Page Nav

HIDE
HIDE_BLOG

ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ ΝΕΑ:

latest

Μηχανισμός Αντικυθήρων: H Google τιμά τον αρχαιότερο υπολογιστή

Ο τελειότερος υπολογιστικός  μηχανισμός της αρχαιότητας, ο Μηχανισμός των Αντικυθήρων, έχει σήμερα την τιμητική του, αφού η Google...


Μηχανισμός των Αντικυθήρων: Η Google τιμά τα 115 χρόνια από την ανακάλυψή του


Ο τελειότερος υπολογιστικός  μηχανισμός της αρχαιότητας, ο Μηχανισμός των Αντικυθήρων, έχει σήμερα την τιμητική του, αφού η Google του αφιερώνει το σημερινό της doodle, με αφορμή την 115η επέτειο από την ανακάλυψή του.

Ο περίφημος Μηχανισμός των Αντικυθήρων, ο πρώτος ημερολογιακός και αναλογικός φορητός υπολογιστής της αρχαιότητας, είναι η αρχαιότερη σωζόμενη διάταξη με γρανάζια και έχει συναρπάσει και προβληματίσει πολλούς επιστήμονες, που ακόμα ερευνούν τη λειτουργία και τη χρήση του.

Ένα από τα πιο μυστηριώδη ναυάγια όλων των εποχών

Στα γαλανά νερά ανοικτά στη βραχώδη ακτή των Αντικυθήρων, σε ένα απομακρυσμένο νησί της Μεσογείου με πληθυσμό μικρότερο από 50 κατοίκους, βρίσκεται ένα από τα πιο μυστηριώδη ναυάγια όλων των εποχών.

Το 1900, σφουγγαράδες από τη Σύμη, αγκυροβόλησαν κατά μήκος της ανατολικής ακτής του νησιού, περιμένοντας να κοπάσει μια άγρια καταιγίδα, πάνω από αυτό που  έμελε να ταράξει ολόκληρο τον αρχαιολογικό κόσμο.

Μηχανισμός των Αντικυθήρων: Η Google τιμά τα 115 χρόνια από την ανακάλυψή του
Σφουγγαράδες της Σύμης βουτούν στο σημείο του αρχαίου ναυαγίου, στα Αντικύθηρα.
Φωτογραφία του 1900.
Κάτω από τα κρυστάλλινα νερά, βρισκόταν ένα απίστευτο ναυάγιο που παρέμενε ανεξερεύνητο για χιλιάδες χρόνια. Η περιοχή εξερευνήθηκε το επόμενο έτος, και αποκαλύφθηκαν χάλκινα αγάλματα σε ανθρώπινες διαστάσεις και αξιόλογα έργα τέχνης. Ένα χρόνο μετά, το 1902, με την ανακάλυψη μιας συστάδας από ασβεστοποιημένη πέτρα με μυστηριώδεις επιγραφές, το ναυάγιο έγινε  ευρύτερα γνωστό.

Ο πρώτος υπολογιστής του κόσμου

Οι έρευνες στα έντονα διαβρωμένα χάλκινα θραύσματα αποκάλυψαν τον πρώτο γνωστό υπολογιστή του κόσμου, σχεδιασμένο τον 1ο αιώνα π.Χ.  - τον Μηχανισμό των Αντικυθήρων. Ήταν κατασκευασμένος για να παρακολουθεί το αστρονομικό ημερολόγιο και τις κινήσεις της σελήνης, και η ανάλυση των ακτινογραφιών του μηχανισμού του αποκάλυψε τριάντα περίπλοκους οδοντωτούς τροχούς.

Μηχανισμός των Αντικυθήρων: Η Google τιμά τα 115 χρόνια από την ανακάλυψή του

Με βάση τη μορφή των ελληνικών επιγραφών που φέρει, χρονολογείται μεταξύ του 150 π.Χ. και του 100 π.Χ., αρκετά πριν από την ημερομηνία του ναυαγίου, το οποίο ενδέχεται να συνέβη ανάμεσα στο 87 π.Χ. και 63 π.Χ.. Θα μπορούσε να ήταν κατασκευασμένο μέχρι μισόν αιώνα πριν το ναυάγιο.

