Φωτο Dreamstime.com Θα σας διηγηθώ μια πραγματική ιστορία, που κάποιοι την ονόμασαν "Το δακρυσμένο χώμα".
 |
| Φωτο Dreamstime.com |
Θα σας διηγηθώ μια πραγματική ιστορία, που κάποιοι την ονόμασαν "Το δακρυσμένο χώμα".
Τους παλιούς καιρούς μια νεαρή κοπέλα αποφάσισε να κυνηγήσει το όνειρό της. Στην πρώτη ευκαιρία- ευκαιρία δεν ήταν, αφού γνώριζε ότι στο εξής θα φυτοζωούσε οικονομικά, αλλά τέλος πάντων ας το αφήσουμε αυτό προς ώρας- η νεαρή λοιπόν εγκατέλειψε το σπίτι της και την καλοπληρωμένη δουλειά της, γέμισε μια μικρή βαλίτσα με τα απολύτως απαραίτητα ρούχα και πολλές ελπίδες, μπήκε στο καράβι και κατέβηκε στο νησί, άγνωστη μεταξύ αγνώστων.
Βρήκε το καμαράκι-ξενώνα που θα έμενε την πρώτη βδομάδα, της το διέθετε προσωρινά -μέχρι να τακτοποιηθεί- η διεύθυνση της υπηρεσίας που θα έπιανε δουλειά. Ήταν επιπλωμένο με ένα μονό κρεβάτι, ένα τραπέζι, καρέκλα και είχε κοινόχρηστη κουζινούλα και ένα μικρό μπάνιο για έναν επιπλέον εργαζομένο, ο οποίος δεν είχε φθάσει ακόμα.
Την άλλη μέρα η νεαρή ενημερώθηκε από την υπεύθυνη. Θα ξεκινήσεις αμέσως σωστική ανασκαφή σε ένα οικόπεδο στην πόλη, της είπε, γιατί έχουμε καθυστερήσει πολύ και ο χρόνος μας πιέζει, καθώς εκκρεμούν πολλά ακίνητα για ανασκαφική έρευνα. Θα σου διαθέσουμε 6 εργάτες, οπότε θα συγκροτήσεις 2 ανασκαφικά συνεργεία, έκαστο των 3 ατόμων. Όπως ξέρεις, ο αρχιτεχνίτης σκάβει, ένας φτυαρίζει και ένας κουβαλάει το καρότσι. Εσύ, συνέχισε η υπεύθυνη, θα επιβλέπεις και τα 2 συνεργεία, θα τους δίνεις οδηγίες πώς και πού θα σκάβουν και θα κρατάς το καθημερινό ημερολόγιο εργασιών, σημειώνοντας με κάθε λεπτομέρεια τι σκάφτηκε και αναλυτικά τι ευρήματα έβγαλε. Εννοείται βέβαια ότι όλα τα ανασκαφικά στοιχεία θα τα έχεις μετρημένα, φωτογραφημένα και σχεδιασμένα.
 |
| Ανασκαφή Πανεπιστημίου τoυ Cincinnati στην Πύλο. Φωτο iefimerida.gr |
- Μα ξέρετε, ψέλλισε η νεαρή αρχαιολόγος, δεν έχω μεγάλη ανασκαφική εμπειρία. Λίγο με το Πανεπιστήμιο έσκαψα και λίγο με την Αμερικάνικη Αρχαιολογική Σχολή. Ποτέ όμως μόνη μου σε σκάμμα και…
- Θα μάθεις αν το θες πραγματικά, τη διέκοψε η υπεύθυνη. Οι εργάτες ξέρουν τη δουλειά τους καλά, πάρε παλιά ημερολόγια να ενημερωθείς πώς τα κρατάμε εδώ και αν χρειαστείς κάτι, πες μου. Άλλωστε, θα περνάω και γω από την ανασκαφή να επιβλέπω.
