Ο Ναός των Εισοδίων στο Αίγιο καταρρέει και κανείς δεν ενδιαφέρεται

Ο ναός είναι έργο του διαπρεπούς Σάξωνος αρχιτεκτονα του εκλεκτικισμού Ερνέστου Τσίλερ που μελετήθηκε το 1893 ως ένα μοναδικό σύμπλεγμα...

Ο ναός είναι έργο του διαπρεπούς Σάξωνος αρχιτεκτονα του εκλεκτικισμού Ερνέστου Τσίλερ που μελετήθηκε το 1893 ως ένα μοναδικό σύμπλεγμα ρωμανικού, βυζαντινού και αναγεννησιακού ρυθμού, σπάνιο για τα ελληνορθόδοξα δεδομένα.

Ένα αρχιτεκτονικό αριστούργημα, έργο του Σάξωνος αρχιτεκτονα Ερνέστου Τσίλερ, κινδυνεύει από την αδιαφορία -ή έστω- τα πολύ αργά αντανακλαστικά των υπεύθυνων για την αποκατάστασή του.

Σε ετοιμόρροπη κατάσταση βρίσκεται ο ενοριακός Ιερός Ναός των Εισοδίων της Θεοτόκου στο Αίγιο. Έχουν συμπληρωθεί 23 χρόνια από τον καταστροφικό σεισμό του 1995 που του δημιούργησε σοβαρά προβλήματα, επιφέροντας ρηγματώσεις, και ακόμη δεν έχει γίνει καμία ενέργεια αποκατάστασης.

Πρόκειται για έναν ναό σπάνιας ομορφιάς, με μοναδικό στυλ, ο οποίος αποτελεί ιστορικό μνημείο. Είναι έργο του διαπρεπούς Σάξωνος αρχιτεκτονα του εκλεκτικισμού Ερνέστου Τσίλερ που μελετήθηκε το 1893 ως ένα μοναδικό σύμπλεγμα ρωμανικού, βυζαντινού και αναγεννησιακού ρυθμού, σπάνιο για τα ελληνορθόδοξα δεδομένα.

Επίσης, ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει το μαρμάρινο σκαλιστό τέμπλο με τις δυτικότροπες εικόνες που είναι έργο του γλύπτη Δημητρίου Περάκη.

Όπως επισημαίνει στη LiFO η ιστορικός τέχνης και τέως επιμελήτρια της Εθνικής Πινακοθήκης - Μουσείου Αλ. Σούτζου, Μαριλένα Κασιμάτη, ο συγκεκριμένος ναός είναι «ελεύθερος σταυρός με τρούλο, εξωνάρθηκα και κλιμακοστάσιο αναγεννησιακού τύπου δύο βραχιόνων. Επιτυγχάνεται σύνθεση νεορωμανικού (Rundbogenstil) και βυζαντινού ρυθμού. Η κλίμακα δεν πραγματοποιήθηκε τελικά. Ενδιαφέρον παρουσιάζουν οι κεραμικές διακοσμήσεις στη βάση του τρούλου και στα γείσα της στέγης».

Η Μαριλένα Κασιμάτη επισημαίνει, επίσης, τις χρησιμότατες παρατηρήσεις του έμπειρου περί τα οικοδομικά αρχιτέκτονα που έγιναν μετά τους καταστροφικούς σεισμούς του 1894, οι οποίοι έπληξαν την Κόρινθο, το Αίγιο, την Πάτρα, τη Ζάκυνθο και άλλες περιοχές. Ο Τσίλερ είχε διαπιστώσει ότι κτίρια χτισμένα με τούβλα υφίστανται τις μικρότερες ζημιές και για τον λόγο αυτό δημοσίευσε την ίδια χρονιά τη μελέτη του «Τύπος αντισεισμικών οικοδομών διά διακένων οπτοπλίνθων τοίχων - Σχέδια και προϋπολογισμοί και σύστασις καταλλήλων εργολάβων».

