Πώς μια βραχογραφία αποκάλυψε την ύπαρξη ενός μυστηριώδους πλάσματος

[Credit: Julien Benoit] Οι αρχαιολόγοι ανακάλυψαν την βραχογραφία ενός ζώου πριν από τουλάχιστον 200 χρόνια στη Νότια Αφρική που μπορεί να τ...

[Credit: Julien Benoit]

Οι αρχαιολόγοι ανακάλυψαν την βραχογραφία ενός ζώου πριν από τουλάχιστον 200 χρόνια στη Νότια Αφρική που μπορεί να ταιριάζει με απολιθώματα που βρέθηκαν στην περιοχή.

Στην βραχογραφία το πλάσμα απεικονίζεται μακρύ και λεπτό, γι' αυτό και ο βραχώδης πίνακας ονομάζεται το «Κερασφόρο Φίδι». Αλλά ο Benoit, ο οποίος εργάζεται στο Πανεπιστήμιο του Witwatersrand στη Νότια Αφρική, έχει διαφορετική άποψη. Λέει ότι το ζώο μοιάζει με δικυνόδοντα - έναν τετράποδο, άδοντο και χαυλιόδοντα πρόγονο των σημερινών θηλαστικών, του οποίου τα απολιθώματα είναι άφθονα και εμφανή στη λεκάνη Karoo.

Αυτή η λεκάνη περιγράφεται από ορισμένους ως «παλαιοντολογική χώρα θαυμάτων». Καλύπτει ένα μεγάλο μέρος αυτού που σήμερα γνωρίζουμε ως Νότια Αφρική, αν και τα απολιθώματα που εναποτίθενται εδώ προέρχονται από την εποχή πριν από τη διάσπαση της υπερήσου Γκοντβάνα.

Ο συνδυασμός της τέχνης με απολιθωμένα ευρήματα και μακροχρόνιους θρύλους από τον αφρικανικό λαό San έχει κάνει τους επιστήμονες να αναρωτηθούν εάν η ύπαρξη του κερασφόρου φιδιού ήταν πραγματικότητα και όχι απλώς ένας θρύλος.

Το τμήμα της βραχογραφίας και μια εικονογραφημένη αναπαράσταση με πιο σαφείς λεπτομέρειες. [Credit: Benoit, PLOS ONE, 2024]

Το ζώο με τους χαυλιόδοντες σε εικονογραφημένα αναπαράσταση της βραχογραφίας σε σύγκριση με το κρανίο ενός δικυνόδοντα.
 [Credit: Benoit, PLOS ONE, 2024].

Σε μια μελέτη που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό PLOS ONE, ο Julien Benoit από το Πανεπιστήμιο του Witwatersrand επιβεβαίωσε ότι η βραχογραφία από τις αρχές του 1800 απεικονίζει τον χαυλιόδοντα ζώου.

Ο Benoit υποστηρίζει ότι η βραχώδης τοιχογραφία ενός οδοντωτού πλάσματος, φτιαγμένη από τον λαό ǀXam-ka ǃʼē, υποδηλώνει έναν «γεωμύθο» - μια προφορική ή γραπτή παράδοση που χρησιμοποιείται για την εξήγηση γεωλογικών γεγονότων και φαινομένων, όπως τα απολιθώματα ή τα φυσικά χαρακτηριστικά του τοπίου.

Ωστόσο, θα χρειαστούν πληροφορίες από περισσότερα από 200 χρόνια ζωγραφικής για να ταιριάξουν οι επιστήμονες ένα σωρό άγνωστων απολιθωμάτων με ένα πλάσμα που έχει εξαφανιστεί εδώ και καιρό, σε αντίθεση με οτιδήποτε φαίνεται στην περιοχή σήμερα.

«Τα εθνογραφικά, αρχαιολογικά και παλαιοντολογικά στοιχεία συνάδουν με την υπόθεση ότι ο πίνακας του κερασφόρου φιδιού θα μπορούσε ενδεχομένως να απεικονίζει έναν δικυνοδόντα», έγραψε ο Benoit στη μελέτη.

Ο Benoit παρατήρησε για πρώτη φορά την ομοιότητα μεταξύ του Κερασφόρου Φιδιού και ενός δικυνόδοντα σε ένα βιβλίο της δεκαετίας του 1930. Όταν πήγε να δει ο ίδιος το πρωτότυπο έργο τέχνης, βρήκε αρκετά εκτεθειμένα απολιθώματα δικυνόδοντα στην περιοχή.

Καλλιτεχνική αναπαράσταση του δικυνόδοντα Daptocephalus που βρέθηκε στη λεκάνη Karoo. [Credit: AnnieI/Wikimedia Commons/CC BY-SA 4.0]

Οι αυτόχθονες πολιτισμοί της νότιας Αφρικής είναι γνωστοί συλλογικά ως San και σύμφωνα με τις μαρτυρίες των αποίκων, ένας τοπικός μύθος των San μιλάει για μεγάλα ζώα, μεγαλύτερα από ιπποπόταμους ή ελέφαντες, που κάποτε περιπλανιόταν στην περιοχή.

