Έρευνες Πανεπιστημίου Κύπρου στην Παλαίπαφο κατά το 2021, στο πλαίσιο του προγράμματος Palaepaphos Urban Landscape Project(PULP 2006-2021)

Έρευνες Πανεπιστημίου Κύπρου στην Παλαίπαφο κατά το 2021, στο πλαίσιο του προγράμματος Palaepaphos Urban Landscape Project(PULP 2006-2021). ...

Έρευνες Πανεπιστημίου Κύπρου στην Παλαίπαφο κατά το 2021, στο πλαίσιο του προγράμματος Palaepaphos Urban Landscape Project(PULP 2006-2021).

Το Τμήμα Αρχαιοτήτων Κύπρου, Υπουργείο Μεταφορών, Επικοινωνιών και Έργων, ανακοινώνει ότι, μεταξύ 17 Μαΐου και 30 Ιουνίου 2021, η αποστολή της Ερευνητικής Μονάδας Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Κύπρου διεξήγε την 16η αποστολή της, στο πλαίσιο του προγράμματος διερεύνησης του αστικού τοπίου της αρχαίας Πάφου, που υλοποιείται από το 2006, υπό τη διεύθυνση της καθηγήτριας Μαρίας Ιακώβου.

Εικ. 1: Εργαστηριακό Σύμπλεγμα Χατζηαπτουλλά 2021 – Μωσαϊκό Μονάδων 1-10
(Άθως Αγαπίου)

Οι ανασκαφές του 2021 επικεντρώθηκαν στο μνημειακό εργαστηριακό σύμπλεγμα που έχει εντοπιστεί κατά μήκος της βόρειας πλευράς του οροπεδίου Χατζηαπτουλλάς, στα ανατολικά του ιερού της Αφροδίτης και της κοινότητας των Κουκλιών. Μέχρι σήμερα έχουν αποκαλυφθεί 10 ξεχωριστές μονάδες που καλύπτουν έκταση 1250 τ.μ. (Εικ. 1). Όλες αναπτύσσονται στην εξωτερική πλευρά του περιβόλου, στην κατωφέρεια της βόρειας πλαγιάς (Εικ. 2).

Εικ. 2: Περίβολος και μονάδες στην πλαγιά του Χατζηαπτουλλά. Στο βάθος τα Κούκλια. UAV αποτύπωση: Κ. Θεμιστοκλέους 

Πρωταρχικός στόχος της έρευνας του 2021 ήταν η διερεύνηση της σχέσης των εργαστηρίων με το ανακτορικό σύμπλεγμα που βρίσκεται στα ανατολικά. Αν και εντοπίστηκε από βρετανική αποστολή στη δεκαετία του 1950, η ανασκαφή και μελέτη του ανακτορικού συμπλέγματος δεν έχουν ολοκληρωθεί. Όμως, η ύπαρξη δυο εντυπωσιακών δημόσιων μνημείων, σε συνδυασμό και με επιγραφικά δεδομένα που βρέθηκαν πρόσφατα στα εργαστήρια, επιτρέπουν την αναγνώριση του οροπεδίου ως την ακρόπολη της αρχαίας πολιτείας της Πάφου στον 5ο και 4ο αιώνα π.Χ.

Εικ. 3: Μονάδα 10 με πεσσούς

Η ανασκαφή της ανατολικότερης μονάδας των εργαστηρίων (Μονάδα 9) και ο καθαρισμός του δυτικού τείχους του ανακτόρου, που βρίσκεται σε απόσταση μόλις 1-3μ., ανέτρεψαν την υπόθεση της ύπαρξης πρόσβασης και άμεσης επικοινωνίας ανάμεσα στα δυο συμπλέγματα. Αν και η κεραμική επιβεβαιώνει ότι και τα δυο είναι μνημεία της Κυπρο-Κλασικής περιόδου, αρχίζει να διαφαίνεται ότι η ανέγερση του ανακτόρου προηγήθηκε της ανέγερσης των εργαστηρίων. Συγχρόνως, η συνέχιση της ανασκαφής στο δυτικό τμήμα των εργαστηρίων αποκάλυψε τη Μονάδα 10 (Εικ. 3), η οποία ανήκει σε έναν εντελώς νέο αρχιτεκτονικό σχεδιασμό: πρόκειται για μια ενιαία αίθουσα μεγάλων διαστάσεων (16.20μ. μήκος και 5.30μ. πλάτος) με εμβαδόν 85.8 τ.μ. Το ενιαίο αυτού του εντυπωσιακού χώρου κατακερματίζεται από τεράστιους πεσσούς (περ. 1Χ1μ.), οι οποίοι είναι τοποθετημένοι κοντά στην ανατολική και δυτική αντηρίδα αντιστοίχως, ενώ άλλοι δυο εντοπίζονται στον ενδιάμεσο χώρο (Εικ. 4). Προφανώς, σκοπός των πεσσών ήταν η υποστήριξη ορόφου. Όμως, το υλικό από τη Μονάδα 10 δεν αφήνει καμιά αμφιβολία ότι το έργο δεν ολοκληρώθηκε. Παρά την έκτασή της, η Μονάδα 10 περιείχε ελάχιστους λίθους και πλίνθους, που δεν τεκμηριώνουν την κατάρρευση ορόφου. Επίσης, τα δάπεδα της Μονάδας 10 δεν παρουσιάζουν καμιά ένδειξη χρήσης, ούτε και είναι καταχωμένα κάτω από λίθους και πλίνθους, όπως ήταν οι άλλες μονάδες που έχουν ανασκαφεί.

Εικ. 4: Μονάδα 10 - Διακρίνονται οι δυο πεσσοί του δυτικού τμήματος

Λαόνα 2021

Οι εργασίες της αποστολής του Πανεπιστημίου Κύπρου στον τύμβο της Λαόνας επικεντρώθηκαν στην αποκάλυψη της εσωτερικής βορειοανατολικής γωνίας του τείχους του φρουρίου. Ανάμεσα στη βόρεια και τη μνημειακή ανατολική όψη του τείχους - που έχει επικαλυφθεί προσωρινά για σκοπούς προστασίας από το Τμήμα Αρχαιοτήτων - αποκαλύφθηκε τμήμα μήκους 3 μέτρων, το οποίο αντί για πλίνθους έχει στην όψη αργούς λίθους. Αποκαλύφθηκαν συνολικά 16 σειρές λίθων από το υψόμετρο των 113.129 μ. μέχρι και τα 109.889 μ. (Εικ. 5). 

Εικ. 5: Λαόνα – η λίθινη όψη του τείχους

Αναμένεται ότι υπάρχουν τουλάχιστον άλλα δυο μέτρα της λίθινης όψης πιο χαμηλά, αφού το δάπεδο χρήσης του φρουρίου εντοπίζεται στα 108 μ. Η ανασκαφή διεξάγεται με πολύ προσεκτικούς ρυθμούς για σκοπούς προστασίας του μνημείου.

Πηγή: Τμήμα Αρχαιοτήτων Κύπρου