Αρχαίος σπόρος αναβιώνει ένα χαμένο βιβλικό δέντρο με φαρμακευτική ιδιότητα

Οι επιστήμονες έχουν αναπαράγει με επιτυχία έναν αρχαίο σπόρο που ανακαλύφθηκε σε ένα σπήλαιο της ερήμου της Ιουδαίας, αναβιώνοντας ενδεχομέ...

Οι επιστήμονες έχουν αναπαράγει με επιτυχία έναν αρχαίο σπόρο που ανακαλύφθηκε σε ένα σπήλαιο της ερήμου της Ιουδαίας, αναβιώνοντας ενδεχομένως ένα είδος δέντρου που έχει εξαφανιστεί εδώ και καιρό και συνδέεται με βιβλικά κείμενα. 

Το δέντρο με την ονομασία «Sheba» πιστεύεται ότι αναπτύχθηκε από σπόρο που χρονολογείται πριν από 1.000 χρόνια και βρέθηκε κατά τη διάρκεια αρχαιολογικής ανασκαφής τη δεκαετία του 1980. Το δέντρο, που τώρα έχει ύψος περίπου 3 μέτρα, ανήκει στο γένος Commiphora, μια οικογένεια γνωστή για την παραγωγή αρωματικών και φαρμακευτικών ρητινών. Οι ερευνητές έχουν υποθέσει ότι το Sheba μπορεί να είναι η πηγή του «tsori» (στα εβραϊκά σημαίνει σταγόνα), ενός θεραπευτικού βάλσαμου που αναφέρεται στη Βίβλο.

Ο σπόρος, ο οποίος χρονολογήθηκε με ραδιοάνθρακα μεταξύ 993 και 1202 μ.Χ., ανακαλύφθηκε στην έρημο της Ιουδαίας, βόρεια της Ιερουσαλήμ, σε μια περιοχή ιστορικά πλούσια σε βλάστηση και καλλιεργήσιμη. Οι ερευνητές, με επικεφαλής τη Δρ Sarah Sallon από το Πανεπιστημιακό Ιατρικό Κέντρο Hadassah, καλλιέργησαν το δέντρο επί 14 χρόνια. Η αναβίωση αυτού του αρχαίου σπόρου σηματοδοτεί μια σημαντική ανακάλυψη, όχι μόνο για τη σύνδεσή του με το παρελθόν, αλλά και για τις πιθανές ιατρικές χρήσεις του σήμερα.

Αρχαίος σπόρος πριν από τη φύτευση.
[Credit: Sallon, S. et al. Communications Biology (2024)]

Μια από τις πιο ενδιαφέρουσες πτυχές αυτής της ανακάλυψης είναι η σύνδεσή της με το «tsori», μια ουσία που αναφέρεται πολλές φορές στη Βίβλο, συγκεκριμένα στα βιβλία της Γένεσης, του Ιερεμία και του Ιεζεκιήλ. Το tsori, που συχνά μεταφράζεται ως «βάλσαμο» στα αγγλικά, συνδέθηκε ιστορικά με την περιοχή της Γαλαάδ, ανατολικά του ποταμού Ιορδάνη και ήταν γνωστό για τις φαρμακευτικές του ιδιότητες.

Η ανάλυση του DNA του tsori το τοποθετεί στο γένος Commiphora, το οποίο περιλαμβάνει περίπου 200 είδη που απαντώνται κυρίως στην Αφρική, τη Μαδαγασκάρη και την Αραβική Χερσόνησο. Ωστόσο, το Sheba δεν παράγει τις αρωματικές ενώσεις που είναι χαρακτηριστικές για άλλα είδη Commiphora, όπως το C. gileadensis, που προηγουμένως θεωρούνταν η πηγή του «Βάλσαμου της Ιουδαίας» ή του «Βάλσαμου της Γαλαάδ». Η Δρ Sallon και η ομάδα της υπέθεσαν αρχικά ότι το Sheba μπορεί να συνδέεται με αυτό το ιστορικό βάλσαμο, αλλά περαιτέρω χημικές αναλύσεις αποκάλυψαν το αντίθετο.

