Η σήραγγα του αρχαίου υδραγωγείου Μελάνων- Νάξου Διαβάστε εδώ το 1ο Μέρος του αφιερώματος της ΕφΑ Κυκλάδων στο νησί της Νάξου. Διαβάστε εδ...
 |
| Η σήραγγα του αρχαίου υδραγωγείου Μελάνων- Νάξου |
Διαβάστε εδώ το 1ο Μέρος του αφιερώματος της ΕφΑ Κυκλάδων στο νησί της Νάξου.
Διαβάστε εδώ το 2ο Μέρος του αφιερώματος της ΕφΑ Κυκλάδων στο νησί της Νάξου.
Διαβάστε εδώ το 3ο Μέρος του αφιερώματος της ΕφΑ Κυκλάδων στο νησί της Νάξου.
Διαβάστε εδώ το 4ο Μέρος του αφιερώματος της ΕφΑ Κυκλάδων στο νησί της Νάξου.
Το αρχαίο υδραγωγείο
Το αρχαίο υδραγωγείο αποτελεί από τα πιο ενδιαφέροντα αξιοθέατα της Νάξου και ταυτόχρονα αξιοσημείωτο αρχαίο τεχνικό έργο, που έδωσε ζωή στην πόλη (Χώρα) και άρδευσε τις εύφορες περιοχές της υπαίθρου, με την ελάχιστη δυνατή παρέμβαση στο φυσικό περιβάλλον. Η υλοποίησή του μαρτυρά την ύπαρξη ουσιαστικής κοινωνικής συνοχής και μιας κεντρικής διοίκησης στο νησί. Έχει μήκος 11 περίπου χλμ. και κατασκευάστηκε τον 6ο αι. π.Χ., με στόχο τη μεταφορά νερού από τις πλούσιες πηγές του Φλεριού στη Χώρα της Νάξου. Λειτούργησε δε αδιάλειπτα έως και τον 8ο αι. μ.Χ.
 |
| Η είσοδος της σήραγγας του αρχαίου υδραγωγείου |
 |
| Η είσοδος της σήραγγας κάτω από το προστατευτικό στέγαστρο |
Το νερό συλλεγόταν από λεκάνη απορροής, λαξευμένη στον βράχο, που σήμερα βρίσκεται κάτω από ένα παραδοσιακό μαγγανοπήγαδο κοντά στο Ιερό των Πηγών και τον Κούρο του Φλεριού, και ακολουθώντας μία διαδρομή από τις περιοχές του Αγίου Θαλελαίου, των Αγγιδίων, της πεδιάδας της Κατσάγρας, κατέληγε στην πρωτεύουσα και συγκεκριμένα στην ακρόπολη στο λόφο του Κάστρου (το παλαιότερο τμήμά του) και σε υπέργειο, καμαρωτό κρηναίο οικοδόμημα στην περιοχή της αγοράς της αρχαίας πόλης, την “Τρανή Φουντάνα» (η μεταγενέστερη «γραμμή» του). Πάντως, το τελευταίο γνωστό τμήμα του υδραγωγείου έχει εντοπιστεί στη θέση Λαούτες, στις παρυφές της Χώρας ενώ, έως σήμερα, άλλα τμήματά του μέσα ή στα όρια της πόλης δεν έχουν ανιχνευθεί ανασκαφικά.
