Πρόσβαση σε μουσεία: Δεν είναι πάντα απλή υπόθεση

Αποψη από το εσωτερικό του ανελκυστήρα πλαγιάς της Ακρόπολης, που δίνει πρόσβαση σε άτομα με προβλήματα κινητικότητας. [Credit: ΑΠΕ-ΜΠΕ / ΑΛ...

Αποψη από το εσωτερικό του ανελκυστήρα πλαγιάς της Ακρόπολης, που δίνει πρόσβαση σε άτομα με προβλήματα κινητικότητας.
[Credit: ΑΠΕ-ΜΠΕ / ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΜΠΕΛΤΕΣ]

Αγαπάει τον αθλητισμό – είναι μάλιστα παραολυμπιονίκης ιστιοπλοΐας. Στον ελεύθερο χρόνο του θα βρεθεί και σε κάποιο θέατρο ή συναυλία, αλλά όχι το ίδιο συχνά. Οταν πάντως πριν από μερικά χρόνια άρχισε να επισκέπτεται με την οικογένειά του αρχαιολογικές τοποθεσίες, διαπίστωσε ότι η προσβασιμότητά τους δεν είναι απλή υπόθεση.

Στην Αρχαία Ολυμπία, για παράδειγμα, το μουσείο «ήταν οκέι», ενώ ο αρχαιολογικός χώρος «δεν ήταν και τόσο προσβάσιμος για αμαξίδιο». Στο μουσείο του Ασκληπιείου της Επιδαύρου δεν είχε μπει καν («είχε σκαλοπάτια», θυμάται), ωστόσο για να ανέβει στο αρχαίο θέατρο είχε αξιοποιήσει μια ράμπα η οποία «δεν ήταν μόνιμη επέμβαση στο μνημείο, ευτυχώς».

Ενα ζήτημα ήταν οι Δελφοί, που «όπως και να το κάνουμε είναι μια πλαγιά – πόσο θα επέμβεις;». Και εξηγεί ότι εκείνο το ταξίδι το είχε αναβάλει έπειτα από μια έρευνα στο Google Maps. «Οταν θέλω να επισκεφθώ κάποιο μέρος, μπαίνω και το ελέγχω», λέει ο τετραπληγικός Βασίλης Χριστοφόρου. «Με βοηθάει πολύ. Γιατί το τι εννοεί κανείς όταν περιγράφει έναν χώρο ως προσβάσιμο είναι πολύ υποκειμενικό».

Ράμπα ΑμεΑ στο Αρχαιολογικό Μουσείο Θέρμου. [Credit: ΠΑΡΑΒΑΤΟΣ ΚΩΣΤΑΣ]

Σωστή πληροφόρηση

Αλήθεια, πόσο σημαντική πρέπει να είναι για τον προγραμματισμό ενός ατόμου με αναπηρία η αναλυτική πληροφόρησή του για τον χώρο που θέλει να επισκεφθεί; «Είναι ίσως το σημαντικότερο», λέει ο Κώστας Κριτζιλάκης, που κινείται επίσης με αμαξίδιο. «Το να θες να πας σε ένα μουσείο ή ένα θέατρο», εξηγεί, «και να μην ξέρεις αν έχει πρόσβαση, αν έχει τουαλέτα, σου δημιουργεί πολλές φοβίες. Προκειμένου να μην τις αντιμετωπίσεις, προτιμάς συχνά να κάτσεις σπίτι σου. Μια σωστή πληροφόρηση, λοιπόν, θα ήταν παραπάνω από χρήσιμη.

Πολλοί χώροι, ενώ στην ιστοσελίδα τους αναφέρονται σαν προσβάσιμοι, τελικά δεν είναι». Του έχει συμβεί, σωστά; «Το καλοκαίρι πήγα σε μεγάλο ιδιωτικό θέατρο των νοτίων προαστίων και αν δεν ήμουν μαζί με φίλους, δεν θα μπορούσα να κατέβω στην τουαλέτα», λέει ο κ. Κριτζιλάκης. «Υπήρχε ράμπα, αλλά η κλίση της ήταν πολύ μεγάλη».

«Το να θες να επισκεφθείς ένα μουσείο ή ένα θέατρο και να μην ξέρεις αν έχει πρόσβαση ή αν έχει τουαλέτα σού δημιουργεί πολλές φοβίες», λέει ο Κώστας Κριτζιλάκης, ο οποίος κινείται με αμαξίδιο.

Η σύζυγός του, η οποία κινείται και αυτή με αμαξίδιο, συμφωνεί. «Μια απλή επίσκεψη σε χώρο πολιτισμού θα πρέπει να την προγραμματίσουμε μια εβδομάδα πριν, ώστε να σκεφτούμε τι θα χρειαστεί και τι όχι, αν θα έχει εύκολη ή δύσκολη πρόσβαση στις τουαλέτες, αν θα έχει ράμπα ή σκαλιά, τα οποία σημαίνουν ότι θα πρέπει να έχουμε δύο-τρία άτομα μαζί ή και να μην πάμε καθόλου τελικά», λέει η Ραφαέλα Φουρναράκη.

