Πρόσοψη του κτιρίου Διαβάστε εδώ το 1ο Μέρος του αφιερώματος της ΕφΑ Κυκλάδων στο νησί της Νάξου. Το Αρχαιολογικό Μουσείο Απειράνθου: η ταυ...
 |
| Πρόσοψη του κτιρίου |
Διαβάστε εδώ το 1ο Μέρος του αφιερώματος της ΕφΑ Κυκλάδων στο νησί της Νάξου.
Το Αρχαιολογικό Μουσείο Απειράνθου: η ταυτότητά του, ο ιδιαίτερος χαρακτήρας του
Η Αρχαιολογική Συλλογή ή «Μουσείο» Απειράνθου όπως έχει καθιερωθεί να αποκαλείται, ιδρύθηκε από την Εφορεία Αρχαιοτήτων Κυκλάδων και τον αείμνηστο, Νικόλαο Ζαφειρόπουλο, Έφορο Αρχαιοτήτων Κυκλάδων τότε, με τη συνδρομή του απεραθίτη μαθηματικού και φιλάρχαιου Μιχάλη Μπαρδάνη («Παζαρομιχάλη», 1907-1975).
Ο Μπαρδάνης υπήρξε θερμός συμπαραστάτης της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας κατά της αρχαιοκαπηλίας που, από το 1950 μάστιζε τον κυκλαδικό χώρο και ιδίως τη Νάξο. Ιδιαίτερα τη δεκαετία 1960 - 1970 οι λαθραίες ανασκαφές στο νησί βρίσκονταν στο απόγειό τους, ώστε, στο ναξιακό λεξιλόγιο της εποχής, αρχαιολόγος σήμαινε λαθρανασκαφέας και έμπορος αρχαιοτήτων, ενώ η λέξη αρχαιοκάπηλος, πιο αρχαιοπρεπής και μεγαλειώδης, αντιπροσώπευε τον επίσημο υπάλληλο του κράτους. Εκείνα τα χρόνια ο Μπαρδάνης περιόδευε στα χωριά και την ύπαιθρο της ορεινής Νάξου, εντόπιζε και υποδείκνυε στην Υπηρεσία αρχαίες θέσεις, συνέλλεγε αρχαιότητες, προκειμένου να τις διασώσει, και, παράλληλα, παρακινούσε τους συντοπίτες του να παραδώσουν στο κράτος τυχόν αρχαία αντικείμενα που είχαν περιέλθει στα χέρια τους ώστε να γίνουν κτήμα όλων των Ναξιωτών και του έθνους.
 |
| Πρόσοψη |
 |
| Σπίτι Κουνέτη |
 |
| Ταμπέλα Μουσείου Απειράνθου |
Οι αρχαιότητες που είχε συγκεντρώσει ο Μιχάλης Μπαρδάνης στεγάστηκαν, το 1962, με πρωτοβουλία του Νικόλαου Ζαφειρόπουλου, στο σπίτι της Μαίρης του Βλάση (Μαίρης Σφυρόερα-Φραγκίσκου) στην Πλάτσα Απειράνθου, αποτελώντας τον πυρήνα της κρατικής συλλογής, η οποία γρήγορα εμπλουτίστηκε με τις παραδόσεις και άλλων Απεραθιτών που ακολούθησαν στις προτροπές και το λαμπρό παράδειγμα του Παζαρομιχάλη. Από το 1977 έως και σήμερα οι αρχαιότητες στεγάζονται σε μονόχωρο παλαιό κτήριο, που μισθώνεται από την Υπηρεσία. Το 1980, η Αρχαιολογική Συλλογή ονομάστηκε από το Υπουργείο Πολιτισμού και Επιστημών «Μουσείο Μιχαήλ Μπαρδάνη» «σε ένδειξη αναγνωρίσεως της προσφοράς του στο έργο της διασώσεως και προβολής των αρχαίων της περιοχής.
Το ευρετήριο του Μουσείου Απειράνθου περιέχει χιλιάδες αντικείμενα, μέρος μόνο των οποίων εκτίθεται. Νέες εισαγωγές αντικειμένων, προερχόμενων από περισυλλογές και σύντομες σωστικές έρευνες μελών της Υπηρεσίας, καθώς και παραδόσεις ιδιωτών αυξάνουν σταθερά τους αριθμούς αυτούς. Τα ευρήματα καλύπτουν όλες τις κατηγορίες και υλικά (όπως: μαρμάρινα και πήλινα ειδώλια, γλυπτά, πήλινα και λίθινα αγγεία και σκεύη, μετάλλινα και λίθινα εργαλεία, κοσμήματα από μέταλλο ή άλλα υλικά, υάλινα αντικείμενα, γλυπτά, επιγραφές, πετρόγλυφα, ενάλιους αμφορείς, νομίσματα κ.ά.) και τις περιόδους της αρχαιότητας. Εκτός από την ευρύτερη περιοχή της Απειράνθου, τέχνεργα προέρχονται από τις Μικρές Κυκλάδες (Κουφονήσι, Κέρο, Ηρακλειά). Το μεγαλύτερο ποσοστό, πάντως, κατέχουν τα αντικείμενα από θέσεις κυρίως της Νότιας και Ανατολικής Νάξου της Πρώιμης Εποχής του Χαλκού: πράγματι, ο Πρωτοκυκλαδικός Πολιτισμός ήκμασε στις συγκεκριμένες περιοχές, όπου έχουν τα κτήματά τους οι κάτοικοι της Απειράνθου. Κατά την καλλιέργεια των κτημάτων τους συχνά ανέσυραν στην επιφάνεια τα θαμμένα στη γη τους αρχαία, τα οποία παρέδιδαν (και εξακολουθούν να παραδίδουν) στο Μουσείο.
