Ανατροπή στην Παλαιοντολογία: Τα θηράματα τελικά ήταν και… κυνηγοί

 [Credit: Michael W. Skrepnick/via REUTERS] Η εντύπωση ότι οι δεινόσαυροι ήταν μόνο θηρευτές αναθεωρείται υπό το φως ενός «ανατρεπτικού» απο...

 [Credit: Michael W. Skrepnick/via REUTERS]

Η εντύπωση ότι οι δεινόσαυροι ήταν μόνο θηρευτές αναθεωρείται υπό το φως ενός «ανατρεπτικού» απολιθώματος ηλικίας 125 εκατομμυρίων ετών που απεικονίζει επίθεση θηλαστικού.

Είναι μια σκηνή πάλης μέχρι θανάτου που διατηρήθηκε στην αιωνιότητα χάρη σε μια απίθανη σύμπτωση που εκπλήσσει τους παλαιοντολόγους. Ενα μοναδικό απολίθωμα από την Κίνα, ηλικίας 125 εκατομμυρίων ετών, απαθανατίζει ένα πρωτόγονο θηλαστικό να βυθίζει τα νύχια και τα δόντια του στη σάρκα ενός πολύ πιο μεγαλόσωμου δεινοσαύρουπαλα.

Τα πρώτα θηλαστικά ήταν μικρόσωμα και ζούσαν στη σκιά των δεινοσαύρων που κυριαρχούσαν στον πλανήτη μέχρι την εξαφάνισή τους πριν από 66 εκατομμύρια χρόνια. «Στη διάρκεια της Κρητιδικής Περιόδου δεν υπήρχε μεγάλη επικάλυψη στο σωματικό μέγεθος δεινοσαύρων και θηλαστικών, οπότε παραδοσιακά υποθέταμε ότι οι μεγαλόσωμοι δεινόσαυροι συνήθως έτρωγαν τα μικρόσωμα θηλαστικά. Τα νέα ευρήματα θέτουν υπό αμφισβήτηση αυτή την ιδέα, καθώς δείχνουν ότι, τουλάχιστον κάποιες φορές, τα μικρότερα θηλαστικά κυνηγούσαν μεγαλύτερους δεινοσαύρους» δήλωσε στο ΒΗΜΑ-Science o Τζόρνταν Μάλον του Καναδικού Μουσείου Φύσης στην Οτάβα, συνεπικεφαλής της μελέτης που δημοσιεύεται στην επιθεώρηση «Scientific Reports».

Κυνηγός και θήραμα βρέθηκαν μπλεγμένοι στην πιο απίθανη επιθανάτια πόζα.[Credit: Gang Han/via REUTERS]

Ανατομία ενός εγκλήματος

Το πρώτο που χρειάστηκε να κάνουν οι ερευνητές ήταν να βεβαιωθούν ότι το απολίθωμα ήταν γνήσιο, δεδομένου ότι παλαιότερα είχαν υπάρξει περιστατικά πλαστογραφίας με «ευρήματα» της περιοχής. Ο Μάλον δηλώνει βέβαιος για την αυθεντικότητά του και επισημαίνει ότι οποιοσδήποτε ερευνητής είναι ευπρόσδεκτος να το εξετάσει στο τοπικό μουσείο όπου εκτίθεται στην επαρχία Λιαονίνγκ. Η εξέταση του απολιθώματος που ακολούθησε θυμίζει έρευνα σε σκηνή εγκλήματος: το τετράποδο θηλαστικό, το οποίο έμοιαζε με ασβό και ανήκε στο είδος Repenomamus robustus, φαίνεται πως μόλις είχε επιτεθεί στον ψιττακόσαυρο, Psittacosaurus lujiatunensis. Το αρπακτικό, με μήκος λιγότερο από μισό μέτρο, αρπάζει το σαγόνι και το πίσω πόδι του θηράματος ενώ ταυτόχρονα δαγκώνει τα πλευρά του. Ηταν η στιγμή που τα δύο ζώα καταπλακώθηκαν από «λαχάρ», μια κατολίσθηση λάσπης που εκδηλώνεται όταν μεγάλες ποσότητες βροχής πέσουν σε αποθέσεις ηφαιστειακής τέφρας.

Αναπαράσταση των δύο ζώων την στιγμή που καταπλακώθηκαν από λάσπη. [Credit: Michael W. Skrepnick/via REUTERS]

Ο απόλυτος αιφνιδιασμός

«Το λαχάρ που σκότωσε τα ζώα πρέπει να συνέβη τόσο απότομα ώστε να τα αιφνιδίασε και να τα έθαψε αμέσως. Τέτοιες ροές ηφαιστειακής λάσπης πιθανώς συνέβαιναν συχνά σε αυτή την περιοχή εκείνη την περίοδο, καθώς στα ίδια στρώματα υπάρχουν κι άλλες «παγωμένες στιγμές στον χρόνο». Για παράδειγμα, έχουμε περιπτώσεις δεινοσαύρων που θάφτηκαν ζωντανοί ενώ κοιμούνταν» λέει ο Μάλον. «Τέτοια λαχάρ συμβαίνουν και σήμερα και είναι ικανά να εξαφανίσουν από τον χάρτη ολόκληρα χωριά».

225 εκατομμύρια χρόνια πριν εμφανίστηκαν τα πρώτα θηλαστικά στον πλανήτη.

