Ο υπέροχος ναός της Αφροδίτης και της Ρώμης επιστρέφει στην αρχική του λαμπρότητα

Ο περίφημος ναός της Αφρoδίτης και της Ρώμης δίπλα στο Κολοσσαίο [Credit: Electa Stefano Castellani] Μεταξύ της ανατολικής άκρης του Φόρουμ ...

Ο περίφημος ναός της Αφρoδίτης και της Ρώμης δίπλα στο Κολοσσαίο
[Credit: Electa Stefano Castellani]

Μεταξύ της ανατολικής άκρης του Φόρουμ Ρομάνουμ και του Κολοσσαίου, στη Ρώμη, αφιερώθηκε στις θεές Venus Felix (Αφροδίτη η Φέρουσα την Καλή Τύχη) και Roma Aeterna (Αιώνια Ρώμη).

Ο οίκος μόδας Fendi έγινε προστάτης του Parco archeologico del Colosseo τον Ιούνιο του 2019, χορηγώντας την αποκατάσταση και την ανάδειξη του Ναού της Αφροδίτης και της Ρώμης, που χτίστηκε κατά τη διάρκεια της βασιλείας του αυτοκράτορα Αδριανού. Χάρη στη χρηματοδότηση 2,5 εκατομμυρίων ευρώ από τον οίκο, μετά από 15 μήνες εργασίας ο μεγαλύτερος ναός της αρχαίας Ρώμης επέστρεψε στην αρχική του λαμπρότητα. Για να τιμήσει την επαναλειτουργία αυτής της εξαιρετικής τοποθεσίας, ο οίκος δημοσίευσε ένα εκπληκτικό βιβλίο με τίτλο Il Tempio di Venere e Roma.

Ο ναός της Αφροδίτης και της Ρώμης (Templum Veneris et Romae) πιστεύεται ότι ήταν ο μεγαλύτερος ναός της Αρχαίας Ρώμης. Βρίσκεται στον λόφο Βελιάν, μεταξύ της ανατολικής άκρης του Φόρουμ Ρομάνουμ και του Κολοσσαίου, στη Ρώμη, αφιερώθηκε στις θεές Venus Felix (Αφροδίτη η Φέρουσα την Καλή Τύχη) και Roma Aeterna (Αιώνια Ρώμη).

Ο περίφημος ναός της Αφροδίτης και της Ρώμης όπως ήταν πριν δεκαετίες. 
[Credit: Electa Stefano Castellani] 

Το κτίριο ήταν δημιουργία του αυτοκράτορα Αδριανού και η κατασκευή του ξεκίνησε το 121. Εγκαινιάστηκε επίσημα από τον Αδριανό το 135 και τελείωσε το 141 από τον Αντονίνο Πίο. Καταστράφηκε από πυρκαγιά το 307 και αποκαταστάθηκε με τροποποιήσεις από τον αυτοκράτορα Μαξέντιο.

Ο ναός ανεγέρθηκε στα ερείπια του Ντόμους Τρανσιτόρια του αυτοκράτορα Νέρωνα. Μια περίτεχνη θολωτή ροτόντα του Ντόμους Τρανσιτόρια είναι ακόμα ανέπαφη κάτω στο ναό, ένα εξωφρενικό αρχιτεκτονικό σχέδιο που περιλάμβανε πισίνες με μαρμάρινη επένδυση και πλακόστρωτο σε πολύχρωμο opus sectile.

Χωρίς να εντυπωσιαστεί από το αρχιτεκτονικό σχέδιο του Αδριανού για το ναό, ο πιο λαμπρός αρχιτέκτονάς του, ο Απολλόδωρος, έκανε μια περιφρονητική παρατήρηση για το μέγεθος των αγαλμάτων μέσα στους σηκούς, λέγοντας ότι σίγουρα θα πονούσε το κεφάλι τους αν προσπαθούσαν να σηκωθούν από τους θρόνους τους. Ο Απολλόδωρος εξορίστηκε και εκτελέστηκε λίγο αργότερα.