Σήμερα, τα αρχαιολογικά στοιχεία δείχνουν ότι οι πρόγονοι των San βρήκαν και μετέφεραν απολιθώματα όπως αυτά σε μεγάλες αποστάσεις.

Σε ένα έγγραφο του 2019, ο Benoit, ο παλαιοντολόγος Charles Helm και αρκετοί άλλοι συνάδελφοί του υποστήριξαν ότι υπήρχε ένα «πλούσιο, υποτιμημένο σώμα αποδείξεων για την επίγνωση των ιθαγενών για τα απολιθώματα και τα γεωλογικά φαινόμενα».

Με την πάροδο του χρόνου, προέβλεψαν ότι μια «ποικιλόμορφη μη δυτική, ιθαγενική παλαιοντολογική και γεωμυθολογική κληρονομιά θα γίνει πιθανώς εμφανής στη νότια Αφρική».

Ίσως οι άνθρωποι ǀXam-ka ǃʼē να ερμήνευσαν τα κρανία των δικυνόδοντων ως πλάσματα που κάποτε ζούσαν, ενσωματώνοντας τα ζώα στην κοσμοθεωρία και την τέχνη τους.

Οι προς τα κάτω στραμμένοι χαυλιόδοντες στον πίνακα του Κερασφόρου Φιδιού είναι στραμμένοι προς την ίδια κατεύθυνση με τους χαυλιόδοντες των δικυνόδοντων - το αντίθετο από τους ελέφαντες και τους αγριόχοιρους. Στην πραγματικότητα, κανένα ζωντανό ζώο στην Αφρική δεν έχει τέτοιους χαυλιόδοντες.

Καλλιτεχνική αναπαράσταση του Kannemeyeria simocephalus, που βρέθηκε στη λεκάνη Karoo.
 [Credit: Nobu Tamura/Wikimedia Commons/CC BY-SA 4.0]

«Το δέρμα του ζώου με τους χαυλιόδοντες είναι διάστικτο», γράφει ο Benoit, «κάτι που δεν είναι ασυνήθιστο στη βραχογραφία του San, αλλά συνάδει επίσης με το κονδυλώδες μουμιοποιημένο δέρμα που διατηρείται σε ορισμένα απολιθώματα δικυνόδοντα στην περιοχή».

Οι ισχυρισμοί του Benoit είναι σχεδόν βέβαιο ότι θα προσελκύσουν έντονες συζητήσεις σχετικά με τη δυνατότητα των αρχαίων πολιτισμών να ερμηνεύουν τα απολιθώματα ως άθικτα ζώα. Οι ισχυρισμοί ότι τα απολιθώματα πρωτοκεράτοπων ενέπνευσαν μύθους για γρύπες, για παράδειγμα, έχουν πρόσφατα δεχθεί κριτική από ερευνητές που επισημαίνουν την έλλειψη υποστηρικτικών στοιχείων.

Η συγκεκριμένη βραχογραφία θα μπορούσε να ερμηνευτεί ως μια φώκια που τρώει ένα ψάρι ή ένα ζώο της ξηράς που τρώει ένα φίδι. Όμως το σχήμα U είναι πολύ μικρό για κάτι τέτοιο, υποστηρίζει ο Benoit, και συνήθως στην βραχογραφία του San, τα φίδια και τα ψάρια έχουν περισσότερα χαρακτηριστικά αναγνώρισης. Οι γραμμές είναι επίσης πολύ παχιές για να είναι μουστάκια ή αίμα, αναφέρει χαρακτηριστικά.

«Ακόμα και αν θεωρήσει κανείς ότι ο πίνακας με το κερασφόρο φίδι έχει μια καθαρά πνευματική σημασία, αυτό δεν αναιρεί την υπόθεση ότι το ίδιο το ζώο με τους χαυλιόδοντες μπορεί να έχει φανταστεί με βάση ένα απολίθωμα δικυνόδοντα», υποστηρίζει ο Benoit.

«Η πνευματική και η παλαιοντολογική ερμηνεία αυτού του πίνακα δεν αποκλείουν η μία την άλλη».

Υπάρχουν πολλά άλματα από το μύθο στην επιστημονική βάση που μπορεί να είναι πολύ μεγάλα για να τα κάνει ένα θρυλικό κερασφόρο φίδι. Αλλά μετά από περαιτέρω μελέτες, οι βραχογραφίες των 200 ετών θα μπορούσαν να περιγράψουν μια διαφορετική ιστορία.

Διαβάστε εδώ τη σχετική επιστημονική δημοσίευση.

Julien Benoit, A possible later stone age painting of a dicynodont (Synapsida) from the South African Karoo, PLOS ONE, September 18, 2024, https://doi.org/10.1371/journal.pone.0309908

Πηγή: CNN, Science Alert