Η Ρωμαϊκή Αγορά της Θεσσαλονίκης. Σε πρώτο πλάνο το Ωδείο και αριστερά η Κρυπτή Στοά (Cryptoporticus). Κανένα μουσείο δεν πέρασε τόσο ...
 |
| Η Ρωμαϊκή Αγορά της Θεσσαλονίκης. Σε πρώτο πλάνο το Ωδείο και αριστερά η Κρυπτή Στοά (Cryptoporticus). |
Κανένα μουσείο δεν πέρασε τόσο απαρατήρητο όσο το υπόσκαφο της Ρωμαϊκής Αγοράς Θεσσαλονίκης. Κανένας καινούργιος μουσειακός χώρος δεν χρειάστηκε τόσες επισκευές μέσα στην πρώτη του επταετία. Έμεινε στην αφάνεια προτού πάρει τη θέση που του αξίζει στον πολιτιστικό χάρτη της πόλης. Δεν είχε βέβαια και την καλύτερη τύχη στη μικρή λειτουργική του διαδρομή. Αφενός οι συνεχείς ελλείψεις φυλάκων, αφετέρου και κυρίως οι συνεχείς πλημμύρες στις αίθουσές του, από όμβρια και υπόγεια ύδατα, κράτησαν για μεγάλο χρονικό διάστημα κλειστό το μοναδικό μουσείο αρχαιολογικού χώρου στη Θεσσαλονίκη.
Η κατασκευή του άρχισε πριν από 18 χρόνια με χρηματοδότηση από τα επιχειρησιακά πρόγραμμα της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας και «Πολιτισμός» του υπουργείου Πολιτισμού, κι όπως φαίνεται θα χρειαστούν επιπρόσθετα ευρωπαϊκά χρήματα για τη ριζική αντιμετώπιση του προβλήματος. Το κρυφό μουσείο, που εκτείνεται κάτω από την επιφάνεια του εδάφους ως συνέχεια της Κρυπτής Στοάς καταβυθίζοντας τον επισκέπτη στους 23 αιώνες της Ιστορίας, ολοκληρώθηκε τον Ιούλιο του 2009. Ανοιξε το καλοκαίρι του 2010 και από τότε λειτουργούσε, υπολειτουργούσε, έκλεινε για επισκευές, άνοιγε. Τα νέα θυρανοίξιά του έγιναν την περασμένη εβδομάδα, δύο χρόνια μετά τη σχεδόν συνεχή διακοπή του, και είναι αμφίβολο αν θα παραμείνει αδιάκοπα ανοικτό στο μέλλον.
Η εισροή υδάτων απασχολούσε εξαρχής τις αρμόδιες υπηρεσίες και σχετικές αναφορές έχουν γίνει στο υπουργείο Πολιτισμού. Οι καταρρακτώδεις βροχές τον χειμώνα 2014-15 ανέδειξαν το μέγεθος του προβλήματος. Το νερό στις αίθουσες έφτανε ώς τους αστραγάλους, βρήκε διόδους από τις ηλεκτρικές σωληνώσεις, με αποτέλεσμα η Εφορεία Αρχαιοτήτων Πόλης να κλείσει τον εκθεσιακό χώρο για λόγους ασφαλείας. «Τα νερά λίμναζαν. Οι ξύλινες βιτρίνες φούσκωσαν στη βάση τους. Τα μεταλλικά αντικείμενα κινδύνευαν να σκουριάσουν από την υγρασία. Οι εργασίες για την αναχαίτιση τόσο των όμβριων όσο και των υπόγειων υδάτων ήταν στις άμεσες προτεραιότητές μας», περιγράφει στην «Κ» ο τμηματάρχης κλασικών αρχαιοτήτων της Εφορείας Αρχαιοτήτων Πόλης Θεσσαλονίκης (ΕΑΠΘ), Αστέριος Λιούτας.
Στο διάστημα της διετίας, διευκρινίζει ο κ. Λιούτας, «αντικαταστήσαμε τις αντλίες στα πηγάδια του μουσείου, οι οποίες είχαν χάσει τη δυναμικότητα τους για τη συσσώρευση των υπόγειων υδάτων, και αντιμετωπίσαμε την παροχέτευση των όμβριων υδάτων με αποστραγγιστικά έργα στην επιφάνεια. Αποσύραμε προσωρινά από τις προθήκες τα μεταλλικά ευρήματα που προσβάλλονται εύκολα από την υγρασία. Αντικαταστήσαμε ορισμένες βιτρίνες, συντηρήσαμε όσες υπέστησαν μικρότερες φθορές. Ακόμα και σήμερα είναι ορατά τα ίχνη της υγρασίας, παρά τις εργασίες αποκατάστασης».
