Το βυθισμένο μεσαιωνικό πολεμικό πλοίο Gribshunden συνεχίζει να αποκαλύπτει τα μυστικά του

Ο Johan Rönnby και ο Rolf Warming στην πρύμνη του ναυαγίου. [Credit: Florian Huber] Μια εκτεταμένη εξερεύνηση του ναυαγίου της βασιλικής ναυ...

Ο Johan Rönnby και ο Rolf Warming στην πρύμνη του ναυαγίου. [Credit: Florian Huber]

Μια εκτεταμένη εξερεύνηση του ναυαγίου της βασιλικής ναυαρχίδας Gribshunden, με επικεφαλής ενάλιους αρχαιολόγους από το Πανεπιστήμιο Södertörn σε συνεργασία με το CEMAS/Ινστιτούτο Αρχαιολογίας και Αρχαίου Πολιτισμού του Πανεπιστημίου της Στοκχόλμης, έφερε στο φως ένα πλήθος νέων ευρημάτων.

Το Gribshunden, ένα δανέζικο πολεμικό πλοίο, βυθίστηκε το 1495 κοντά στις ακτές της Βαλτικής στη νότια Σουηδία, στην πόλη Ronneby, μετά από μια καταστροφική πυρκαγιά που ξέσπασε όταν ήταν αγκυροβολημένο, ενώ κατευθυνόταν από την Κοπεγχάγη προς το Kalmar. Η βασιλική ναυαρχίδα μετέφερε τον βασιλιά Χανς της Δανίας και της Νορβηγίας, αλλά αυτός και η συνοδεία του είχαν ήδη αποβιβαστεί για να συναντηθούν με τον αντιβασιλέα της Σουηδίας, όταν το πλοίο έπιασε φωτιά. Περίπου 100 Γερμανοί μισθοφόροι βρίσκονταν ακόμη στο πλοίο και βυθίστηκαν μαζί με αυτό.

Πρόσφατες έρευνες, που διήρκεσαν αρκετά χρόνια, παρέχουν πλήθος πληροφοριών σχετικά με την κατασκευή του πλοίου, τον οπλισμό του και τις συνθήκες που περιέβαλαν την καταστροφή του.

Ο Johan Rönnby (Πανεπιστήμιο MARIS/Södertörn) επιθεωρεί και τεκμηριώνει τα λεγόμενα πρότυπα και τα ξύλα που ανήκουν στο σκαρί του πλοίου.
[Credit: Florian Huber]

Ανακαλύφθηκε αρχικά από μια λέσχη δυτών τη δεκαετία του 1970, με την πραγματική ταυτότητα του ναυαγίου να μην επιβεβαιώνεται μέχρι το 2013. Η δενδροχρονολογική ανάλυση και η ραδιοχρονολόγηση των ξύλων του πλοίου επιβεβαίωσαν την ταυτοποίηση. Τα κρύα νερά της Βαλτικής είχαν διατηρήσει σε καλή κατάσταση τα οργανικά κατάλοιπα του πλοίου και του φορτίου του. Ωστόσο, η ιστορική του σημασία ως το καλύτερα διατηρημένο πλοίο του κόσμου από την εποχή της εξερεύνησης ήρθε στο φως μόλις τα τελευταία χρόνια. Η ναυαρχίδα, υπό τη διοίκηση του βασιλιά Ιωάννη Α΄ της Δανίας, ήταν ένα κομβικό σκάφος της εποχής του, αντιπροσωπεύοντας την κορυφή της ναυτικής τεχνολογίας κατά τον ύστερο Μεσαίωνα.

Πρόσφατες εκθέσεις, συμπεριλαμβανομένων των ευρημάτων του 2023 από τους ερευνητές Rolf Warming και Johan Rönnby, έχουν φέρει σημαντικές ανακαλύψεις. Μεταξύ αυτών είναι η αποκάλυψη ενός ξύλινου πολεμικού σεντουκιού, το οποίο περιέχει μια σειρά από αντικείμενα, όπως καλούπια και πλάκες μολύβδου που χρησιμοποιούνται για την κατασκευή πυρομαχικών. Πρόκειται για ένα zeuglade (στα γερμανικά), μια εργαλειοθήκη αποθήκευσης και παραγωγής πυρομαχικών που γνωρίζουμε από απεικονίσεις εκείνης της εποχής ότι συχνά συνόδευε τους στρατούς στα πεδία των μαχών. Ο Warming, βασικό στέλεχος της έρευνας, αναφέρει: "Το περιεχόμενο του οπλοστασίου είναι αναμφισβήτητα ένα από τα σημαντικότερα ευρήματα".