Αντίθετα, οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι το Sheba είναι πλούσιο σε πεντακυκλικά τριτερπενοειδή - ενώσεις με αντιφλεγμονώδεις και πιθανές αντικαρκινικές ιδιότητες. Επιπλέον, τα φύλλα περιέχουν υψηλά επίπεδα σκουαλένιου, μιας φυσικής ουσίας γνωστής για τα αντιοξειδωτικά και δερμοθεραπευτικά της οφέλη. Τα ευρήματα αυτά οδήγησαν την ομάδα να προτείνει ότι η το Sheba μπορεί, στην πραγματικότητα, να είναι η πηγή του βιβλικού tsori, το οποίο σχετιζόταν με τη θεραπεία αλλά δεν περιγραφόταν ως αρωματικό στα αρχαία κείμενα.

Οι ερευνητές φύτεψαν τον αρχαίο σπόρο το 2010, πάνω από 20 χρόνια μετά την ανακάλυψή του στην έρημο της Ιουδαίας.
[Credit: Sallon, S. et al. Communications Biology (2024)]

Η ανακάλυψη του δέντρου προστίθεται σε ένα αυξανόμενο σώμα ερευνών που εστιάζουν στην αναβίωση αρχαίων ειδών από την έρημο της Ιουδαίας. Ο τόπος ανασκαφής, το Wadi el-Makkuk, όπου βρέθηκε ο σπόρος, έχει πλούσια ιστορία, με ενδείξεις χρήσης από βυζαντινούς μοναχούς ενώ χρησίμευσε και ως καταφύγιο κατά τη διάρκεια εβραϊκών εξεγέρσεων κατά της Ρώμης. Η προέλευση του σπόρου παραμένει κάπως μυστηριώδης, με τους ερευνητές να προτείνουν ότι μπορεί να εναποτέθηκε στο σπήλαιο είτε από ζώα είτε να αποθηκεύτηκε σκόπιμα από ανθρώπους σε περιόδους αναταραχής.

Η ομάδα της Δρ Sallon, η οποία περιλαμβάνει ερευνητές από όλο τον κόσμο, πραγματοποίησε εκτεταμένες γενετικές και χημικές αναλύσεις στο Sheba. Οι αναλύσεις αυτές αποκάλυψαν ότι το δέντρο είναι στενά συνδεδεμένο με διάφορα είδη Commiphora της νότιας Αφρικής, αλλά το ακριβές είδος του παραμένει αβέβαιο, καθώς το δέντρο δεν έχει ακόμη ανθίσει. Χωρίς αναπαραγωγικό υλικό, οι ερευνητές δεν μπορούν να ταξινομήσουν οριστικά το Sheba ή να το συγκρίνουν με τους σύγχρονους συγγενείς του.

Παρά τον περιορισμό αυτό, η βλάστηση του Sheba παρέχει την πρώτη απόδειξη της παρουσίας του στην περιοχή πριν από 1.000 χρόνια. Τα ευρήματα υποδηλώνουν ότι το Sheba θα μπορούσε να αντιπροσωπεύει μια χαμένη γενεαλογία δέντρων που κάποτε ήταν ενδημικά στο Νότιο Λεβάντε, μια περιοχή που περιλαμβάνει το σημερινό Ισραήλ, την Παλαιστίνη και την Ιορδανία.

Οι ερευνητές έχουν υποθέσει ότι το Sheba μπορεί να είναι η πηγή του «tsori», ενός θεραπευτικού βάλσαμου που αναφέρεται στη Βίβλο.
[Credit: Sallon, S. et al. Communications Biology (2024)]

Οι ερευνητές είναι αισιόδοξοι για το μέλλον του Sheba και τη δυνατότητά του να συμβάλει στη σύγχρονη ιατρική. Σχεδιάζονται περαιτέρω μελέτες για τις ενώσεις του δέντρου, με την ελπίδα να αποκαλυφθούν περισσότερα για τις πιθανές φαρμακευτικές χρήσεις του, ιδίως για τις αντικαρκινικές του ιδιότητες.

Αν και ο ακριβής ρόλος του Sheba στη βιβλική ιστορία μπορεί να παραμείνει ασαφής μέχρι να ανθίσει, αυτή η αξιοσημείωτη ανακάλυψη έχει ήδη εμβαθύνει την κατανόησή μας για τα αρχαία φυτικά είδη και τη σημασία τους για τους ανθρώπινους πολιτισμούς.

Διαβάστε εδώ τη σχετική επιστημονική δημοσίευση.

Sallon, S., Solowey, E., Gostel, M.R. et al. (2024). Characterization and analysis of a Commiphora species germinated from an ancient seed suggests a possible connection to a species mentioned in the Bible. Commun Biol 7, 1109. DOI:10.1038/s42003-024-06721-5

Πηγή: Archaeology News