Οι αρχαίοι θησαυροί του Ε65

Ψέλλια από τις λακκοειδείς ταφές στη θέση Κοκκινόβραχος στην Ανάβρα Έξι νέες αρχαιολογικές θέσεις, με ταφές, κλιβάνους, εργαστήρια κερ...

Ψέλλια από τις λακκοειδείς ταφές στη θέση Κοκκινόβραχος στην Ανάβρα

Έξι νέες αρχαιολογικές θέσεις, με ταφές, κλιβάνους, εργαστήρια κεραμικής, λατομεία, οχυρωματικά έργα και πολλά κινητά ευρήματα, που ήρθαν στο φως κατά τη διάρκεια κατασκευής του Αυτοκινητοδρόμου Κεντρικής Ελλάδος (Ε65), προσθέτουν νέα γνώση στο παζλ της ιστορίας του θεσσαλικού χώρου, από την Εποχή του Χαλκού ως τα μεσοβυζαντινά χρόνια.

Τα πιο αντιπροσωπευτικά κινητά ευρήματα εκτίθενται αυτό το διάστημα στο Κουρσούμ Τζαμί των Τρικάλων.

Η σημαντικότερη -ίσως- απ΄ τις θέσεις που αποκαλύφθηκαν, ένα μεγάλο και καλά διατηρημένο βιοτεχνικό σύστημα πλινθο-κεραμοποιϊας, που βρέθηκε στην περιοχή της Καλαμπάκας Τρικάλων, καταχώθηκε υποχρεωτικά για την προστασία του, λόγω διακοπής εργασιών στον αυτοκινητόδρομο στο ύψος του κόμβου Τρικάλων, και αναμένεται να ξαναβγεί στο φως και να αναδειχτεί εφόσον αποφασιστεί η συνέχιση του έργου μέχρι την Εγνατία Οδό.

Το βιοτεχνικό συγκρότημα, που χρονολογείται στα μεσοβυζαντινά χρόνια (14ο αιώνας μ.Χ.), αποκαλύφθηκε στο Καστράκι Καλαμπάκας, στη θέση «Τσίκαρης», που στην περιοχή είναι γνωστή ως «Κεραμαριά». Αποτελείται από πέντε κλιβάνους και μικρή εστία, και όπως λέει στο «Έθνος» η προϊσταμένη της Εφορείας Αρχαιοτήτων Τρικάλων, Κρυσταλλία Μαντζανά, «είναι το πιο αντιπροσωπευτικό και ολοκληρωμένο συγκρότημα πλινθο-κεραμοποιίας στον ευρύτερο θεσσαλικό χώρο, αφού μας δίνει πληροφορίες για όλα τα στάδια της παραγωγής πλίνθων και κεραμιδιών, από την εισαγωγή του πηλού μέχρι την εξαγωγή του τελικού προϊόντος». Από τον χώρο περισυνελέγησαν μεταλλικά εγχειρίδια, πέταλα, καρφιά και κοσμήματα, καθώς και όστρακα εφυαλωμένης και αβαφούς χρηστικής κεραμικής, ενώ σε μικρή απόσταση εντοπίστηκαν κατάλοιπα νερόμυλου και ίχνη αγωγού νερού, στοιχείο απαραίτητο για την λειτουργία του κλιβάνου και την επεξεργασία της πρώτης ύλης (πηλού).

«Στην αρχική χάραξη του αυτοκινητοδρόμου, που συνδέει τη Λαμία με την Εγνατία Οδό στο ύψος των Γρεβενών, είχε προβλεφθεί στον χώρο αυτόν να γίνει Σταθμός Εξυπηρέτησης Αυτοκινητιστών και δίπλα θα διαμορφώναμε αρχαιολογικό πάρκο. Δυστυχώς, το έργο έγινε μόνο από την Ξυνιάδα Φθιώτιδας μέχρι τον κόμβο Τρικάλων και σταμάτησε. Με δική μας εισήγηση που πέρασε από το ΚΑΣ, αποφασίστηκε η προσωρινή κατάχωση των ευρημάτων», εξηγεί η κ.Μαντζανά.

