Αττικό αγγείο που απεικονίζει τον Οδυσσέα με τις σειρήνες (480-470 π.Χ.) Έκθεση στο Βρετανικό Μουσείο στο Λονδίνο για την Τροία και...
 |
| Αττικό αγγείο που απεικονίζει τον Οδυσσέα με τις σειρήνες (480-470 π.Χ.) |
Έκθεση στο Βρετανικό Μουσείο στο Λονδίνο για την Τροία και τις πολλαπλές επιρροές της μέχρι την εποχή μας. 350 εκθέματα και μεταφορά στο σήμερα. Μύθοι και πραγματικότητα για την Τροία και τον Σλήμαν.
Τι κοινό έχουν η Κρίστα Βολφ, ο Σι Τόμπλι, η Μάργκαρετ Ατγουντ, ο Μπρατ Πιτ, ο Σαίξπηρ και ο Λούκας Κράναχ με την Τροία; Πολλά κοινά, όπως φαίνεται τουλάχιστον από μια νέα έκθεση για την Τροία στο Βρετανικό Μουσείο στο Λονδίνο. Η γοητεία των προσώπων εκείνης της μακρινής εποχής, οι ήρωες και οι ηρωίδες της αρχαιότητας, η επίδρασή τους στη λογοτεχνία, τη ζωγραφική, τη μουσική, τα λαϊκά ήθη και έθιμα ερευνώνται μέσα από 350 εκθέματα.
Τις ιστορίες της Τροίας, που μαγεύουν τους ανθρώπους σ΄ όλο τον κόσμο εδώ και 3.000 χρόνια, τους ήρωες – πρωταγωνιστές της Ιλιάδας, Αχαιούς και Τρώες, που επί μία δεκαετία πολέμησαν σκληρά για τα μάτια μιας όμορφης -έτσι θέλει ο μύθος- παρουσιάζει το Βρετανικό Μουσείο στην πολυαναμενόμενη έκθεσή του «Τροία: Μύθος και Πραγματικότητα», εγκαινιάστηκε την Πέμπτη 21 Νοεμβρίου.
Πρόκειται μάλιστα για την πρώτη μεγάλη έκθεση αφιερωμένη στην Τροία, που γίνεται στην Βρετανία.Το ένα τρίτο των εκθεμάτων προέρχεται από τα κρατικά μουσεία του Βερολίνου, πολλά από αυτά από την εποχή των ανασκαφών του εμπόρου και αρχαιολόγου Ερρίκου Σλήμαν.
Είναι η πρώτη μεγάλη έκθεση για την Τροία στο Λονδίνο από τότε που ο Ερρίκος Σλήμαν παρουσίασε τα ευρήματά του το 1877. Ανάμεσά σε άλλα παρουσιάζονται δυο κεραμικά φθαρμένα από φωτιά, τα οποία κατά τη διάρκεια του βομβαρδισμού του Βερολίνου στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο «κάηκαν για δεύτερη φορά», όπως αναφέρει η επικεφαλής επιμελήτρια Αλεξάντρα Βίλινγκ.
 |
| Romane Bearden «Το τραγούδι των σειρήνων», κολάζ (1977) |
Ο Πάρις και η Ωραία Ελένη, ο Αχιλλέας, ο Έκτορας κι ο Πρίαμος, ο Οδυσσέας με τον Δούρειο Ίππο παρελαύνουν σ΄αυτήν την γοητευτική εξιστόρηση, που επιχειρεί το διάσημο μουσείο, πατώντας στα βήματα του Ομήρου, αλλά και στις αντιλήψεις που είχαν οι άνθρωποι σε διάφορες εποχές για τον Τρωικό Πόλεμο. Σπουδαίοι πολεμιστές και πολυμήχανοι άνδρες, καρδιοκατακτητές και απατημένοι, μοιραίες γυναίκες ή πιστές σύζυγοι, πρόσωπα, όλοι τους, ενός διαχρονικού δράματος που ενέπνευσε τον Όμηρο, τον Σαίξπηρ και, βεβαίως στη σύγχρονη εποχή, το Χόλιγουντ, εμφανίζονται στην έκθεση μέσα από την αρχαία γλυπτική, τις παραστάσεις στα αγγεία, αλλά και ως τα έργα των σημερινών εικαστικών καλλιτεχνών.