Οι ερευνητές δηλώνουν επίσης βέβαιοι ότι το θηλαστικό επιτέθηκε στον δεινόσαυρο και δεν δάγκωνε απλά ένα νεκρό ζώο. Μια ένδειξη είναι ότι τα οστά δεν φέρουν ίχνη από δόντια. «Το σημαντικότερο όμως είναι ότι το πίσω πόδι του θηλαστικού έχει παγιδευτεί από το διπλωμένο πίσω πόδι του δεινοσαύρου, κάτι που πιστεύουμε ότι συνέβη όταν ο δεινόσαυρος κατέρρευσε στο έδαφος. Δεν θα περιμέναμε να συμβεί κάτι τέτοιο αν ο δεινόσαυρος ήταν ήδη νεκρός» επισήμανε ο Μάλον.

Ηταν μέρος του… μενού

Ηταν εξάλλου ήδη γνωστό ότι το Repenomamus αγαπούσε το κρέας δεινοσαύρου, αφού στην ίδια περιοχή είχε βρεθεί ένα άλλο απολίθωμα του θηλαστικού με τα κόκαλα ενός νεογέννητου ψιττακόσαυρου στο στομάχι. Το γεγονός όμως ότι το μενού περιλάμβανε και ενήλικους δεινόσαυρους υποδεικνύει ότι τα θηλαστικά της Κρητιδικής δεν ήταν τόσο ντροπαλά όσο πιστεύαμε.

Η Πομπηία της Κίνας

Το απολίθωμα βρέθηκε σε μια περιοχή της κινεζικής επαρχίας Λιαονίνγκ που οι παλαιοντολόγοι συχνά ονομάζουν «Πομπηία της Κίνας» λόγω της πληθώρας απολιθωμένων ζώων και φυτών που θάφτηκαν σε ηφαιστειακές αποθέσεις πριν από 120-130 εκατομμύρια χρόνια – ένα από τα σημαντικότερα πεδία απολιθωμάτων του κόσμου.

Ο Τζόρνταν Μάλον είναι παλαιοβιολόγος του Καναδικού Μουσείου Φυσικής Ιστορίας.

«Το περιβάλλον παρουσίαζε μεγάλη ποικιλία. Βρίσκουμε μακρύλαιμους σαυρόποδες δεινόσαυρους, μικρούς χορτοφάγους δίποδους δεινόσαυρους, φτερωτούς δεινόσαυρους, πτερόσαυρους, αμφίβια, σαύρες και, φυσικά, θηλαστικά» περιγράφει ο Μάλον. Οι γεωλογικές ενδείξεις μαρτυρούν ότι το περιβάλλον ήταν εύκρατο και κατάφυτο, με πυκνά δάση να περιβάλλουν μια ομάδα από λίμνες.

230 εκατομμύρια χρόνια πριν υπολογίζεται η πρώτη εμφάνιση δεινοσαύρου στη γη.

Εκτός του ότι εκπροσωπούν μια ποικιλία ειδών, τα απολιθώματα του Λιαονίνγκ είναι εξαιρετικά καλοδιατηρημένα σε σχέση με απολιθώματα άλλων περιοχών, τα οποία ανασύρονται συνήθως ισοπεδωμένα και εξαρθρωμένα. Σε πολλές περιπτώσεις, η ηφαιστειακή τέφρα διατήρησε το τρισδιάστατο σχήμα των ακέραιων ζώων και τα χαρακτηριστικά του δέρματός τους.

Τα ευρήματα στην «Πομπηία της Κίνας» έφεραν μεγάλη πρόοδο στην παλαιοντολογία. Μεταξύ άλλων, βοήθησαν να τεκμηριωθεί ότι ορισμένοι δεινόσαυροι ήταν καλυμμένοι με φτερά και ήταν πρόγονοι των σημερινών πτηνών. Επιπλέον, σε κάποια απολιθώματα βρέθηκαν διατηρημένα μελανοφόρα, οργανίδια των δερματικών κυττάρων που περιέχουν χρωστικές, κάτι που αποκάλυψε για πρώτη φορά τα χρώματα των φτερωτών δεινοσαύρων.

160 εκατομμύρια χρόνια συνυπήρξαν στον πλανήτη δεινόσαυροι και θηλαστικά μέχρι την εξαφάνιση των πρώτων πριν από 66 εκατομμύρια χρόνια.

Αυτό που παραμένει ασαφές είναι ο τρόπος που πέθαναν όλα αυτά τα ζώα. Ορισμένα φαίνεται ότι παρασύρθηκαν από πλημμύρες ηφαιστειακής λάσπης, όπως στην περίπτωση του θηλαστικού που επιτίθεται σε δεινόσαυρο, άλλοι όμως σκελετοί φέρουν ενδείξεις έκθεσης σε υψηλές θερμοκρασίες, όπως μικρορωγμές στα οστά και ζαρωμένα άκρα. Σε αυτές τις περιπτώσεις το πιθανότερο αίτιο θανάτου είναι τα πυροκλαστικά κύματα, βαριά σύννεφα ηφαιστειακής τέφρας που κατεβαίνουν τις πλαγιές ηφαιστείων με μεγάλη ταχύτητα και καίνε τα πάντα στο διάβα τους. Αυτό ήταν το φαινόμενο που έθαψε και την Πομπηία λίγο μετά την έκρηξη του Βεζούβιου το 79 μ.Χ.

Πηγή: Το Βήμα