Στην έκθεση στο Κουρσούμ Τζαμί, που θα διαρκέσει ως το τέλος Ιουλίου, φιλοξενούνται ευρήματα από τη συγκεκριμένη ανασκαφή και από τις άλλες πέντε αρχαιολογικές θέσεις που ήρθαν στο φως στο τμήμα του αυτοκινητοδρόμου που περνά από τους νομούς Τρικάλων και Καρδίτσας.

• Στη θέση «Κοκκινόβραχος του οικισμού Ανάβρας Καρδίτσας, εντοπίστηκε νεκροταφείο των μεσοβυζαντινών χρόνων με 78 λακκοειδείς ταφές. Παρά την άσχημη κατάστασή τους, οι σκελετοί ήταν σε ύπτια θέση με τα χέρια στο ύψος του στήθους. Συλλέχθηκαν χάλκινα και σιδερένια κτερίσματα (δακτυλίδια, ενώτια, ψέλλια, περίαπτα κ.ά.), που συνόδευαν τις γυναικείες ταφές.

Δόμοι Λατομικής περιοχής στη θέση Ντρογκάρι στην Κρηνίτσα Τρικάλων

• Στην Κρηνίτσα Τρικάλων, στη θέση «Ντρογκάρι», ήρθαν στο φως κατάλοιπα (δόμοι) λατομικής περιοχής, που στη συνέχεια εγκαταλείφθηκε. Σύμφωνα με την κ.Μαντζανά, η θέση δεν μπορεί να χρονολογηθεί λόγω της απουσίας αρχαιολογικών ευρημάτων. Ωστόσο η σημασία της είναι μεγάλη, καθώς αποτελεί το μοναδικό σωζόμενο δείγμα εξόρυξης λίθων στην ευρύτερη περιοχή της Θεσσαλίας.

• Στον Παλαιόπυργο Τρικάλων, όπου από παλαιότερες έρευνες είχε εντοπιστεί θέση της πρώιμης και μέσης εποχής του Χαλκού, η συνεχιζόμενη ανασκαφική έρευνα αποκαλύπτει ταφές, άφθονη κεραμική, καθώς και λίθινα εργαλεία, τα οποία αποδεικνύουν ότι πρόκειται για θέση με ιδιαίτερο αρχαιολογικό ενδιαφέρον, από τις πλέον σπάνιες που εντοπίστηκαν στην περιοχή των Τρικάλων. Και εδώ, όμως, η έρευνα «πάγωσε», μαζί με την κατασκευή του αυτοκινητοδρόμου.

Μέρος των ευρημάτων που εκτίθενται στο Κουρσούμι Τζαμί

• Στη θέση «Αγία Τριάδα» της Ανάβρας Καρδίτσας, βρέθηκαν αρχιτεκτονικά κατάλοιπα τοιχοποιίας, που διέρχονται κάθετα του άξονα Ε65. Πιθανόν πρόκειται για τμήμα οχυρωματικού περιβόλου ή τμήμα τοιχοποιίας μεγάλου οικοδομήματος. Από το εσωτερικό της δοκιμαστικής τομής συγκεντρώθηκαν πλήθος αβαφών χονδροειδών και λεπτών οστράκων, καθώς και όστρακα με εφυάλωση που έφεραν εγχάρακτη φυτική και γεωμετρική διακόσμηση. Εκτιμάται πως η θέση κατοικήθηκε από τα βυζαντινά ως τα μεσοβυζαντινά χρόνια.

Κλίβανος στη θέση Τσίκαρης, Καλαμπάκα

• Στη θέση «Περικεντέδια» της Ανάβρας Καρδίτσας βρέθηκαν αρχιτεκτονικά κατάλοιπα, πιθανότατα τμήματα τοιχοποιίας μεγάλου οικοδομήματος. Εντοπίστηκαν τμήματα πήλινων πλακών που φέρουν δακτυλικά αποτυπώματα και γεωμετρικά θέματα που πιθανότατα αποτελούσαν τη σφραγίδα του κεραμοποιείου.

Πηγή: Β. Ιγνατιάδης, Έθνος