Στις θετικές πρόσφατες εμπειρίες της, αναφέρει, συμπεριλαμβάνεται το Δημοτικό Θέατρο Πειραιά, ενώ στις αρκετά παλιότερες και όχι ακριβώς άψογες θα έβαζε το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο, όπου δεν ήταν «όλα στρωτά» και είχε χρειαστεί να κάνει «ολόκληρο κύκλο». Στο Μουσείο Ακρόπολης, προσθέτει, «ήταν πιο κομπλέ τα πράγματα».

Αυτό το κενό πληροφόρησης φαίνεται πως φιλοδοξεί να καλύψει η συνεργασία του ΥΠΠΟ και της Εθνικής Συνομοσπονδίας Ατόμων με Αναπηρία, με την καταγραφή των συνθηκών προσβασιμότητας σε τουλάχιστον 100 χώρους πολιτισμού της επικράτειας (αρχαιολογικοί χώροι, μνημεία, μουσεία, ιστορικά κτίρια κ.λπ.) και την ανάπτυξη ιστοσελίδας πληροφόρησης για επισκέπτες με μειωμένη κινητικότητα.

Το ΥΠΠΟ υλοποιεί ήδη διάφορα έργα προσβασιμότητας, με την έμφαση να δίνεται σε μνημεία της UNESCO, όπως η Ακρόπολη (η οποία είναι προσβάσιμη για όλες τις ειδικές κατηγορίες κοινού). Σύμφωνα με στοιχεία του 2023, προσπελάσιμο είναι και το Σούνιο, ενώ ράμπες ή άλλα μέσα πρόσβασης έχουν τοποθετηθεί στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο, στη Ροτόντα κ.α. Χώροι όπως η Αρχαία Μεσσήνη διαθέτουν ηλεκτρικά αμαξίδια, ενώ σχεδιάζονται υποδομές σε Μονεμβασιά, Ιδαίο Αντρο κ.λπ.

Ωστόσο, η πρόσφατη προγραμματική σύμβαση του ΥΠΠΟ με την ΕΣΑμεΑ έχει τη δική της αξία. «Σύμφωνα με ευρωπαϊκές μελέτες, για περίπου 71% των ατόμων με αναπηρία, τη μεγαλύτερη σημασία στην τελική επιλογή ενός προορισμού έχει η οργάνωση της επίσκεψης, δηλαδή η προετοιμασία, η πληροφόρηση και η κράτηση», λέει ο Γιάννης Βαρδακαστάνης, πρόεδρος της ΕΣΑμεΑ.

«Ενα μουσείο, ένα θέατρο, ένα μνημείο κ.λπ.», συνεχίζει, «εάν δεν επικοινωνεί αποτελεσματικά τα χαρακτηριστικά προσβασιμότητάς του, καθίσταται μη ελκυστικό, μη επιλέξιμο και επί της ουσίας μη προσβάσιμο για τα εμποδιζόμενα άτομα».

Ο Κώστας Κριτζιλάκης και η Ραφαέλα Φουρναράκη, οι οποίοι κινούνται με αμαξίδιο.

Αυτοψίες

«Οι σχετικές αυτοψίες που θα διενεργηθούν, δεν είναι στη λογική να βρούμε τι δεν είναι προσβάσιμο και να το διορθώσουμε, το οποίο μπορεί να είναι το αντικείμενο ενός επόμενου εγχειρήματος. Αφορούν όμως στο να ενημερώσουμε αναλυτικά τον κάθε ενδιαφερόμενο ώστε να είναι σε θέση να κρίνει εάν μπορεί ή όχι να επισκεφθεί τους χώρους», διευκρινίζει ο κ. Βαρδακαστάνης.

Και συμπληρώνει: «Το έργο θα ενισχύσει τη δυνατότητα της χώρας να απευθυνθεί ανταγωνιστικά σε δύο σταθερά αναπτυσσόμενες παγκοσμίως τουριστικές αγορές: αυτή των τουριστών με αναπηρίες και των οικογενειών τους και αυτή των ηλικιωμένων τουριστών (disabled και silver tourism), οι οποίες έχουν ψηλά στις προτιμήσεις τους προορισμούς πολιτιστικού τουρισμού».

«Είναι πολύ σημαντικός ο προγραμματισμός, όπου και να πάμε. Ενα site που θα συγκεντρώνει πληροφορίες προσβασιμότητας –αναλυτικά όμως– θα μας λύσει τα χέρια», λέει η Ραφαέλα Φουρναράκη.

«Η διαδικτυακή πύλη θα μπορούσε να λειτουργεί αλληλένδετα με την ξεχωριστή ιστοσελίδα κάθε χώρου πολιτισμού», προτείνει ο Βασίλης Χριστοφόρου. «Θα είναι καλό πάντως που θα συγκεντρώνει όλες τις πληροφορίες. Και το σημαντικό είναι να ξέρει κανείς ακριβώς τι και πώς θα το καταγράφει».

Πηγή: Ν. Ζώης, Καθημερινή