Το χρυσό περιδέραιο που μπορεί κανείς να δει στην προθήκη 68 της έκθεσης Ο χρυσός των Μακεδόνων βρέθηκε σε έναν από τους πλουσιότερους τάφου...
Το χρυσό περιδέραιο που μπορεί κανείς να δει στην προθήκη 68 της έκθεσης Ο χρυσός των Μακεδόνων βρέθηκε σε έναν από τους πλουσιότερους τάφους του νεκροταφείου της Σίνδου (ΜΘ 7962, 7963, 7966, 7967).
Το νεκροταφείο ανακαλύφθηκε τυχαία το 1980 φέρνοντας στο φως 121 ταφές των αρχαϊκών και κλασικών χρόνων. Ο τάφος ανήκε σε μια γυναίκα που πέθανε γύρω στο 510 π.Χ. Ανάμεσα στα κτερίσματά της βρέθηκαν μια χρυσή μάσκα, ομοιώματα επίπλων και άμαξας, χρυσά και ασημένια κοσμήματα, πήλινα και μεταλλικά αγγεία και άλλα πολύτιμα αντικείμενα.
Το εντυπωσιακό αυτό κόσμημα είναι σίγουρα έργο ενός έμπειρου και εξειδικευμένου χρυσοχόου με βαθιά γνώση της τέχνης του και μεγάλη επιδεξιότητα. Αποτελείται από τριών διαφορετικών ειδών αμφικωνικές ψήφους όλες κατασκευασμένες από χρυσό έλασμα. Οι περισσότερες από αυτές (48) χωρίζονται με τρία επάλληλα χρυσά στριφτά σύρματα σε δύο τμήματα, διακοσμημένα με μια ζώνη από φύλλα. Δύο από τις χάντρες έχουν κυλινδρικές προεκτάσεις στις δύο πλευρές τους που κοσμούνται με κοκκιδωτά τρίγωνα. Εννέα ακόμη διαχωριστικές ψήφοι, μικρότερες σε μέγεθος, φέρουν κάθετες χαράξεις. Το περιδέραιο συμπληρώνουν δύο μεγάλα περίαπτα σε σχήμα ροδιού. Έχουν διακόσμηση παρόμοια με αυτή των ψήφων με στριφτό σύρμα και ζώνες από φύλλα και απολήγουν σε άνθη.
Η επιλογή του ροδιού ως κύρια διακόσμηση του περιδεραίου μας παραπέμπει στους πολλαπλούς συμβολισμούς αυτού του καρπού. Κατά την αρχαιότητα, συνδεόταν τόσο με τον κύκλο της ζωής όσο και με του θανάτου. Λόγω του πλήθους των κόκκων του συμβόλιζε την αφθονία, την ευμάρεια, τον γάμο και τη γονιμότητα. Το βρίσκουμε πολύ συχνά στα ιερά σαν προφορά των πιστών σε σημαντικές γυναικείες θεότητες όπως, την Ήρα, την Αθηνά, την Άρτεμη, την Αφροδίτη, τη Δήμητρα και την Κόρη. Ειδικά, όσον αφορά στη μοίρα της Περσεφόνης, ο ρόλος του ροδιού θεωρείται καθοριστικός. Σύμφωνα με τον μύθο, ο Άδης, πριν την αφήσει να γυρίσει στη μητέρα της, της έδωσε να φάει καρπούς ροδιού, μια κίνηση που πιθανόν συμβολίζει τη σαρκική ένωση με τη θεά. Με τον τρόπο αυτό την «έδεσε» με τον Κάτω Κόσμο και εξασφάλισε την επιστροφή της σε αυτόν. Ρόδια συναντάμε επίσης συχνά στα χέρια αθλητών σε επιτύμβια ανάγλυφα και είναι πιθανόν να δινόταν ως έπαθλο στους νικητές.
Ο χθόνιος χαρακτήρας του καρπού της ροδιάς μάλλον ήταν και ο επικρατέστερος στην αρχαιότητα, μια και είναι πολύ συνήθεις οι προσφορές ροδιών σε ταφές και τα ομοιώματα ροδιού αποτελούσαν συχνά ταφικό κτέρισμα. Πιστεύεται ότι, λόγω του κόκκινου χρώματος του ροδιού και του χυμού του, όμοιο με αυτό του αίματος, συσχετιζόταν με τον κόσμο των νεκρών. Η μυθολογία μιλάει για ροδιές που είχαν φυτρώσει από το αίμα του Ζαγρέα Διόνυσου αλλά συναντάμε το ίδιο δέντρο και στον τάφο του Μενοικέα, γιου του Κρέοντα, που θυσιάστηκε για να σώσει τη Θήβα καθώς και στον τάφο των αδελφών Ετεοκλή και Πολυνείκη, των γιων του Οιδίποδα, που πέθαναν σε μονομαχία στην έβδομη πύλη των Θηβών.
Ο πλούσιος συμβολισμός του ροδιού δεν χάνεται μετά το πέρας της αρχαιότητας αλλά επιβιώνει και μεταλλάσσεται κατά τα βυζαντινά και μεταβυζαντινά χρόνια. Έως και τις μέρες μας σηματοδοτεί τη μετάβαση σε γάμους και κηδείες και πρωταγωνιστεί σε έθιμα που σχετίζονται με την υποδοχή του νέου έτους και την πρώτη σπορά το φθινόπωρο.
Δεν υπάρχουν σχόλια