Η τοιχογραφία ως μνημειακή τέχνη

Πρόσφατη αποκατάσταση των Γυναικών από το Καδμείο της Θήβας (ομάδα μελέτης Β. Αραβαντινός κ.ά., σχέδιο Ν. Σεπετζόγλου). Κάθε φορά που ...

Πρόσφατη αποκατάσταση των Γυναικών από το Καδμείο της Θήβας (ομάδα μελέτης Β. Αραβαντινός κ.ά., σχέδιο Ν. Σεπετζόγλου).

Κάθε φορά που βλέπουμε τις Κροκοσυλλέκτριες, την τοιχογραφία που αποκαλύφθηκε στους πάνω ορόφους των κτιρίων του οικισμού του Ακρωτηρίου της Σαντορίνης, με τις γυναίκες να συλλέγουν κρόκους σε ένα βραχώδες τοπίο, θαυμάζουμε την αισθητική αλλά και την τεχνογνωσία και τον πολιτισμό της εποχής. 

Όπως συμβαίνει με τις τοιχογραφίες στο ανάκτορο της Κνωσού, τις όμορφες καλοχτενισμένες Μινωίτισσες, εκείνη με τα δελφίνια που κολυμπούν κ.ά.

Η τοιχογραφία είναι μια μνημειακή αρχιτεκτονική τέχνη. Επιτοίχια ζωγραφική μεγάλης κλίμακας, σκοπό είχε να υπηρετήσει τα ανάκτορα, επιδεικνύοντας την ομορφιά τους. Ήταν όμως και ένα είδος προπαγάνδας που ασκεί ο ηγεμόνας και το ιερατείο. Σαν βλέπουμε τη νέα μορφή της ανασύστασης των Γυναικών από το Καδμείο της Θήβας, στολισμένες σε πομπή, αναρωτιόμαστε για ποιο λόγο έγινε η τοιχογραφία. Ποιο είναι το πρότυπο αυτών των εορταστικών απεικονίσεων και κατά πόσον έχουν παραδειγματικό, μιμητικό ή μυθολογικό χαρακτήρα.

Όλα αυτά συζητήθηκαν στη Σαντορίνη, σε ένα ενδιαφέρον διεπιστημονικό συνέδριο με τίτλο «Η τοιχογραφία και η αγγειογραφία της 2ης χιλιετίας π.Χ. σε διάλογο», που διοργάνωσε το Κέντρο Μελέτης Προϊστορικής Θήρας της «Εν Αθήναις Αρχαιολογικής Εταιρείας» και το Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων. Μάλιστα, με χορηγία της «Καθημερινής» ακολούθησε έκδοση με τις περιλήψεις των ανακοινώσεων. Τότε, σύνεδροι απ’ όλο τον κόσμο εξάντλησαν επί τρεις ημέρες τα θέματα των προϊστορικών Κυκλάδων, της Μινωικής Κρήτης και της Μυκηναϊκής Ελλάδας.

Σκέψεις για το τι ζωγράφιζαν οι Αιγαίοι του Mινωικού, Κυκλαδικού και του Μυκηναϊκού πολιτισμού και για ποιο λόγο. Τι σκοπό εξυπηρετούσε η εικονογραφία. Μια τέχνη μεταξύ θρησκευτικού δόγματος και πολιτικής προπαγάνδας όπως φαίνεται στο ανάκτορο της Κνωσού, στο ανάκτορο της Τίρυνθας, σε εκείνο της Πύλου. Οι χρωστήρες των τοιχογράφων ουσιαστικά φτιάχνουν μια τέχνη που συνομιλεί με τους ηγεμόνες και το κοινό τους, μας εξηγεί ο Ανδρέας Βλαχόπουλος, αναπληρωτής καθηγητής του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων. Αλλωστε στα ανάκτορα δεν έμπαιναν μόνο οι διαβαθμισμένοι της θρησκείας, της φορολογίας, της οικονομίας, αλλά και το ευρύ κοινό στις μεγάλες γιορτές. Είτε ήταν τα Ταυροκαθάψια στην Κρήτη είτε ήταν πομπές στη Μυκηναϊκή Ελλάδα, η εξουσία του ηγεμόνα έπρεπε να προπαγανδιστεί.

Η έκδοση

Την περασμένη Παρασκευή (8/2) παρουσιάστηκε από το Ταμείο Αρχαιολογικών Πόρων στο αμφιθέατρο του Μουσείου της Ακρόπολης η αγγλόφωνη έκδοση του έργου «ΧΡΩΣΤΗΡΕΣ / PAINTBRUSHES: Wall-Painting and Vase-Painting of the 2nd Millennium BC in Dialogue», την επιστημονική επιμέλεια της οποίας έχει ο Ανδρέας Βλαχόπουλος. Επιπλέον, μίλησαν οι: Jack Davis, καθηγητής Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Σινσινάτι, δρ Καίτη Δημακοπούλου, επίτιμη διευθύντρια του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου, Χρίστος Ντούμας, ομότιμος καθηγητής Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών, Robert Laffineur, ομότιμος καθηγητής Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου της Λιέγης, Gilles Touchais, ομότιμος καθηγητής Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Paris 1 της Σορβόννης.

Πρόκειται για μια έκδοση επιστημονική αλλά και διδακτική, με πλήθος φωτογραφιών, η οποία παρουσιάζει την εικονογραφία του Αιγαίου της 2ης χιλιετίας π.Χ., με έμφαση στα νέα ευρήματα των τοιχογραφιών, αλλά και την ανάπτυξη των θεμάτων που προκάλεσε ο επιστημονικός διάλογος μεταξύ αρχαιολόγων, εικαστικών, συντηρητών και αρχιτεκτόνων. Εκατοντάδες σιωπηλές εικόνες που η έρευνα σήμερα, όπως μας λέει ο κ. Βλαχόπουλος, πρέπει να δει την αρχιτεκτονική, συμβολική και προπαγανδιστική τους υπόσταση. Ένας σιωπηλός κόσμος που προκαλεί πολλά ερωτήματα και απασχολεί εδώ και ενάμιση αιώνα τον κόσμο της αρχαιολογίας.

Πηγή: Γ. Συκκά, Καθημερινή