Εικόνα 1: Ρωμαϊκό πορτραίτο της Κλυτίης, 40-50 μ.Χ., Βρετ. Μουσ., αρ. ευρ. 1805,0703.79. Μια φορά και έναν καιρό ήτανε μια θαλάσσια νη...
 |
| Εικόνα 1: Ρωμαϊκό πορτραίτο της Κλυτίης, 40-50 μ.Χ., Βρετ. Μουσ., αρ. ευρ. 1805,0703.79. |
Μια φορά και έναν καιρό ήτανε μια θαλάσσια νηρηίδα, κόρη του Ωκεανού και της Θέτιδας. Τη λέγανε Κλυτίη ή Κλυτία. Πανέμορφη, ζούσε μέσα στις θάλασσες και τους αφρούς, ελεύθερη και αμέριμνη, όπως και οι άλλες αδελφές της οι Ωκεανίδες.
Κάποια φορά είδε τον Ήλιο (μερικοί λένε τον Απόλλωνα) να την πλησιάζει, όμορφος, λαμπερός, καυτός. Τον ερωτεύτηκε βαθιά. Το ίδιο και κείνος στην αρχή, μα όταν τη χόρτασε πια, την άφησε για τη Λευκοθέα (άλλοι πάλι λένε για τη Δάφνη. Τέλος πάντων, δεν έχει σημασία ποια ήταν).
 |
| Εικόνα 2: Watteau, Jean-Antoine (1684-1721): Κλυτίη, πίνακας ανάμεσα στο 1701-1721. Εκτέθηκε στο Λονδίνο το 1910, τώρα είναι άγνωστο πού βρίσκεται. |
Προδομένη και οργισμένη η Κλυτίη, έκανε τα πάντα για να τον φέρει ξανά κοντά της. Μάταια. Όσο προσπαθούσε, τόσο ο Ήλιος απομακρυνόταν.
Η Κλυτίη απελπίστηκε. Ένιωθε τη ζωή της αμαυρή και άνυδρη. Τι φρίκη για μια θαλασσιά γυναίκα να στεγνώνει! Και πώς να γιατρέψεις τη μαχαιριά της απόρριψης, πώς να σωθείς απ' τον ηδονικό πόθο που έγλυψες στα χείλια σου, αλλά δε χόρτασες; Μισερή η αγάπη, μισερή η ζωή.
 |
| Εικόνα 3: η Κλυτίη του Charles Townley (Άγγλος συλλέκτης αρχαιοτήτων, 1 October 1737 – 3 January 1805 του οποίου η συλλογή πουλήθηκε στο Βρετανικό Μουσείο). |
 |
| Εικόνα 4: Johann Zoffani: ο Charles Townley στη Συλλογή των γλυπτών του, 1782. Το πορτραίτο της Κλυτίης φαίνεται πάνω στο τραπέζι αριστερά. |
Γυμνώθηκε και στάθηκε ακούνητη στα βράχια, χωρίς φαϊ, χωρίς πιοτί. Εννιά μέρες μόνο άντεξε να τον βλέπει με το άρμα του να περνά από μπροστά της, να την λαβρώνει το κορμί του, μα να μη μπορεί να τον αγγίξει, εννιά νύχτες ορθή να προσμένει το φανέρωμά του, την κάψα της μορφής του και ο Ήλιος να έρχεται, να την καψαλίζει και μετά να φεύγει...να φεύγει...χωρίς ηδονή, χωρίς κορεσμό, φευγάτος για πάντα αυτός και ο πόθος του.
 |
| Εικόνα 5: Αγγλικό κόσμημα με παράσταση της Κλυτίης. Τέλος 18ου αι. Bρετ. Μουσείο (αρ. ευρ. 1978,1002.1067). |
Βράχια κι αλάτι, και το νερό έγινε χώμα και το χώμα την άλλαξε, της έδωσε σωμάτινο ψιλόλιγνο βλαστό, ν' ανεβαίνει η Κλυτίη ψηλά ψηλά στον ουρανό, να λυγιέται και να στρέφει το κεφάλι της σε κάθε πέρασμά του. Τον έδεσε τον Ήλιο πια. Πορτοκαλιά κλωστή. Πώς να ξεφύγει απ' το βλέμμα της; Και πώς να κάψει ο μέγας Ήλιος την πορτοκαλιά κλωστή της ύπαρξής του;
Γιατί εσείς το ξέρετε καλά. Όταν το σμίξιμο γενεί πορτοκαλί, χωρισμό δεν έχει.
 |
| Εικόνα 6: R.A.George Frederic Watts, (1817-1904). Κλυτίη. Χάλκινο πορτραίτο στο Βρετανικό Μουσείο. |
Οι επιστήμονες λένε πώς το φυτό ανήκει στο γένος των αγγειόσπερμων δικότυλων φυτών ή κάτι τέτοιο. Ο λαός μας το λέει ηλίανθο, ανθό του ήλιου δηλαδή και ηλίανθος πρέπει να ‘γινε η δύστυχη Κλυτίη, αλλά χρησιμοποιεί αδιακρίτως και την ονομασία ηλιοτρόπιο, γιατί "τρέπεται", στρέφει προς τον ήλιο. Μολονότι έχουν κοινά στοιχεία, αυτά τα δύο φυτά είναι διαφορετικά.
Εγώ, όμως, νομίζω ότι η αλήθεια είναι καταπώς έχει η ιστοριούλα.
 |
| Εικόνα 7: Η Κλυτίη από την προραφαηλίτισσα ζωγράφο Evelyn de Morgan (30 August 1855 – 2 May 1919). |
 |
| Εικόνα 8: Η Κλυτίη από τον "κλασικιστή" ζωγράφο Frederic Leighton (1830-1896). |
 |
| Εικόνα 9: Henry Bone (1755-1834). Κλυτίη, 1809. Βασισμένη στον παλαιότερο πίνακα του Α. Carracci (1560-1609). London, National Portrait Gallery (αρ. ευρ. D 17400). |
 |
| Εικόνα 10: Ηλίανθος. Έμβλημα από τη Βαυαρία 1723-1730, Fürstenfeldbruck, Kloster Fürstenfeld. |
_____________
Πηγές, βιβλιογραφία:
- Οβίδιος, Μεταμορφώσεις, IV, 204, 256-273
- Ηλιοτρόπιο
- Παρανοήσεις για τον Ηλίανθο και το Ηλιοτρόπιο
- Ηλίανθοι ή/και Ηλιοτρόπια
- Iconographic Database - Clytie
- Sorrow and Sunflowers
Βασιλική Χριστοπούλου
ΜΑ Αρχαιολόγος
Δεν υπάρχουν σχόλια