Πρόκειται για ιστορίες πολέμου, αγάπης και απώλειας -το τρίπτυχο της επιτυχίας ενός έργου σε κάθε εποχή- που, ξεκινώντας από την απαγωγή της Ελένης από τα παλάτια του Μενελάου και φθάνοντας ως το τέχνασμα του Δούρειου Ίππου και την πτώση της πόλης Τροίας, υπόσχεται μια συναρπαστική αφήγηση για τους επισκέπτες του μουσείου. Χωρίς όμως να υπολείπεται και η πραγματικότητα, καθώς το Βρετανικό Μουσείο, ακολουθώντας τα βήματα των μεγάλων ερευνητών (αρχαιολόγων ή και τυχοδιωκτών), φθάνει τελικώς στην ανακάλυψη της πραγματικής Τροίας από τον Σλήμαν το 1873, ένα γεγονός που τον έκανε διάσημο σε όλο τον κόσμο και άλλαξε την αντίληψη αυτής της επικής ιστορίας για πάντα.
 |
| Lucas Cranach the Elder «Η κρίση του Πάρι» (1530 - 35) |
Για τον διευθυντή του Βρετανικού Μουσείου Χάρτγουικ Φίσερ η έκθεση «Τροία, μύθος και πραγματικότητα» είναι πολύ επίκαιρη. «Οι ήρωες είναι παράλληλα και οι δολοφόνοι. Πρόκειται για καταστροφή, βία, αντιπαραθέσεις, θλίψη και απώλεια. Αυτή η έκθεση είναι μια έκκληση να τερματιστεί η βία και η καταστροφή» δήλωσε ο κ. Φίσερ μιλώντας στο Γερμανικό Πρακτορείο Ειδήσεων. «Καλεί να σκεφθούμε πάνω στην ελευθερία λήψης αποφάσεων, το ήθος και το πεπρωμένο» συμπληρώνει.
Οι υπερβολές του Σλήμαν
Ευρήματα, μάλιστα, από τις ανασκαφές του Σλήμαν στην Τροία θα παρουσιαστούν στην έκθεση, για πρώτη φορά μετά την δεκαετία του 1870, όταν είχαν εκτεθεί στο Λονδίνο. Είναι ασημένια και κεραμικά αγγεία, χάλκινα όπλα και γλυπτά που προέρχονται από τα Μουσεία του Βερολίνου ως δάνεια για την έκθεση. Ένα σύνολο 300 σχεδόν, εξαιρετικών αρχαίων έργων, που αποκαλύπτουν την ιστορία της Τροίας και τον ευρύτερο αντίκτυπό της σε διάρκεια χιλιετιών.
Ήδη στην είσοδο υποδέχεται τον επισκέπτη ένα έργο του Βρετανού γλύπτη Άντονι Κάρο, το οποίο μεταφέρει τη βία του τρωικού πολέμου στους πολέμους στα Βαλκάνια τη δεκαετία του 1990. Ο Αμερικανός καλλιτέχνης Σι Τόμπλι συσχετίζει «την εκδίκηση του Αχιλλέα» με έναν πίνακα πιτσιλισμένο από αίμα.
 |
| Αρχαίο ελληνικό αγγείο με παράσταση του Αχιλλέα που σκοτώνει την βασίλισσα των Αμαζόνων Πενθεσίλεια (π.530 π.Χ.) |
Ένας γιγαντιαίος σκελετός του Δούρειου Ίππου δεσπόζει στο κέντρο της έκθεσης με τα ευρήματα, βάζα, περικεφαλαίες και ασπίδες να τον συνοδεύουν. Στα πιο σημαντικά έργα ανήκουν δυο ρωμαϊκά αργυρά κύπελλα με σκηνές από την Ιλιάδα του Ομήρου.