Κιβώτιο εργαλείων κατασκευής πυρομαχικών (Zeuglade στα γερμανικά) με περιεχόμενο. Η συνεχής γραμμή δείχνει την επιμήκη πλευρά του σεντουκιού- οι διακεκομμένες γραμμές δείχνουν την εκτιμώμενη τοποθέτηση των πλευρών του. Περιεχόμενα: (1) πλάκες μολύβδου, (2-3) καλούπια, (4) η επιμήκης πλευρά του κιβωτίου μαζί με σιδερένια διάβρωση (από την κλειδαριά και τα εξαρτήματα;), (5) κυλινδρικά "δοχεία" (πιθανώς δοχεία πυρίτιδας) και (6) καλούπι.
[Credit: Florian Huber, με περιγράμματα και σημειώσεις από τον Rolf Warming].

Ακολουθεί μια απεικόνιση ενός zeuglade σε δράση στο πεδίο της μάχης από το Amtliche Berner Chronik, τόμος 1, το τρίτομο επίσημο χρονικό της Βέρνης του Diebold Schilling που ολοκληρώθηκε το 1483. Το σεντούκι περιέχει χάρτινα φυσίγγια και σφαίρες για να γεμίσουν τα τόξα που πυροβολούν οι πεζικάριοι.

Αυτή η απεικόνιση από ένα εγχειρίδιο μάχης και πολέμου του Γερμανού ιππότη Ludwig VI von Eyb, περίπου το 1500, δείχνει διαφορετικούς τύπους οπλοφόρων και τα αντίστοιχα πυρομαχικά τους σε ένα zeuglade.

Εκτός από το μπαούλο με τα όπλα, οι αρχαιολόγοι έχουν καταγράψει σχολαστικά θραύσματα από αλυσιδωτή πανοπλία, που υποδεικνύουν εκτεταμένες επισκευές από τους στρατιώτες της εποχής. Η καθηγήτρια Kerstin Lidén από το Εργαστήριο Αρχαιολογικών Ερευνών του Πανεπιστημίου της Στοκχόλμης συνεργάστηκε στην ανάλυση αυτών των θραυσμάτων πανοπλίας, αποκαλύπτοντας περίπλοκες λεπτομέρειες σχετικά με την κατασκευή και την ιστορία χρήσης τους.

Από την εξερεύνηση του ναυαγίου προέκυψαν επίσης κρίσιμες πληροφορίες για την κατασκευή του πλοίου, ιδίως για το πρωραίο και το πρυμναίο τμήμα, τα οποία χρησίμευαν ως υπερυψωμένες πλατφόρμες μάχης. Μέσω προηγμένων τεχνικών, όπως η τρισδιάστατη φωτογραμμετρική τεχνολογία, οι αρχαιολόγοι μπόρεσαν να χαρτογραφήσουν και να ανακατασκευάσουν αυτές τις δομές.

Διακοσμητικό στρίφωμα αποτελούμενο από πριτσινωτούς ορειχάλκινους δακτυλίους για έναν αλυσιδωτό θώρακα. Ένας αλυσιδωτός θώρακας αυτής της ποιότητας θα μπορούσε να αποτελείται μέχρι και 150.000 δακτυλίους.
[Credit: Rolf Warming]

Η τρέχουσα διατριβή του Rolf Warming με τίτλο "Soldiers at Sea" (Στρατιώτες στη θάλασσα) εξετάζει την τεχνολογία των όπλων στα πλοία κατά τον ύστερο Μεσαίωνα. Αναλογιζόμενος το έργο του, ο Warming σημειώνει: "Έχοντας εργαστεί σε αυτό το ναυάγιο από το 2015, ήταν μία μεγάλη περιπέτεια μέχρι στιγμής!".

Ερευνητές από διάφορα ιδρύματα, όπως το Εθνικό Μουσείο του Βασιλικού Ναυτικού και το Πανεπιστήμιο του Σαουθάμπτον, συνεργάζονται σε αυτή την προσπάθεια. Με την υποστήριξη οργανισμών όπως το Voice of the Ocean Foundation και το CEMAS, οι προσπάθειες αυτές έχουν ως στόχο να συνθέσουν το παζλ της ιστορίας του Gribshunden και του ρόλου του στο ευρύτερο πλαίσιο της ναυτικής ιστορίας.

Πηγή: Archaeology News, The History Blog