17 Μαΐου 1902

Στις 17 Μαΐου 1902, ο Βαλέριος Στάης, αρχαιολόγος και διευθυντής του Αρχαιολογικού Μουσείου, πρόσεξε ότι ένα από τα ευρήματα είχε έναν οδοντωτό τροχό ενσωματωμένο και εμφανείς επιγραφές με αστρονομικούς όρους.

Ο μηχανισμός είναι το αρχαιότερο σωζόμενο μηχάνημα με γρανάζια, και μάλιστα πολύ πολύπλοκο. Είναι φτιαγμένος από μπρούντζο και είχε ξύλινο πλαίσιο. Έχει προβληματίσει και συναρπάσει πολλούς ιστορικούς της επιστήμης και της τεχνολογίας αφότου ανακαλύφθηκε. Η πιο αποδεκτή θεωρία σχετικά με τη λειτουργία του υποστηρίζει ότι ήταν ένας αναλογικός υπολογιστής, όσο και ψηφιακός υπολογιστής σχεδιασμένος για να υπολογίζει και απεικονίζει τις κινήσεις των ουρανίων σωμάτων, τις εκλείψεις ηλίου και σελήνης, τις φάσεις της σελήνης. Πρόσφατες λειτουργικές ανακατασκευές της συσκευής υποστηρίζουν αυτήν την ανάλυση. Από τις πρόσφατες έρευνες καταρρίφθηκε η θεωρία ότι εμπεριέχει ένα διαφορικό γρανάζι, όμως ο ανακαλυφθείς μηχανισμός της κίνησης της Σελήνης είναι ακόμα πιο εντυπωσιακός, καθότι δίνει τη δυνατότητα μεταβλητής γωνιακής ταχύτητας στον άξονα που κινεί τη Σελήνη (δεύτερος Νόμος Κέπλερ).

Ο καθηγητής Ντέρεκ ντε Σόλα Πράις (Derek De Solla Price), φυσικός και ιστορικός της επιστήμης που εργαζόταν στο Πανεπιστήμιο του Γέηλ, δημοσίευσε ένα άρθρο για τον μηχανισμό αυτό στο περιοδικό Scientific American τον Ιούνιο του 1959, όταν ακόμα ο μηχανισμός δεν είχε μελετηθεί πλήρως. Το 1973 ή το 1974 δημοσίευσε τη μονογραφία του με τίτλο «Γρανάζια από τους Έλληνες», βασισμένη σε σάρωση του μηχανισμού με ακτίνες γ που πραγματοποίησε ο ακτινοφυσικός του Ε.ΚΕ.Φ.Ε. «Δημόκριτος» Χαράλαμπος Καράκαλος. Ο Πράις υποστήριξε ότι η συσκευή αυτή θα μπορούσε να είχε κατασκευαστεί από τη Σχολή του Απολλωνίου στη Ρόδο. Τα συμπεράσματά του δεν έγιναν αποδεκτά από τους ειδικούς της εποχής, οι οποίοι πίστευαν ότι οι Αρχαίοι Έλληνες είχαν το θεωρητικό υπόβαθρο αλλά όχι και την απαιτούμενη πρακτική τεχνολογία για μια τέτοια κατασκευή.

Μηχανισμός των Αντικυθήρων: Η Google τιμά τα 115 χρόνια από την ανακάλυψή του

Η μελέτη του συνεχίζεται από Άγγλους και Έλληνες ειδικούς των Πανεπιστημίων του Κάρντιφ, των Αθηνών, της Θεσσαλονίκης, του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου και του Μορφωτικού Ιδρύματος Εθνικής Τραπέζης, σε μια διαπανεπιστημιακή ομάδα. Η σύγχρονη έρευνα υποστηρίζεται από την τελευταία τεχνολογία με τη βοήθεια μεγάλων εταιρειών, με πρωτοποριακά προγράμματα ψηφιακής απεικόνισης και έναν ειδικό τομογράφο, ο οποίος κατασκευάστηκε ειδικά για την έρευνα του μηχανισμού των Αντικυθήρων. Τα αποτελέσματα έρευνας επιβεβαίωσαν ότι ο μηχανισμός φέρει 30 οδοντωτούς τροχούς οι οποίοι περιστρέφονται γύρω από 10 άξονες. Η λειτουργία του κατέληγε σε τουλάχιστον 5 καντράν, με έναν ή περισσότερους δείκτες για το καθένα. Με τη βοήθεια του τομογράφου έχουν διαβαστεί αρκετές από τις επιγραφές που υπήρχαν στις πλάκες και στους περιστρεφόμενους δίσκους, οι οποίες εμπεριέχουν αστρονομικούς και μηχανικούς όρους, και έχουν χαρακτηριστεί από τους ειδικούς ως ένα είδος «εγχειριδίου χρήσης» του οργάνου.