Σημαντικό είναι το κάλυμμα μιας ρωμαϊκής σαρκοφάγου, όπου υπάρχει παράσταση του Δούρειου Ίππου, για την ακρίβεια ένα ξύλινο άλογο με τροχούς, απεικόνιση σπάνια στην αρχαία τέχνη, που προσφέρθηκε ως δάνειο από το Μουσείο Ashmolean. Το ίδιο το άλογο, μάλιστα, είναι οπλισμένο σ΄ αυτήν την παράσταση, με κράνος και ασπίδα, υποδηλώνοντας έτσι τους Έλληνες πολεμιστές που κρύβονταν μέσα σ΄ αυτό.
 |
| Filippo Albacini (1777-1858) «Ο λαβωμένος Αχιλλέας », 1825 |
Ένα σπουδαίο γλυπτό του Filippo Albacini (1777-1858), εξάλλου, που παρουσιάζει τον Αχιλλέα, τον μεγαλύτερο ήρωα απ΄ όλους του πολεμιστές του Τρωικού πολέμου, τη στιγμή του θανάτου του από το βέλος του Πάρι που καρφώνεται στην φτέρνα του -το μόνο τρωτό σημείο του- είναι δάνειο προερχόμενο από το βρετανικό Chatsworth House. Στην προκειμένη περίπτωση, μάλιστα, πρόκειται για ένα χρυσό (έστω επιχρυσωμένο) βέλος.
 |
| Ασημένιο κύπελλο με παράσταση του Αχιλλέα με τον Πρίαμο (1ος μ.Χ. αιώνας) |
Μία από τις πιο συγκινητικές στιγμές του έπους, η συνάντηση του Αχιλλέα με τον Πρίαμο, ο οποίος ικετεύει τον αντίπαλό του να του δώσει το σώμα του σκοτωμένου παιδιού του, του Έκτορα, προκειμένου να το θάψει όπως του αξίζει, «περιγράφεται» σε ένα εξαιρετικό ασημένιο κύπελλο από το Εθνικό Μουσείο της Δανίας. Είναι εκεί, όπου ο σκληρός και ανελέητος πολεμιστής, που έχει εκδικηθεί το θάνατο του αδερφικού φίλου Πάτροκλου από το χέρι του Έκτορα, δείχνει την ανθρωπιά και το μεγαλείο της ψυχής ενός πραγματικού ήρωα.
 |
| Eduard Poynter «Ελένη» (1887) |
Στην καρδιά του θρύλου της Τροίας, άλλωστε, βρίσκονται πάνω απ΄ όλα οι συναρπαστικοί και περίπλοκοι χαρακτήρες της ιστορίας. Από την αινιγματική Ελένη έως τον πανούργο Οδυσσέα, των οποίων οι ελπίδες, οι φόβοι και οι δοκιμασίες ενσωματώνουν την καθολική ανθρώπινη εμπειρία. Γιατί, αν η αιτία του Τρωικού Πολέμου ήταν μια γυναίκα, η Ελένη που μεταφέρθηκε στην Τροία από τον Πάρι, αυτή η έκθεση της δίνει την ευκαιρία να παρουσιαστεί, όχι μόνο ως το όμορφο θύμα ή η φοβισμένη και αποπλανημένη, αλλά ως γυναίκα αυτή καθ΄ αυτή. Όπως μέσα από την ανατρεπτική φωτογραφική σειρά έργων «Helen’s Odyssey», την οποία δημιούργησε το 2007, η Αμερικανίδα καλλιτέχνης Έλενορ Άντιν, παρουσιάζοντας φανταστικές σκηνές από τη ζωή της Ωραίας Ελένης.
