιντ-Ομέρ. Στους τοίχους του μπορεί να δει κανείς χαράγματα φυλακισμένων με το όνομά τους και την ποινή τους (χρησιμοποιήθηκε και σαν φυλακή μέχρι το 1880).

Καφέ δεν λειτουργεί το μουσείο- αλλά το Ταμείο Αρχαιολογικών Πόρων δεν έχει βάλει ούτε έναν αυτόματο πωλητή νερού. Να δούμε πότε θα δεήσει το ΤΑΠΑ να κάνει την προκήρυξη. Πάντως η επιτυχία του είναι εξασφαλισμένη, καθώς θα έχει απρόσκοπτη υπέροχη θέα και αγάλματα σε οπτική επαφή.

Οι χώροι του μουσείου δεν έφταναν για όλα τα αγάλματα και τις επιτύμβιες στήλες και έτσι μερικές τοποθετήθηκαν έξω, σε στεγασμένα υπόστεγα. Εκεί βρήκαμε και την στήλη που μας επέστρεψε το Μουσείο Γκετύ, δεχόμενο πως είναι δικιά μας. Είναι φτιαγμένη με μαύρο μάρμαρο Βοιωτίας και εικονίζει έναν πολεμιστή.

-Γιατί έξω ένα τόσο σπουδαίο έκθεμα; Ρωτάμε.

Ο Βασίλειος Αραβαντινός έχει τελειώσει με την ανασκαφή και έχει έρθει προς συνάντησή μας.

-Διότι, απαντά, δεν τη βρήκαμε σε ανασκαφή. Επομένως, δεν θα μπορούσα να τη βάλω στο μουσείο….

Την άλλη φορά που θα πάμε, θα σας έχουμε ανταπόκριση αποκλειστικά από τη σημαντικότατη ανασκαφή του.

Προς το παρόν, ας κουνηθεί και λίγο το υπουργείο για να κάνει όσα είναι υποχρεωμένο: να δίνει σωστές πληροφορίες στην ιστοσελίδα του, να ανοίξει το κυλικείο, να γεμίσει τα πωλητήρια και να τοποθετήσει μέχρι τότε αυτόματο πωλητή νερού.

Όσο για τον κατάλογο του μουσείου, δεν τον βλέπουμε σύντομα στον ορίζοντα.

Πηγή: Αγγ. Κώττη, Fragile