Τα κτίρια της Αθήνας σε ένα σάιτ

Mεσοπολεμική διπλοκατοικία στον Λόφο Σκουζέ (φωτογραφία του 1935). Αρχείο Δ. Κανελλάκη. Στο δεύτερο στάδιο προχωράει το φιλόδοξο πρόγρ...

Mεσοπολεμική διπλοκατοικία στον Λόφο Σκουζέ (φωτογραφία του 1935).
Αρχείο Δ. Κανελλάκη.

Στο δεύτερο στάδιο προχωράει το φιλόδοξο πρόγραμμα της Monumenta για τα κτίρια της Αθήνας και υιοθετεί τη λογική των ανοικτών αρχείων. 

Το νέο πρόγραμμα περιλαμβάνει την καταχώριση όλων των καταγεγραμμένων κτιρίων στην ελεύθερα προσβάσιμη ιστοσελίδα-βάση δεδομένων www.docathens.org, όπου μπορεί κανείς να βρει επιπλέον τεκμηρίωση για 1.000 κτίρια, καθώς και το υλικό που έχει σταδιακά συγκεντρωθεί από τη συλλογή των προφορικών μαρτυριών.

Η Monumenta, που είναι αστική μη κερδοσκοπική εταιρεία για την προστασία της φυσικής και αρχιτεκτονικής κληρονομιάς Ελλάδας και Κύπρου, ολοκλήρωσε στην τριετία 2013-2015 το πρόγραμμα «Καταγραφή και ανάδειξη κτιρίων του 19ου και 20ού αιώνα στην Αθήνα», με αποκλειστικό δωρητή το Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος. Ο σκοπός του προγράμματος ήταν να καταγράψει όλα τα σωζόμενα κτίρια της περιόδου 1830-1940 και στις επτά δημοτικές κοινότητες της Αθήνας με παράλληλη καταγραφή προφορικών μαρτυριών από δεκάδες ιδιοκτήτες παλαιών κτιρίων. Αυτή η παράμετρος της καταγραφής, η συλλογή δηλαδή της βιωμένης εμπειρίας από πολίτες με ζώσα μνήμη, ήταν ένα ισχυρό πλεονέκτημα της μεθοδολογίας που ακολούθησε η Monumenta. Ο άθλος που συντελέστηκε με αυτό το πρόγραμμα μεταφράζεται σε καταγραφή 10.600 κτιρίων.

Φυσικό επόμενο στάδιο ήταν η διαχείριση αυτού του υλικού. Με αυτήν τη λογική προχώρησε το νέο πρόγραμμα «Τεκμηρίωση και ανάδειξη κτιρίων του 19ου και 20ού αιώνα στην Αθήνα», που έχει και πάλι την αποκλειστική δωρεά του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος. Είναι το πρόγραμμα που περνάει σε καθεστώς ελεύθερης πρόσβασης το καταγεγραμμένο υλικό. «Η έρευνα έχει αποδώσει μέχρι σήμερα πληθώρα νέων στοιχείων για τα κτίρια της Αθήνας, που προέρχονται κυρίως από τις προφορικές μαρτυρίες των ιδιοκτητών των κτιρίων και τη συλλογή αρχειακού και φωτογραφικού υλικού», λέει το επιτελείο της Μοnumenta. «Η ανάπτυξη σχέσεων με τις κοινωνίες στις γειτονιές της Αθήνας και τους εκπροσώπους των δημοτικών κοινοτήτων (συναντήσεις σε καφενεία, ξεναγήσεις, ομιλίες) έχει ενεργοποιήσει τους πολίτες, οι οποίοι έχουν γίνει οι ίδιοι ερευνητές. Η συμμετοχή των πολιτών και των φορέων διευκολύνεται από την ιστοσελίδα του προγράμματος και τη mobile εφαρμογή, που σύντομα θα είναι διαθέσιμη».

Το πρόγραμμα συντονίζεται και πραγματοποιείται από τους αρχαιολόγους Ειρήνη Γρατσία και Στέλιο Λεκάκη και τους αρχιτέκτονες Γεωργία Γκουμοπούλου, Φωτεινή Μπέλλιου και Γιώργο Νίνο. Πολλοί νέοι επιστήμονες έχουν αναλάβει την καταχώριση των δεδομένων, την τεκμηρίωση των κτιρίων, τη συλλογή προφορικών μαρτυριών, την εφαρμογή εκπαιδευτικών προγραμμάτων, τη διοργάνωση εκδηλώσεων. Οι επιστημονικοί σύμβουλοι του προγράμματος είναι ο αρχιτέκτονας-πολεοδόμος Ανδρέας Συμεών, η Ελένη Μαΐστρου, ομότιμη καθηγήτρια της Σχολής Αρχιτεκτόνων Μηχανικών ΕΜΠ, ο Παναγιώτης Τουρνικιώτης, καθηγητής της Σχολής Αρχιτεκτόνων Μηχανικών ΕΜΠ, και ο Γιώργος Τζιρτζιλάκης, καθηγητής της Αρχιτεκτονικής Σχολής του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας.

Πηγή: Ν. Βατόπουλος, Καθημερινή