Αυτά. Ορθά κοφτά. Πού να κοιμηθεί το βράδυ η νεαρή! Η αγωνία, ο τρόμος την παρέλυε. Πώς θα πήγαινε να σκάψει μόνη; Και αν έκανε κάποια καταστροφή και έσπαγε τα αγγεία; Και τα ευρήματα πώς θα τα κατέγραφε; Τα ημερολόγια των άλλων αρχαιολόγων που πήρε να δει της φάνηκαν όλα δυσνόητα. Κάθε ένα και διαφορετικό. Αλλιώς έγραφε η μία, αλλιώς η άλλη. Άλλος πάλι φαινόταν να τα ξέρει όλα και να τα σημειώνει λες και έδινε μάθημα κεραμεικής στο πανεπιστήμιο: τμήμα σώματος εκ λαγύνου α’ ημίσεος του 2ου αι. π.Χ., κομβίον βάσης οξυπύθμενου αμφορέα τέλους του 3ου αι. π.Χ., άβαφη χονδροειδής χρηστική κεραμεική, 4 θραύσματα κυλίκων terra sigillata του τέλους του 1ου αι. π.Χ. και άλλα τέτοια. Ο δε λόγος του στακάτος σαν στρατιωτικό παράγγελμα: αφαιρούμε επίχωση πάχους 0,15μ. (από βάθος -1,20μ. μέχρι βάθος -1,35μ.) χώματος καστανού, σαπωνοειδούς υφής, με ελάχιστους αργούς λίθους και κεραμίδες από τη δυτική παρειά του Τοίχου 15 επί 1,10μ. προς τα δυτικά καθ’ όλο το μήκος της τομής 5. Πανικός! Αίσθηση φυγής. Γνώση της άγνοιας. Μετά, δεύτερες σκέψεις. Δεν μπορεί να είναι τόσο δύσκολο! Οι άλλοι πώς τα καταφέρνουν;
 |
| Καθαρισμός με εργαλείο τύπου ξυστράκι. Φωτο Dreamstime.com |
Την ώρα που ξημέρωνε, τη μεγάλη ώρα της μεγάλης μέρας, αποφάσισε. Ή θα με νικήσει το θεριό και θα φύγω αθόρυβα όπως ήρθα ή θα το νικήσω και θα ζήσω το όνειρό μου. Μέσες λύσεις δεν υπάρχουν. Το πηγάδι θα το φοβάμαι πάντα όσο δεν πέφτω μέσα του, σκέφτηκε.
Μετά από λίγο, σε ένα σιωπηλό χωράφι στην άκρη της πόλης ένα σμάρι εργατών εμφανίστηκε βομβίζοντας ακατάληπτα. Κουβαλούσε εργαλεία, καρότσια, συμπράγκαλα και κοιτούσε δύσπιστα και λίγο ειρωνικά τη νεαρή αρχαιολόγο. Είχαν δει πολλές τέτοιες να έρχονται και να φεύγουν. Έμπειροι σ' αυτά, δεν της έδωσαν καμία σημασία πέρα από μια τυπική χαιρετούρα και άρχισαν να δουλεύουν. Τρεις πήγαν σε μια μεριά (τετράγωνο το λένε, 5Χ5 μέτρα ήτανε) και οι άλλοι τρεις στο διπλανό τετράγωνο.
Γκάπα- γκούπα ο κασμάς, πάνσκληρο το επιφανειακό το χώμα, γκάπα- γκούπα και νάσου να βγαίνουν τα όστρακα και να γεμίζουν οι σακούλες. Δεν πέρασε λίγη ώρα νάσου και κάτι πέτρες. Η νεαρή αρχαιολόγος πήγαινε πέρα δώθε, έβλεπε που δεν μάζευαν όλα τα όστρακα και ανησυχούσε, μετά είδε τις πέτρες και σκέφτηκε πως είναι τοίχος. Κοντοστεκόταν, ήθελε να μιλήσει, να ρωτήσει, να καταλάβει.
-Ριξιμιές είναι, της είπε ο αρχιεργάτης διαβάζοντας την αγωνία στα μάτια της. Τα επιφανειακά όστρακα δεν τα μαζεύουμε όλα. Μόνο τα πιο χαρακτηριστικά.
-Τι της τα λες; πετάχτηκε ένας άλλος. Τα έχουν μάθει στο πανεπιστήμιο όλες τους και μας έρχονται εδώ προφεσόρισσες! Άστη να δούμε τι παπάδες θα κάνει, συμπλήρωσε χαμηλώνοντας τον τόνο της φωνής του, ίσως για να κρύψει την ειρωνική χροιά της.
- Δεν ήρθα να το παίξω έξυπνη σε κανέναν. Ήρθα να δουλέψω στην ανασκαφή για να μάθω. Δεν σπουδάζεις στο πανεπιστήμιο το χώμα, απάντησε η νεαρή αποφασιστικά. Θες το ύφος της, θες η αλήθεια των λόγων της, οι εργάτες αποστομώθηκαν. Τη συμπάθησαν δε ακόμα περισσότερο όταν μοιράστηκε μαζί τους το φαϊ και τον καφέ και όταν τυχαία μετά από λίγες μέρες ανακάλυψαν ότι ξαναγυρνούσε μόνη της στην ανασκαφή τα απογεύματα. Τριγύριζε στα σκάμματα σαν αέρινο ξωτικό ή πηδούσε σαν κατσίκι πάνω στους τοίχους κάτι να δει, κάτι να εξετάσει καλύτερα, μετά καθόταν οκλαδόν στη χθόνα γη για να συμπληρώσει το ημερολόγιο και να σχεδιάσει, λουσμένη στο χώμα. Άλλες φορές πάλι την έβλεπαν με ένα σκουπάκι να καθαρίζει ένα κομμάτι πήλινου δαπέδου ή ένα μαρμάρινο κατώφλι. Άλλοτε, δεν έκανε τίποτα απ’ αυτά. Απλώς καθόταν πάνω στον ψηλότερο τοίχο της ανασκαφής και την κοιτούσε επίμονα λες και περίμενε μιαν απάντηση. Και όπως αποσπέριζε εκεί, χαμένη στον κόσμο της, κανείς δεν ήξερε τι είχε ρωτηθεί και αν το ερώτημα απαντήθηκε ποτέ.