Ο μηχανισμός αυτός έδινε, κατά την επικρατέστερη σύγχρονη άποψη, τη θέση του ήλιου και της σελήνης καθώς και τις φάσεις της σελήνης. Μπορούσε να εμφανίσει τις εκλείψεις ηλίου και σελήνης βασιζόμενος στον βαβυλωνιακό κύκλο του Σάρου. Τα καντράν του απεικόνιζαν επίσης τουλάχιστον δύο ημερολόγια, ένα ελληνικό βασισμένο στον Μετωνικό κύκλο και ένα αιγυπτιακό, που ήταν και το κοινό «επιστημονικό» ημερολόγιο της ελληνιστικής εποχής.

Ιστορική καταγωγή και εξέλιξη του μηχανισμού

Για την ικανότητα κατασκευής πολύπλοκων μηχανισμών από γρανάζια, έχουμε πολύ λίγες πληροφορίες, γιατί ουσιαστικά σαφή αναφορά στους οδοντωτούς τροχούς έχουμε για πρώτη φορά από τον αλεξανδρινό μηχανικό Ήρωνα. Όμως υπάρχουν ενδείξεις που υποδεικνύουν τον Αρχιμήδη ή και τον Κτησίβιο ως πιθανούς εφευρέτες του οδοντωτού τροχού.

Ο Αρχιμήδης είναι γνωστός για τις πολύπλοκες κατασκευές του που αναπαριστούσαν τις κινήσεις των άστρων και των πλανητών στο στερέωμα, έχουμε όμως πληροφορίες μόνο για το τι λειτουργίες εκτελούσαν και όχι για το πως τις εκτελούσαν. Πιθανότατα όμως ο τρόπος λειτουργίας τους να ήταν παρόμοιος με του μηχανισμού των Αντικυθήρων. Τη σφαίρα του Αρχιμήδη έχουν αναφέρει οι Πάππος, Πρόκλος, Σέξτος Εμπείρικος, Φιρμίκιος, Μαρτιανός Καπέλλα, Οβίδιος και Τερτυλλιανός, όμως την σημαντικότερη μαρτυρία δίνει ο Κικέρων.

Μηχανισμός Αντικυθήρων: H Google τιμά τον αρχαιότερο υπολογιστή

Στα πρώιμα στάδια της εξέλιξης παρόμοιων μηχανισμών βρίσκουμε τα ηλιακά ρολόγια, αρχικά στατικά και αργότερα μεταφερόμενα. Τα μεταφερόμενα ηλιακά ρολόγια είναι κοντινοί πρόγονοι του μηχανισμού των Αντικυθήρων.

Με τα νεότερα ευρήματα γίνεται φανερό ότι η τεχνολογία των οδοντωτών τροχών διατηρήθηκε εν μέρει και στο Βυζάντιο, δεδομένου ότι έχει βρεθεί ένας απλούστερος μηχανισμός κατασκευασμένος τον 5ο-6ο αιώνα. Μάλιστα αντίστοιχος μηχανισμός περιγράφεται από τον μεταγενέστερο Ιρανό Αλ Μπιρουνί. Ένα μεγάλο ποσοστό των τεχνολογικών κατακτήσεων στον τομέα αυτό αφομοιώθηκε από τους Άραβες. Όπως είναι επίσης γνωστό, πλήθος αρχαίων ελληνικών πραγματειών έχουν διασωθεί μόνο σε αραβικές μεταφράσεις. Οι Άραβες πειραματίστηκαν με διάφορα σχέδια και κατασκευές για να αποδείξουν την ορθότητα των ελληνικών κειμένων.

Η τεχνολογία των οδοντωτών τροχών εξελίχθηκε μεταξύ άλλων στην ωρολογοποιία που εμφανίστηκε και άνθησε τον 13ο και 14ο αιώνα.


Πηγή: Ναυτεμπορική, News247, με πληροφορίες από ΑΠΕ-ΜΠΕ

Δεν υπάρχουν σχόλια