Το υδραγωγείο, σε όλη την πορεία του, από το Φλεριό έως τη Χώρα, κινείται συνεχώς στο υψομετρικό όριο μεταξύ της καλλιεργούμενης (χαμηλότερα) και της άγονης ζώνης (υψηλότερα), καθιστώντας δυνατή την άρδευση όλων των καλλιεργειών κατά μήκος της διαδρομής του, με χρήση δεξαμενών διανομής. Αυτό το χαρακτηριστικό, καθώς και η αρχική λαξευμένη δομή του στο σημείο της σήραγγας (μήκους 230 μ., με σημείο εκκίνησης το χαμηλότερο διάσελο της λεκάνης του Φλεριού, προ-δεξαμενή (ή φρεάτιο) καθίζησης, και είσοδο με αρχικό σχήμα θόλου, το οποίο συσσωματώθηκε αργότερα, κατά τη Ρωμαϊκή περίοδο, όταν ανακατασκευάστηκε το υδραγωγείο) παρουσιάζει ομοιότητες με το Ευπαλίνειο όρυγμα στη Σάμο, στοιχείο ενδεικτικό αφενός των σχέσεων μεταξύ του τυράννου της Νάξου, Λύγδαμι και του τυράννου Πολυκράτη της Σάμου, αφετέρου των δεσμών Νάξου και Μεγάρων, απ’ όπου καταγόταν ο Ευπαλίνος.
 |
| Η βασιλική του Αγίου Στεφάνου (6ου αι. μ.Χ.) στα Αγγίδια |
 |
| Επεξηγηματική πινακίδα |
 |
| Αποκατεστημένο τμήμα του αρχαίου υδραγωγείου στην Αίμαζο |
Το αρχαίο τεχνικό έργο αποτελείται από σύστημα συνδεόμενων πήλινων αγωγών. Οι πήλινοι σωλήνες από καιρό σε καιρό αντικαθίσταντο, λόγω των ιζημάτων σε αυτούς που ενίοτε εμπόδιζαν τη ροή του νερού. Κατά τους ρωμαϊκούς χρόνους πραγματοποιήθηκε ριζική αναμόρφωση, με βάση την οποία διατηρήθηκε η αρχική διαδρομή, και χτίστηκε πέτρινο κανάλι από ασβεστόλιθο και ασβεστοκονίαμα. Το κανάλι ήταν υπόγειο σε ορισμένες περιοχές και υπέργειο σε άλλες ενώ σπανιότερα υπήρχαν και διαστήματα που η αύλακα ήταν απλό όρυγμα στο μαλακό φυσικό πέτρωμα επενδεδυμένο με κονίαμα. Τον 4ο αι. μ.Χ. το ρωμαϊκό κανάλι αντικαταστάθηκε από νέο, παρόμοιο με το πρώτο, το οποίο παρέμενε σε χρήση μέχρι το τέλος της λειτουργίας του έργου, τον 8ο αι. μ.Χ.
Το αρχαίο υδραγωγείο ανασκάφθηκε και διαμορφώθηκε (1997-2010) από το Πανεπιστήμιο Αθηνών, με τη συνδρομή της Εφορείας Αρχαιοτήτων Κυκλάδων, που είναι και ο φορέας λειτουργίας του, και χρηματοδότηση από το ΠΕΠ Νοτίου Αιγαίου. Οι κάτοικοι και επισκέπτες της Νάξου μπορούν να απολαύσουν αποκαταστημένα τμήματά του σε επιλεγμένα σημεία, ορισμένα από τα οποία βρίσκονται επί της κεντρικής οδού του νησιού: στο Φλεριό (είσοδος της σήραγγας του υδραγωγείου), στο Κατσοπρίνι, στα Λεύτερα και τον Αίμαζο, στα Περδίκια (περιοχή Λούρων), στον Φάραγγα, στον Άγιο Θαλέλαιο και τον Άγιο Στέφανο (όπου και η ομώνυμη βασιλική).
Διαβάστε εδώ το 1ο Μέρος του αφιερώματος της ΕφΑ Κυκλάδων στο νησί της Νάξου.
Διαβάστε εδώ το 2ο Μέρος του αφιερώματος της ΕφΑ Κυκλάδων στο νησί της Νάξου.
Διαβάστε εδώ το 3ο Μέρος του αφιερώματος της ΕφΑ Κυκλάδων στο νησί της Νάξου.
Διαβάστε εδώ το 4ο Μέρος του αφιερώματος της ΕφΑ Κυκλάδων στο νησί της Νάξου.
Πηγή: Εφορεία Αρχαιοτήτων Κυκλάδων
Δεν υπάρχουν σχόλια