Το τμήμα «Τροία και αρχαιολογία» αφορά την ιστορία των ανασκαφών στη σημερινή βορειοδυτική Τουρκία και υιοθετεί μια κριτική ματιά απέναντι στις μεθόδους, τα συμπεράσματα και τις αξιολογήσεις του Σλήμαν. Η «καμένη πόλη» που ανακαλύφθηκε από αυτόν δεν είναι η Τροία του Τρωικού Πολέμου, αναφέρεται. «Έκανε υπερβολικές ανακοινώσεις όσον αφορά τα ευρήματά του για να μπορέσει να ενισχύσει τη θεωρία του. Ο Σλήμαν ήταν διαφημιστής του εαυτού του και σήμερα γνωρίζουμε ότι έκανε λάθος. Η Τροία του ήταν περίπου 1.000 χρόνια νωρίτερα» δηλώνει η επιμελήτρια Αλεξάντρα Βίλινγκ.
 |
| Κεραμικό αγγείο από την Τροία (2550 -1750 π.Χ.) |
Αφίσες της χολιγουντιανής υπερπαραγωγής «Τροία» με τον Μπραντ Πιτ και αποσπάσματα από λογοτεχνικά έργα της Κρίστα Βολφ και της Μάργκαρετ Άτγουντ πιστοποιούν τη σύγχρονη αντιπαράθεση με τον αρχαίο μύθο. «Δεν έχουμε την παραμικρή πιθανότητα επιτυχίας απέναντι σε μια εποχή που χρειάζεται ήρωες», είναι ένα ενδεικτικό χωρίο από το πεζό «Κασάνδρα» της Βολφ. Ανάμεσα στους πίνακες που είναι εμπνευσμένοι από τον μύθο και την πραγματικότητα της Τροίας εκτίθεται και το έργο του Λούκας Κράναχ του Πρεσβύτερου «Η κρίση του Πάρι», που ανήκει στη συλλογή της βασίλισσας Ελισάβετ.
 |
| Eleanor Antin «Η κρίση του Πάρι», 2007 |
Στην έκθεση, ωστόσο, δεν περιλαμβάνεται ούτε δείγμα από τον περίφημο χρυσό θησαυρό που ανακάλυψε ο Σλήμαν στις ανασκαφές του, τον λεγόμενο «Θησαυρό του Πριάμου» (τα κοσμήματα που φορά η Σοφία Σλήμαν στις γνωστές φωτογραφίες ήταν μέρος του), καθώς εκτίθεται στο Μουσείο Πούσκιν της Μόσχας, όπου είχε μεταφερθεί στο τέλος του πολέμου από το Βερολίνο ως «λάφυρο». Η έκθεση κλείνει με μια μεγάλη φωτογραφία της Σοφίας Σλήμαν, της συζύγου του Σλήμαν, η οποία το 1874 πόζαρε με αντίγραφα των κοσμημάτων της ωραίας Ελένης.
Η έκθεση «Τροία: Μύθος και πραγματικότητα» έχει σκοπό, εντέλει, να εξερευνήσει τις έννοιες τόσο του μυθικού, όσο και του πραγματικού. Μιλάει για τους αρχαίους Έλληνες και τους Ρωμαίους, για ταξιδιώτες και αρχαιολόγους από τον 19ο αιώνα ως σήμερα και για καλλιτέχνες και συγγραφείς από την αρχαιότητα ως τον 21ο αιώνα.
Γιατί, μετά τον Σλήμαν, η ιστορία της Τροίας, ο Όμηρος στην ουσία, εξακολουθεί να γοητεύει. Κυρίως επειδή υπάρχει πάντα η πιθανότητα να ανακαλυφθεί η ιστορική αλήθεια πίσω από τους αρχαίους μύθους.
Δεν υπάρχουν σχόλια