Ελληνορωμαϊκός τάφος βρέθηκε στο Ασουάν

Τμήμα περιβλήματος μούμιας από επιχρωματισμένο λινό και γύψο. [Credit: Υπουργείο Τουρισμού και Αρχαιοτήτων, Αίγυπτος]. Έναν τάφο λαξευμένο σ...

Τμήμα περιβλήματος μούμιας από επιχρωματισμένο λινό και γύψο.
[Credit: Υπουργείο Τουρισμού και Αρχαιοτήτων, Αίγυπτος].

Έναν τάφο λαξευμένο στο βράχο που χρονολογείται στην Eλληνορωμαϊκή εποχή ανέσκαψε κατά την πρόσφατη ανασκαφική περίοδο στην περιοχή του Μαυσωλείου του Αγά Χαν, απέναντι από το Ασουάν της Αιγύπτου, η κοινή αιγυπτιακή-ιταλική αρχαιολογική αποστολή που εργάζεται στην περιοχή, με επικεφαλής τη δρα Πατρίτσια Πιατσεντίνι, Καθηγήτρια Αιγυπτιολογίας στο Πανεπιστήμιο του Μιλάνου και τον Abdelmoneim Said, Γενικός Διευθυντής Αρχαιοτήτων Ασούαν και Νουβίας (SCA) της Αιγύπτου. Η ανακάλυψη έγινε κατά τη διάρκεια μιας μακράς αρχαιολογικής αποστολής που διήρκεσε από τον Μάϊο μέχρι και τον Οκτώβριο του 2021.

Η κοινή αιγυπτιακή-ιταλική αρχαιολογική ομάδα εργάζεται από το 2019 στην περιοχή γύρω από το Μαυσωλείο του Αγά Χαν, στη δυτική ακτή του Ασουάν, όπου υπάρχουν περισσότεροι από 300 τάφοι, οι οποίοι χρονολογούνται από τον 6ο αιώνα π.Χ. έως τον 4ο αιώνα μ.Χ.

Ο δρ Aμπτελ Μονέιμ Σαΐντ Μαχμούντ, Γενικός Διευθυντής Αρχαιοτήτων Ασουάν και Νουβίας, και επικεφαλής του αιγυπτιακού τμήματος της αποστολής, περιέγραψε τον τάφο (με την συμβατική ονομασία AGH032) ως ένα ορθογώνιο κτήριο από ψαμμίτη και ωμόπλινθους, με την είσοδο να περιβάλλεται από ογκόλιθους που καλύπτουν πλίνθινο θόλο.

Πανοραμική άποψη του πρόσφατα ανακαλυφθέντος τάφου (AGH032) στη δυτική ακτή του Ασουάν, στο Μαυσωλείο του Αγά Χαν. 
[Credit: Υπουργείο Τουρισμού και Αρχαιοτήτων, Αίγυπτος].

Η είσοδος του τάφου που ανακαλύφθηκε πρόσφατα (AGH032) στη δυτική ακτή του Ασουάν, στο Μαυσωλείο του Αγά Χαν. 
[Credit: Υπουργείο Τουρισμού και Αρχαιοτήτων, Αίγυπτος].

Ο μεγάλος τάφος  που χρονολογείται στην ελληνορωμαϊκή εποχή, αν και λεηλατήθηκε στην αρχαιότητα, περιείχε σχεδόν 20 μούμιες και πολλά ενδιαφέροντα κτερίσματα. Ο τάφος ήταν κρυμμένος από μια καλοδιατηρημένη ορθογώνια κατασκευή που φέρει σημαντικά ίχνη από μια μυστηριώδη φωτιά που επηρέασε και την ταφή. Μια τεράστια χωματερή που περιείχε οστά ζώων (κυρίως προβάτου), θραύσματα αγγείων, λίθινες πλάκες προσφορών και λίθινες πλάκες με ιερογλυφικά κάλυπταν τον ανατολικό τοίχο του οικοδομήματος, υποδηλώνοντας τη χρήση του ως αναθηματικού χώρου. Αυτή είναι η πρώτη κατασκευή του είδους της που βρέθηκε στη νεκρόπολη του Αγά Χαν.

Όσο για το υπόγειο τμήμα, είναι λαξευμένο στο φυσικό βράχο. Η είσοδος οδηγεί σε μια ορθογώνια αυλή με πρόσβαση σε τέσσερις λαξευτούς ταφικούς θαλάμους που περιείχαν σχεδόν 20 μούμιες, οι περισσότερες από τις οποίες διατηρούνται σε καλή κατάσταση. Οι προκαταρκτικές μελέτες έχουν δείξει ότι αυτός ο κοινόχρηστος τάφος είχε χρησιμοποιηθεί για τους νεκρούς περισσότερων από μιας οικογενειών.

Συγκεκριμένα, οι αρχαιολόγοι βρήκαν τη μούμια ενός άνδρα στον ανατολικό τοίχο του οικοδομήματος και, δίπλα του ένα χάλκινο περιδέραιο διακοσμημένο με ελληνικές επιγραφές και το όνομα, «Νικόστρατος». Αρχικά, το σώμα του ήταν τοποθετημένο μέσα στον τάφο που ανακαλύφθηκε αμέσως μετά κάτω από την κατασκευή και μεταφέρθηκε εκτός από αρχαιοκάπηλους στην αρχαιότητα.

.

Εσωτερικό του πρόσφατα ανακαλυφθέντος τάφου (AGH032) στη δυτική ακτή του Ασουάν, στο Μαυσωλείο του Αγά Χαν. [Credit: Υπουργείο Τουρισμού και Αρχαιοτήτων, Αίγυπτος].