 |
| Φωτο εκ του διαδικτύου |
- Γονάτισε δίπλα μου, της είπε μια μέρα ο αρχιεργάτης. Πιάσε σφιχτά στο χέρι σου το τσαπάκι. Από δω, της έδειξε. Ωραία. Δες με τώρα πώς βαθαίνω στο χώμα. Δεν το χτυπάω δυνατά, δεν το ξεσκίζω. Το σέβομαι. Μπήγω τη μύτη του τσαπιού τόσο όσο. Βαθαίνω και ακούω. Σκύψε λίγο, άκου. Σσσς, το χώμα μιλάει. Σου μιλάει, σε οδηγεί. Τώρα δες το χρώμα του. Ανοιχτό εδώ, σκούρο παραπέρα, νοτισμένο πιο κει, λασπώνει σιγά σιγά, βγάζει την πέτρα του, γυμνώνεται. Άκου και βλέπε, δούλευε σα χειρουργός, όχι σαν σκαφτιάς. Το χώμα δουλεύεται με υπομονή κι ιδρώτα. Και δείχνει το δρόμο. Μόνο που πρέπει να τ’ αγαπάς. Αλλιώς, πετρώνει.
Καιρούς γονάτιζε η νεαρή αρχαιολόγος και προσκυνούσε το χώμα, το θεό και δούλευε και μάθαινε. Γκαπ- γκαπ σιγά σιγά, ω ναι, είχε δίκιο ο αρχιεργάτης, αλλού σκληρό, πιο δίπλα μαλακό, γκαπ- γκαπ λίγο λίγο, βαθαίνεις και γδύνεις, βαθαίνεις και γδύνεις, σιγά σιγά, και ξακρίζεις τα ρούχα μέχρι να φτάσεις στο δέρμα, στο γυμνό δέρμα. Και τότε, ένας ολόκληρος κόσμος αποκαλύπτεται ακέραιος και λειψός, αιώνες κρυμμένος απ’ το δακρυσμένο χώμα. Αυτό που πότισε ο ίδρως του καμάτου σου. Ο κόσμος των αρχαίων, ο κόσμος της ανασκαφής.
 |
| Η ανασκαφή στο Πλάσι Μαραθώνα. Φωτο Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ |
Να και τα όστρακα σπασμένες μνήμες, οι χύτρες και οι αμφορείς παλιού νοικοκυριού, πλίνθοι και κέραμοι και λίθοι, όλα ατάκτως ερριμμένα, καταστροφή βιώσανε και λησμονιά, μα πριν στέγες σπιτιών ήτανε και τοίχοι γεροί, που ρούφηξαν εντός τους τα μέγιστα μικρά, τ’ ανθρώπινα. Όλα τούτα γράφουν μόνα τους την ιστορία, συλλογίστηκε η νεαρή αρχαιολόγος. Γράφουν μόνα τους και καταγράφουν τη μνήμη στους αιώνες σαν αριθμό, σα φράση φευγαλέα.
Περάσανε πολλοί καιροί και ρίζωσε η νεαρή στο χώμα του νησιού, το νίκησε και το θεριό και έζησε τ’ όνειρό της. Το τι απέγινε μετά, δεν έμαθα, δεν ξέρω. Καμιά φορά, όμως, σαν περπατώ στο πατρικό χωριό έξω απ’ τη στάνη του Γιωργή, κοιτώ μες το πηγάδι του, μην τύχει και την απαντήσω.
Συμπληρωματικά για το τι είναι η δουλειά του αρχαιολόγου και τη διεξαγωγή μιας ανασκαφής βλέπε:
Το ημερολόγιο ενός αρχαιολόγου, έκδοση ΛΒ’ Εφορεία Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων, Ηγουμενίτσα 2012
Διαθέσιμο εδώ:
Βασιλική Χριστοπούλου, Αρχαιολόγος ΜΑ
Δεν υπάρχουν σχόλια