Η εισροή νερών είναι ένα πολύπλοκο πρόβλημα. Οι αιτίες στο Μουσείο της Ρωμαϊκής Αγοράς είναι πολλές: η υπόγεια κατασκευή, η κατηφορική κλίση του εδάφους, η αστοχία ενδεχομένως, όπως πολλοί υποστηρίζουν, εκ μέρους της πολιτείας για την επιλογή αυτού του χώρου για ένα υπόγειο μουσείο. Το πρόβλημα διόγκωσαν και οι εργασίες του μετρό. Οι επεμβάσεις για τη διάνοιξη μητροπολιτικού σιδηροδρόμου στην Εγνατία Οδό έχουν διαταράξει τον υδροφόρο ορίζοντα, έκλεισαν διόδους διαφυγής των υδάτων προς τη θάλασσα. Λύση στο πρόβλημα αναζητεί ταυτόχρονα και η ΕΥΑΘ, με εργασίες επί της οδού Ολύμπου που ξεκίνησαν πέρυσι το καλοκαίρι.
Για την οριστική αντιμετώπιση των όμβριων υδάτων απαιτούνται πλέον ριζικές παρεμβάσεις. «Ο καλύτερος τρόπος είναι να αποκαλυφθεί το μουσείο και να γίνει υδρομόνωση στο κτίριο. Εργο ωστόσο χρονοβόρο και “χρηματοβόρο”», αναφέρει ο κ. Λιούτας. Για τον λόγο αυτό, η εφορεία εντάσσει τις συγκεκριμένες εργασίες στο έργο «Ανάπλαση της Αγοράς» που διεκδικεί πρόγραμμα του ΕΣΠΑ 2014-2020.
«Έχουμε καταρτίσει master plan με τις παρεμβάσεις για τη συνολική ανάπλαση του χώρου και του μουσείου, γιατί τα μνημεία ζουν και υπόκειται στις μεταλλάξεις και στη φθορά του χρόνου. Δυστυχώς –και οφείλουμε να το ομολογήσουμε– προς το παρόν ο αρχαιολογικός χώρος και το μουσείο δεν έχουν καταλάβει τη θέση που έπρεπε να έχουν στην κοινωνική και πολιτιστική ζωή της πόλης», επισήμανε ο προϊστάμενος της Εφορείας Αρχαιοτήτων Πόλης Γιάννης Κανονίδης σε εκδήλωση για την επαναλειτουργία του μουσείου και για την ενσωμάτωση του αρχαιολογικού χώρου στον σύγχρονο ιστό. Στην επανεκκίνηση κάλεσε τον ομότιμο καθηγητή Αρχαιολογίας του ΑΠΘ Γιώργο Βελένη και την αρχαιολόγο Τζένη Αδάμ-Βελένη, διευθύντρια του Αρχαιολογικού Μουσείου Θεσσαλονίκης, που αφιέρωσαν μία εικοσαετία για το πολυσχιδές έργο (ανασκαφικό, αναστηλωτικό, ερευνητικό και εκθεσιακό) της Ρωμαϊκής Αγοράς, παραδίδοντας τον μεγαλύτερο σε έκταση διασωθέντα ανοικτό αρχαιολογικό χώρο στον κεντρικότερο άξονα της πόλης και 25.000 ευρήματα. Οι δύο επιστήμονες ξεδίπλωσαν το χρονικό της διαμόρφωσης και της ανάδειξης της Αγοράς από την αποκάλυψη του Ωδείου, του ρωμαϊκού Forum, τη διάσωση του αρχαιολογικού συνόλου από τον Φώτη Πέτσα το 1962, τους αγώνες του να μην ανεγερθεί το δικαστικό μέγαρο στη θέση του, την αρχιτεκτονική οργάνωση του χώρου από το 1989, το άνοιγμα της Κρυπτής Στοάς και του Ωδείου, την αποκάλυψη βαλανείου και του νομισματοκοπείου, ώς την κατασκευή του μουσείου –την τελευταία πράξη του προγράμματος της 16ης Εφορείας Αρχαιοτήτων–, συνολικής έκτασης 1.534 τ.μ., όπου ανασυντίθεται η ιστορία της πόλης από τον 3ο π.Χ. αιώνα μέχρι την πυρκαγιά του 1917.
Πηγή: Γ. Μυρτσιώτη, Καθημερινή
Δεν υπάρχουν σχόλια