Αγάπη μου, συρρίκνωσα τα Γλυπτά

Εχει μήκος 19 μικρόμετρα, επομένως το Βρετανικό Μουσείο μάλλον θα δυσκολευτεί πολύ να εντοπίσει το μικροσκοπικό αντίγραφο του αλόγου της Σελ...

Εχει μήκος 19 μικρόμετρα, επομένως το Βρετανικό Μουσείο μάλλον θα δυσκολευτεί πολύ να εντοπίσει το μικροσκοπικό αντίγραφο του αλόγου της Σελήνης που έκρυψε στην Duveen Gallery το Ινστιτούτο Ψηφιακής Αρχαιολογίας.

Μια νέα, τεχνολογικά πρωτοποριακή και κυριολεκτικά… αδιόρατη πτυχή φαίνεται πως προστίθεται στο ζήτημα της επιστροφής των Γλυπτών του Παρθενώνα, με την πρόσφατη πρωτοβουλία του βρετανικού Ινστιτούτου Ψηφιακής Αρχαιολογίας (Institute for Digital Archaeology – IDA). Γνωστό μεταξύ άλλων για τα υψηλής ακρίβειας αντίγραφα των «Ελγινείων» που έχει δημιουργήσει (και τα οποία προτείνει να τοποθετηθούν στο Βρετανικό Μουσείο προκειμένου να επιστραφούν τα αυθεντικά στην Ελλάδα), το Ινστιτούτο ανέλαβε το μεγαλεπήβολο εγχείρημα της κατασκευής μιας μικροσκοπικής μινιατούρας ενός εκ των Γλυπτών, την οποία τοποθέτησε κρυφά σε άγνωστο σημείο της Duveen Gallery. Με στόχο, όχι τόσο να αναστατωθούν οι υπεύθυνοι του ιδρύματος, όσο να πυροδοτηθεί εκ νέου ο διάλογος για τον επαναπατρισμό των ελληνικών αρχαιοτήτων.

«Χρησιμοποιήσαμε την τεχνική της λιθογραφίας με λέιζερ δύο φωτονίων «TPL», η οποία ουσιαστικά αποτελεί μια εκδοχή της τρισδιάστατης εκτύπωσης σε νανοκλίμακα», λέει στην «Κ» ο διευθυντής του IDA, Ρότζερ Μίτσελ, αποκαλύπτοντας τη μέθοδο που ακολουθήθηκε για να κατασκευαστεί η μικροσκοπική ρέπλικα του γλυπτού, το οποίο δεν είναι άλλο από την κεφαλή του αλόγου από το άρμα της Σελήνης, που βρισκόταν στο ανατολικό αέτωμα του Παρθενώνα. «Με τη συγκεκριμένη τεχνική», συνεχίζει ο Μίτσελ, «ένα λέιζερ χαράσσει το γλυπτό σε ένα πολύ μικρό κομμάτι φωτοανθεκτικής ρητίνης, που κατόπιν εκτίθεται σε καθαριστική ουσία, η οποία απομακρύνει το περισσευούμενο υλικό, αφήνοντας το γλυπτό ολοκληρωμένο. Το δικό μας “άλογο της Σελήνης” είναι τόσο μικρό, που εκατοντάδες σαν αυτό θα μπορούσαν να χωρέσουν σε έναν κόκκο ρυζιού».

Για την ακρίβεια, η μινιατούρα της κεφαλής του αλόγου έχει μήκος 19 μικρόμετρα. Οπως λέει ο Ρότζερ Μίτσελ, οι άνθρωποι του Ινστιτούτου την τοποθέτησαν στις 14 Απριλίου, γύρω στις 2.10 μ.μ., «σε ένα δημοσίως προσβάσιμο, άκρως συμβολικό σημείο στην Duveen Gallery, μακριά από οποιαδήποτε από τις ελληνικές αρχαιότητες». Περισσότερα δεν αποκαλύπτει ο διευθυντής, για ευνόητους λόγους. Μιλώντας όμως για τα κίνητρα μιας τέτοιας ακτιβιστικής δράσης, εξηγεί ότι το Ινστιτούτο θέλησε να δώσει το έναυσμα για σκέψη πάνω στη σημασία που έχει η υλική διάσταση των αρχαίων μνημείων, έναντι των άυλων ιδιοτήτων τους. «Επιπλέον», προσθέτει ο Μίτσελ, «θέλαμε να εξερευνήσουμε την έννοια του ελέγχου που ασκείται σε ιστορικά αντικείμενα. Το Βρετανικό Μουσείο έχει γλυπτά που τα έκλεψε και δεν τα επιστρέφει. Τώρα, χάρη σε εμάς, έχει και ένα γλυπτό που τοποθετήθηκε με το ζόρι στους χώρους του και που δεν έχει τη δύναμη να το απομακρύνει».