 |
| Μαρμάρινες ΠΚ καντήλες |
 |
| Πλάκα από Κορφή του Αρωνιού |
 |
| Άποψη της συλλογής, προθήκες |
 |
| Ράφι με ειδώλια, φιάλες, παλέττα ΠΚ, μαρμάρινα |
 |
| Ράφι προθήκης με ΠΚ ειδώλια και φιάλες, ΜΑΡΜΑΡΟ |
 |
| Άποψη της συλλογής, προθήκες |
Η Πρωτοκυκλαδική συλλογή του Μουσείου Απειράνθου είναι από τις σημαντικότερες του είδους παγκοσμίως, και, πιθανότατα, η τρίτη πιο αξιόλογη στην Ελλάδα, μετά από εκείνες του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου και του Αρχαιολογικού Μουσείου στη Χώρα της Νάξου. Μεταξύ των σημαντικότερων ευρημάτων, και «σήμα κατατεθέν» του μουσείου, εκτός από τα ειδώλια και τα πήλινα και μαρμάρινα αγγεία και σκεύη (επίσης πολυάριθμα), είναι οι 12 πλάκες με επίκρουστες παραστάσεις από την Κορφή τ’ Αρωνιού, οι οποίες χρονολογούνται στην 3η χιλιετία π.Χ. και απεικονίζουν σκηνές από την καθημερινότητα και τις ασχολίες των κατοίκων της θέσης. Υπάρχει, επίσης, μεγάλη συλλογή πετρογλύφων (μία από τις σημαντικότερες στην Ελλάδα με πλειάδα δειγμάτων), δηλαδή πλακών ή βραχομαζών με επίκρουστες, κατά κύριο λόγο, αλλά και εγχάρακτες και ανάγλυφες, παραστάσεις, αντιπροσωπευτικές της τέχνης της βραχογραφίας κατά τους προϊστορικούς και ιστορικούς χρόνους, που προέρχονται από μία σειρά θέσεων της ΝΑ Νάξου και την Ηρακλειά και απεικονίζουν σπείρες, κοιλότητες και άλλα σχέδια
Πρέπει, τέλος, να υπογραμμισθεί ότι το Μουσείο Απειράνθου είναι το μοναδικό μουσείο παγκοσμίως που έχει συγκροτηθεί αποκλειστικά από την προσφορά των ίδιων των κατοίκων του. Πρόκειται για το συγκριτικό πλεονέκτημα του, που έρχεται σε ηχηρή αντίθεση με πολλά πλούσια, πολυδιαφημισμένα και προβεβλημένα μουσεία, εγχώρια και του εξωτερικού, που φιλοξενούν αρχαιότητες αποτηθείσες, ενίοτε, με αμφισβητούμενης νομιμότητας διαδικασίες. Πρόκειται, με λίγα λόγια για ένα μουσείο όχι μόνο μεγάλης πολιτιστικής, αλλά και ανυπολόγιστης συμβολικής αξίας.
 |
| Προθήκη με ΠΚ αντικείμενα |
 |
| Πετρόγλυφο |
 |
| Πετρόγλυφο |
 |
| Πετρόγλυφο |
Έχει πλέον έρθει, και για το Μουσείο Απειράνθου, το πλήρωμα του χρόνου ώστε να επαναπροσδιορίσει τον κοινωνικό του ρόλο του και να πάρει τη θέση που του αναλογεί ανάμεσα στα μουσεία παγκόσμιας ακτινοβολίας. Στο πλαίσιο αυτό, η Εφορεία Αρχαιοτήτων Κυκλάδων και ο Δήμος Νάξου και Μικρών Κυκλάδων έχουν δρομολογήσει το έργο «Αποκατάσταση Σπιτιού Κουνέτη» (του «Κουνετομιχάλη) με στόχο την αναστήλωσή και μετασκευή του, με απόλυτο σεβασμό στις επιταγές των διεθνών Χαρτών Αποκατάστασης, προκειμένου να λειτουργήσει ως μουσειακό κέλυφος της αρχαιολογικής συλλογής Απειράνθου Πρόκειται για οίκημα του 1900, ιδιοκτησίας του Δήμου, που με την μετατροπή του σε μουσείο θα δίνει τη δυνατότητα στους επισκέπτες και την επιστημονική κοινότητα να παρακολουθήσουν όχι μόνο τον Πολιτισμό της Νάξου και των Μικρών Κυκλάδων, αλλά και το πώς αυτός διασώθηκε και παρέμεινε στον τόπο που τον δημιούργησε χάρη στους ίδιους τους κατοίκους του που δεν επέτρεψαν τον εκπατρισμό και παράνομη πώληση της κληρονομιάς τους.
Διαβάστε εδώ το 1ο Μέρος του αφιερώματος της ΕφΑ Κυκλάδων στο νησί της Νάξου.
Πηγή: Εφορεία Αρχαιοτήτων Κυκλάδων
Δεν υπάρχουν σχόλια