Ο συγκεκριμένος ναός είναι «ελεύθερος σταυρός με τρούλο, εξωνάρθηκα και κλιμακοστάσιο αναγεννησιακού τύπου δύο βραχιόνων.

Σήμερα, βέβαια, οι εικόνες που θα συναντήσει ο επισκέπτης είναι εκείνες της εγκατάλειψης, της παραμέλησης και της αδιαφορίας. Αλλοιώσεις, φθορές, σκαλωσιές, ικριώματα και υποστυλώματα που έχουν σκουριάσει θέτουν σε κίνδυνο το μέλλον του αρχιτεκτονικού μνημείου.

Παράλληλα, ο ναός, εκτός από σεισμόπληκτος, είναι χαρακτηρισμένο μνημείο ήδη από το 1982. Μάλιστα, υπάρχει υπουργική απόφαση του 1982 από την τότε υπουργό Πολιτισμού Μελίνα Μερκούρη, στην οποία ο ναός χαρακτηρίζεται έργο τέχνης.

Ειδικότερα στο ΦΕΚ αναγράφεται: «Χαρακτηρίζουμε τον Ι. Ναό των Εισοδίων της Θεοτόκου στο Αίγιο έργο τέχνης που χρήζει ειδικής κρατικής προστασίας, διότι αποτελεί σημαντικό έργο του Ερν. Τσίλερ, με αναγεννησιακό ύφος και γοτθικά στοιχεία».

Ο σημερινός ναός κατασκευάστηκε στο συγκεκριμένο σημείο προκειμένου να αντικαταστήσει παλαιότερο ναό ο οποίος κατέρρευσε στον σεισμό του 1861. Η περίτεχνη πετροκέραμη κατασκευή, οι πολλοί μυτεροί οβελίσκοι καθώς και οι δύο εντυπωσιακοί τρουλίσκοι που κοσμούν τα κωδωνοστάσια και τα σπάνιας ομορφιάς κεραμικά στολίδια, ιδίως στο επάνω μέρος, αποδεικνύουν τη σπουδαία καλλιτεχνική του αξία.

Όλο αυτό το διάστημα δεν ευδοκίμησε καμία ενέργεια αποκατάστασης, ενώ, λόγω της επικινδυνότητας του κτιρίου, η ενορία στεγάζεται εδώ και χρόνια σε ένα παραπλήσιο υπόγειο. Οι μελέτες αποκατάστασης κόλλησαν είτε λόγω έλλειψης χρηματοδότησης είτε λόγω άλλων περιπλοκών και το μπαλάκι των ευθυνών πηγαινοέρχεται διαρκώς.

Στο παρελθόν είχαν κατατεθεί τεχνικές εκθέσεις και μελέτες που υποστήριζαν ότι το έδαφος είναι σαθρό και ότι υπάρχει πρόβλημα σταθερότητας λόγω της έντονης σεισμικότητας της περιοχής αλλά και υπομνήματα που αντέκρουαν αυτά τα επιχειρήματα, στη λογική ότι τόσα χρόνια στη συγκεκριμένη γειτονιά έχουν χτιστεί πολλά κτίρια, χωρίς να υπάρχει κανένα απολύτως πρόβλημα.

Οι ανακοινώσεις περί έγκρισης των εργασιών αποκατάστασης είναι πολυάριθμες. Για παράδειγμα, το 2013 παρουσιάστηκε με τυμπανοκρουσίες η υπογραφή από τον αναπληρωτή υπουργό κ. Κωνσταντίνο Τζαβάρα υπουργικής απόφασης που ενέκρινε τη μελέτη αποκατάστασης του ναού, με συγκεκριμένες τεχνικές λεπτομέρειες για το εσωτερικό και εξωτερικό. Το έργο προβλεπόταν να εκπονηθεί υπό την επίβλεψη του αρμόδιου υπουργείου Παιδείας, Θρησκευμάτων, Πολιτισμού και Αθλητισμού, αφού πρόκειται για ιστορικό μνημείο.