Με την τεχνική «TPL» δημιουργήθηκε η ρεπλίκα σε νανοκλίμακα του γλυπτού – για να καταλάβει κανείς το μέγεθός της είναι πάνω στην εικονιζόμενη βελόνα στη φωτογραφία κάτω. 

Στο τέλος το Ινστιτούτο άφησε στο μουσείο και ένα λευκό γάντι, παραπέμποντας στον κινηματογραφικό επιθεωρητή Κλουζό.

Είναι λοιπόν η μινιατούρα του αλόγου τόσο καλά κρυμμένη, ώστε οι άνθρωποι του Βρετανικού Μουσείου θα πρέπει να προσπαθήσουν πολύ –ίσως και αδίκως– για να την εντοπίσουν; Η «Κ» ζήτησε ένα σχόλιο από το βρετανικό ίδρυμα και εκείνο όχι μόνο δεν αρνήθηκε, αλλά απάντησε με χαρακτηριστικό βρετανικό φλέγμα: «Γνωρίζουμε», δήλωσε ένας εκπρόσωπός του, «ότι μια ομάδα ονόματι “Ινστιτούτο Ψηφιακής Αρχαιολογίας” ισχυρίζεται πως έχει τοποθετήσει μια μικρή ρεπλίκα του αλόγου της Σελήνης –το οποίο αποτελεί μέρος των Γλυπτών του Παρθενώνα– κάπου στο Βρετανικό Μουσείο, αλλά δεν έχουμε βρει κανένα στοιχείο που να το αποδεικνύει. Σε αντίθεση με τη μικροσκοπική απομίμηση, της οποίας η τρέχουσα τοποθεσία είναι άγνωστη, το πραγματικό γλυπτό είναι εύκολο να εντοπιστεί και εκτίθεται δημόσια στο Βρετανικό Μουσείο ώστε να το απολαύσουν οι επισκέπτες».

Ο Φαντομάς…

Το χιούμορ δεν έλειψε ούτε από τους ανθρώπους του Ινστιτούτου. Φεύγοντας εκείνη τη μέρα από την Duveen Gallery, αφού είχαν τοποθετήσει στα… μουλωχτά το μικροσκοπικό αντίγραφο του αλόγου, άφησαν σε ένα πάγκο και ένα λευκό γάντι. Ως γνωστόν, λευκό γάντι άφηνε πίσω του και ο αινιγματικός «Φαντομάς» στην «Κατάρα του Ροζ Πάνθηρα», επομένως η εν λόγω κίνηση του Ινστιτούτου έμοιαζε να στέλνει στο Βρετανικό Μουσείο ένα συγκεκριμένο μήνυμα: αν η μινιατούρα είναι το δυσεύρετο διαμάντι εκείνης της ταινίας, εσείς είστε ο επιθεωρητής Κλουζό.

Ο Ρότζερ Μίτσελ πάντως έχει και άλλου τύπου δράσεις να προτείνει. Στις 19 Μαΐου θα διοργανώσει στο Winchester College του Χάμσαϊρ ένα εικονικό δικαστήριο για το θέμα των Γλυπτών. «Μου φαίνεται απίστευτο ότι κανείς ποτέ δεν έχει διερευνήσει σοβαρά τα ένδικα μέσα που έχει στη διάθεσή της η Ελληνική Δημοκρατία», λέει και αναφέρει συνοπτικά μερικά νομικά επιχειρήματα για το πώς μεταπείθεται ένας αντίδικος και πώς χτίζεται η εμπιστοσύνη μαζί του. «Το εικονικό δικαστήριο θα διευθύνεται από μια ομάδα νομικών εμπειρογνωμόνων από τις ΗΠΑ και το Ηνωμένο Βασίλειο», καταλήγει, «που θα μελετήσουν λεπτομερώς αυτά τα επιχειρήματα. Η εκδήλωση θα μπορούσε να αποτελέσει πρότυπο για μελλοντικές νομικές ενέργειες. Τουλάχιστον αυτό ελπίζουμε».

Πηγή: Ν. Ζώης, Καθημερινή