Οι αρχαιολόγοι της αιγυπτιακής-ιταλικής αποστολής με επικεφαλής την καθηγήτρια Patrizia Piacentini. [Credit: Υπουργείο Τουρισμού και Αρχαιοτήτων, Αίγυπτος].

Οι αρχαιολόγοι εξετάζουν μία από τις μούμιες.  
[Credit: Υπουργείο Τουρισμού και Αρχαιοτήτων, Αίγυπτος].

Μια σκάλα που πλαισιώνεται εν μέρει από λαξευτούς ογκόλιθους και καλύπτεται από έναν λασπόπλινθο θόλο οδηγεί στην είσοδο, η οποία περικλείεται από ένα περίπλοκο σύστημα από πλάκες και λιθόπλινθους. Μπροστά από την είσοδο βρέθηκε ένα μεγάλο αγγείο προσφοράς, δυστυχώς σε αποσπασματική κατάσταση.

Ο τάφος έχει μια αίθουσα με πρόσβαση σε τέσσερις λαξευτούς ταφικούς θαλάμους στον βράχο. Στην αίθουσα, απέναντι από την είσοδο, ανακαλύφθηκε μια πήλινη σαρκοφάγος που περιείχε μία παιδική μούμια. Μία δεύτερη παιδική μούμια που βρέθηκε σε έναν από τους ταφικούς θαλάμους και ερευνήθηκε με ακτινογραφίες.

Μέσα στις τέσσερις στοές που ήταν λαξευμένες στο βράχο υπήρχαν σχεδόν 30 μούμιες, μερικές σε εξαιρετική κατάσταση διατήρησης, άλλες με σχισμένες επιδέσμους και φθορές  από αρχαίους κλέφτες, οι οποίοι πιθανότατα χρησιμοποίησαν ένα μαχαίρι που ανακαλύφθηκε ανάμεσα στις μούμιες. Ορισμένα μούμιες ανήκαν σε ενήλικες άνδρες, όπως αποδεικνύεται από την ορατή αρθρίτιδα, άλλες ήταν γυναικών ή μικρών παιδιών, συμπεριλαμβανομένου και ενός βρέφους.

Τμήμα λίθινου αγάλματος. 
[Credit: Υπουργείο Τουρισμού και Αρχαιοτήτων, Αίγυπτος]. 

Κεραμικός σκύφος με ανάγλυφη διακόσμηση.
 [Credit: Υπουργείο Τουρισμού και Αρχαιοτήτων, Αίγυπτος]. 

Τμήμα τράπεζας προσφορών.
 [Credit: Υπουργείο Τουρισμού και Αρχαιοτήτων, Αίγυπτος]. 

Σύμφωνα με τη δρα Πιατσεντίνι, τα ευρήματα από το χώρο περιλαμβάνουν τράπεζες προσφορών, λίθινες πλάκες με κείμενα σε ιερογλυφική γραφή, τμήματα περιβλήματος για μούμιες από λινό και γύψο (cartonnage), καθώς και ξύλινα αγάλματα.

Η αιγυπτιακή-ιταλική αρχαιολογική αποστολή στο Δυτικό Ασουάν πραγματοποίησε επίσης ανθρωπολογικές και ακτινολογικές αναλύσεις σε 45 άτομα που ανακαλύφθηκαν το 2019 στον τάφο AGH026 επιπλέον των 30 ατόμων που βρέθηκαν το 2021 στον τάφο AGH032. Στόχος ήταν η εκτίμηση της ηλικίας, του φύλου και πιθανών ασθενειών. Ένα φορητό μηχάνημα υπεριώδων ακτίνων Χ χρησιμοποιήθηκε απευθείας στον χώρο της ανασκαφής.

Ακτινολογική ανάλυση κεφαλής μουμιοποιημένου παιδιού, που πραγματοποιήθηκε στο σημείο της νεκρόπολης με φορητό μηχάνημα υπεριώδων ακτίνων Χ. 
[Credit: Υπουργείο Τουρισμού και Αρχαιοτήτων, Αίγυπτος]. 

Η ομάδα ανακάλυψε ότι στον τάφο AGH026 το 30% των ατόμων ήταν παιδιά, από τη νεογνική περίοδο έως την ηλικία περίπου των 10 ετών. Πολλές από τις υπόλοιπες μούμιες ήταν γυναικείες. Βρέθηκαν τουλάχιστον τρεις οικογένειες (μητέρα, πατέρας και γιος θαμμένοι ο ένας δίπλα στον άλλο). Οι αναλύσεις των οστών έδειξαν ότι κάποιοι από αυτούς έπασχαν από μολυσματικές ασθένειες και κάποιοι από μεταβολικές διαταραχές. Το μηριαίο οστό ενός ενήλικα έφερε εμφανή σημάδια ακρωτηριασμού, με τους αρχαιολόγους να εκτιμούν ότι το συγκεκριμένο άτομο πρέπει να είχε επιζήσει μετά από τον ακρωτηριασμό. Άλλες μούμιες έφεραν ενδείξεις αρθροπάθειας, σημάδι θανάτου σε μεγάλη ηλικία.

Η έρευνα της περιοχής οδήγησε στην ανακάλυψη αρκετών καλοδιατηρημένων σαρκοφάγων, φτιαγμένων από λίθο ή πηλό, που χρονολογούνται από την Ύστερη Φαραωνική έως τη Ρωμαϊκή περίοδο. Μερικές από αυτές εξακολουθούν να φέρουν όμορφα χρώματα. Δύο παιδικές σαρκοφάγοι και τρεις ενηλίκων, μαζί με τμήματα άλλων σαρκοφάγων, συλλέχθηκαν και αποθηκεύτηκαν με ασφάλεια σε αποθήκη.

Πηγή: The Archaeology News Network, Αρχαιολογία και Τέχνες