Σύμφωνα με τον αρχαίο ιστορικό Μαρκελίνο, ο ναός ήταν ένα από τα μεγάλα κτίρια της Ρώμης που εξέπληξαν τον αυτοκράτορα Κωνστάντιο Β' κατά την επίσκεψή του στην πόλη το 357.

Ο περίφημος ναός της Αφροδίτης και της Ρώμης. 
[Credit: Electa Stefano Castellani] 

Το ιερό έκλεισε κατά τη διάρκεια του διωγμού των ειδωλολατρών στην ύστερη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία. Ωστόσο, όπως συμβαίνει με πολλά από τα μεγαλοπρεπή αρχαία κτίρια της Ρώμης, ο ναός αργότερα έγινε στόχος για τα πλούσια υλικά του. Το 630 ο Πάπας Ονώριος Α΄ με τη συγκατάθεση του αυτοκράτορα Ηράκλειου αφαίρεσε τα επίχρυσα μπρούτζινα κεραμίδια από την οροφή του ναού για τον στολισμό του Αγίου Πέτρου.

Ένας ισχυρός σεισμός στις αρχές του 9ου αιώνα πιστεύεται ότι κατέστρεψε το ναό. Γύρω στο 850 ο Πάπας Λέων Δ' διέταξε να χτιστεί μια νέα εκκλησία, η Σάντα Μαρία Νόβα, στα ερείπια του ναού. Η τεράστια ποσότητα μαρμάρου που κάποτε στόλιζε τον ναό έχει σχεδόν εξαφανιστεί λόγω της χρήσης του ως πρώτης ύλης για οικοδομικά έργα από τον Μεσαίωνα και μετά.

Εκτός από την εξαιρετική του διάσταση, ο Ναός της Αφροδίτης και της Ρώμης οφείλει τη μεγαλοπρέπειά του στην αρχιτεκτονική του. Πάνω από 200 στήλες από γκρι γρανίτη και μάρμαρο Proconnesio περιβάλλουν έναν ορθογώνιο χώρο που χωρίζει τα κελιά που είναι αφιερωμένα στις δύο θεές. Το πρώτο, που βλέπει προς το Κολοσσαίο, είναι αφιερωμένο στην Αφροδίτη, τη θεά της φύσης και μητέρα του Αινεία, του γενάρχη του Αυγούστου. Αντικρίζοντας το Καπιτώλιο, το δεύτερο είναι αφιερωμένο στη θεά Αιώνια Ρώμη, την ιερή προσωποποίηση της Ρώμης και των εδαφών της Αυτοκρατορίας. Οι κόγχες στους τοίχους κάποτε φιλοξενούσαν μαρμάρινα αγάλματα, ενώ αγάλματα των θεών ήταν τοποθετημένα στις αψίδες. Χάρη στην αποκατάσταση, ο ναός θα είναι ανοιχτός για το κοινό για πρώτη φορά.

Λεπτομέρεια από το ναό της Αφροδίτης και της Ρώμης. 
[Credit: Electa Stefano Castellani]  

Ο ναός της Αφροδίτης και της Ρώμης. 
[Credit: Electa Stefano Castellani]

Η αποκατάσταση συνοδεύεται από ένα έξυπνο σύστημα φωτισμού που προβάλλει στην επιφάνεια μια εικόνα του μνημείου στην αρχική του κατάσταση. Οι δέσμες φωτός εναλλάσσονται μεταξύ ζεστών και ψυχρών τόνων στις επιφάνειες του ναού, σκιαγραφώντας τους αρχαίους τοίχους για να υποδηλώνουν τους όγκους των λατρευτικών κελιών που είναι αφιερωμένες στις θεές, ενώ τα σχέδια στα δάπεδα ξεχωρίζουν με παιχνίδια φωτός και σκιάς.

Ο οίκος Fendi έχει ακόμα αποκαταστήσει τη διάσημη Φοντάνας ντι Τρέβι, ένα εμβληματικό συντριβάνι της Αιώνιας Πόλης, όπως και τα ιστορικά συντριβάνια Gianicolo, Mosè, Ninfeo del Pincio και del Peschiera στη Ρώμη.

Πηγή: Αργ. Μποζώνη, LiFO