Η περίτεχνη πετροκέραμη κατασκευή, οι πολλοί μυτεροί οβελίσκοι καθώς και οι δύο εντυπωσιακοί τρουλίσκοι που κοσμούν τα κωδωνοστάσια και τα σπάνιας ομορφιάς κεραμικά στολίδια, ιδίως στο επάνω μέρος, αποδεικνύουν τη σπουδαία καλλιτεχνική του αξία.

Επίσης, πραγματοποιήθηκαν επισκέψεις αρμόδιων υπουργών που καθησύχαζαν τους Αιγιώτες ότι όλα βαίνουν καλώς και ότι το έργο πρόκειται να ενταχθεί σε κάποιο ΕΣΠΑ, κάτι που φυσικά δεν έχει συμβεί ακόμα.

Τον Ιούλιο του 2016, το υπουργείο Πολιτισμού, ύστερα από επίσκεψη της υπουργού Τουρισμού Έλενας Κουντουρά, είχε δώσει το «πράσινο φως» στην Περιφέρεια Δυτικής Ελλάδας ώστε να συμπεριλάβει την αποκατάσταση του ναού σε ΕΣΠΑ, με το ποσό περίπου του 1,5 εκατ. ευρώ.

Αξίζει να σημειωθεί ότι τον Νοέμβριο του ίδιου έτους ο δήμαρχος Αιγιαλείας ανακοίνωσε πως ο περιφερειάρχης είχε εγκρίνει το κονδύλι και ότι έως το τέλος του 2017 θα ηχούσαν χαρμόσυνα τα σήμαντρα της εκκλησίας.

Σε επικοινωνία που είχαμε με τη διευθύντρια της Εφορείας Αρχαιοτήτων Αχαΐας Ανίτα Κουμούση, μας επιβεβαίωσε ότι «υπάρχει εγκεκριμένη από το υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού μελέτη στερέωσης και αποκατάστασης του ναού, η οποία δεν έχει υλοποιηθεί μέχρι σήμερα για λόγους που εκφεύγουν της αρμοδιότητας του υπουργείου».

Συμπλήρωσε ότι «η εφορεία μας, ως αρμόδια για την προστασία του ναού, ουδέποτε χρονοτρίβησε στην προώθηση κάθε σχετικής διαδικασίας».

Πάντως, η κ. Κουμούση, στην παρούσα φάση, δεν γνωρίζει αν υπάρχει δυνατότητα ένταξης του έργου σε κάποιο συγχρηματοδοτούμενο πρόγραμμα, ενώ από το υπουργείο Πολιτισμού μάς επισήμαναν ότι για τη χρονική καθυστέρηση του έργου υπεύθυνη είναι η Περιφέρεια Δυτικής Ελλάδας.

Την ίδια στιγμή, σε έναν κοντινό ναό που θεμελιώθηκε το 1899, επίσης σε σχέδια του αρχιτέκτονα Ερνέστου Τσίλερ, αυτόν της Παναγίας Φανερωμένης, όπου είχαν παρουσιαστεί τα ίδια δομικά προβλήματα, οι εργασίες αποκατάστασης και αναστήλωσης πραγματοποιήθηκαν, αφού η υπηρεσία του ΤΑΣ (Τομέας Αποκατάστασης Σεισμοπλήκτων) ενέκρινε το σχετικό κονδύλι. Σήμερα ο μητροπολιτικός ναός λειτουργεί κανονικά.

Επομένως, το ζήτημα είναι ότι ο ναός των Εισοδίων καθημερινά κινδυνεύει να γκρεμιστεί, παρ' όλα αυτά δεν προχωρά καμία ενέργεια συντήρησης και αποκατάστασής του. Ένας αρχιτεκτονικός θησαυρός για την πόλη του Αιγίου που έχει αφεθεί στην τύχη του, ενώ οι ευθύνες σε περίπτωση κατάρρευσης θα είναι τεράστιες για όλους τους εμπλεκόμενους φορείς.

Όλα αυτά συμβαίνουν σε μια χώρα όπου ο πολιτισμός αποτελεί τη βαριά βιομηχανία.

Πηγή: Γ. Πανταζόπουλος, LiFO