Νορβηγία: Η ανάλυση DNA του «Well-man» που ρίχτηκε στο πηγάδι του κάστρου Sverresborg επιβεβαιώνει το σκανδιναβικό έπος 800 ετών

Νορβηγοί ερευνητές χρησιμοποίησαν γενετική ανάλυση για να ταυτοποιήσουν ενδεχομένως τα λείψανα μιας μεσαιωνικής μορφής που περιγράφεται σε έ...

Νορβηγοί ερευνητές χρησιμοποίησαν γενετική ανάλυση για να ταυτοποιήσουν ενδεχομένως τα λείψανα μιας μεσαιωνικής μορφής που περιγράφεται σε ένα σκανδιναβικό έπος 800 ετών. Η μελέτη, που δημοσιεύθηκε στις 25 Οκτωβρίου στο περιοδικό iScience, αναλύει σκελετικά λείψανα που ανακαλύφθηκαν το 1938 στο κάστρο Sverresborg στη Νορβηγία.

Οι ερευνητές πιστεύουν ότι τα οστά μπορεί να ανήκουν σε μια μορφή από το Sverris Saga, ένα ιστορικό πεζογράφημα που καταγράφει τη βασιλεία του βασιλιά Sverre Sigurdsson και αφηγείται ένα δραματικό περιστατικό του 1197, όπου το πτώμα ενός άνδρα φέρεται να ρίχτηκε στο πηγάδι του κάστρου για να δηλητηριαστεί η παροχή νερού.

Το Sverris Saga είναι μια λεπτομερής περιγραφή της ζωής και της διακυβέρνησης του βασιλιά Sverre, ο οποίος διεκδίκησε τον νορβηγικό θρόνο στα τέλη του 12ου αιώνα. Η περίοδος αυτή σημαδεύτηκε από έντονες μάχες για την εξουσία, ιδίως μεταξύ του πιστού στρατού του Sverre «Birkebeiner» και μιας αντίπαλης παράταξης γνωστής ως «Baglers», που υποστηριζόταν από τη Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία.

Τα πλήρη σκελετικά υπολείμματα.
 [Credit:Åge Hojem, Πανεπιστημιακό Μουσείο NTNU]

Σύμφωνα με το έπος, κατά τη διάρκεια μιας επιδρομής των Baglers στο Sverresborg το 1197, οι επιτιθέμενοι πέταξαν ένα πτώμα στο πηγάδι του κάστρου - μια μέθοδος που αποσκοπούσε στη μόλυνση του νερού και στην ακαταλληλότητα του φρουρίου για τον Sverre και τους άνδρες του. Οι αρχαιολόγοι ανακάλυψαν αρχικά ανθρώπινα οστά στο πηγάδι κατά τη διάρκεια ανασκαφών το 1938, αν και τότε μπορούσαν να κάνουν μόνο μια οπτική εξέταση.

Τώρα, μια ομάδα με επικεφαλής τον Michael D. Martin, καθηγητή στο Νορβηγικό Πανεπιστήμιο Επιστήμης και Τεχνολογίας, συνδύασε τη ραδιοχρονολόγηση και τη γενετική αλληλουχία για να εξετάσει πιο προσεκτικά αυτά τα λείψανα. Η ανάλυσή τους τοποθετεί τον θάνατο του άνδρα γύρω στο 1197, ευθυγραμμιζόμενο με το χρονοδιάγραμμα των γεγονότων που περιγράφονται στο έπος. «Είναι η πρώτη φορά που ένα άτομο που περιγράφεται σε αυτά τα ιστορικά κείμενα έχει πράγματι βρεθεί», δήλωσε ο Martin, προσθέτοντας ότι οι νέες γονιδιωματικές μέθοδοι καθιστούν δυνατή την επανεκτίμηση των αρχαίων λειψάνων σε ολόκληρη την Ευρώπη.

Η ανάλυση του DNA υποδεικνύει ότι ο άνδρας, γνωστός ως «Well-man», είχε πιθανότατα μπλε μάτια, ξανθά ή ανοιχτόχρωμα καστανά μαλλιά και μεσαίο τόνο δέρματος. Περαιτέρω γενετικά στοιχεία συνδέουν επίσης την καταγωγή του με την περιοχή Vest-Agder στη νότια Νορβηγία -μια περιοχή που ελέγχεται από τους Baglers, γεγονός που υποδηλώνει ότι ο άνδρας μπορεί να ήταν μέλος του στρατού που επιτέθηκε στο κάστρο.

Τα σκελετικά κατάλοιπα κατά τη διάρκεια ανασκαφής το 2016.
[Credit: Νορβηγικό Ινστιτούτο Έρευνας Πολιτιστικής Κληρονομιάς]

Οι ερευνητές εξήγαγαν DNA από ένα δόντι, καθώς τα ίδια τα οστά ήταν σε κακή κατάσταση διατήρησης για την αλληλουχία του γονιδιώματος. Η ομάδα του Martin συνεργάστηκε με τον Agnar Helgason της deCODE Genetics στην Ισλανδία, συγκρίνοντας το DNA του «Well-man» με σύγχρονα νορβηγικά και ευρωπαϊκά γονιδιώματα αναφοράς.

«Η μεγαλύτερη έκπληξη για όλους μας ήταν ότι ο Well-man δεν προερχόταν από τον τοπικό πληθυσμό», δήλωσε ο Martin, προτείνοντας ότι οι επιτιθέμενοι μπορεί να πέταξαν έναν από τους δικούς τους πεσόντες στρατιώτες για να μολύνουν το πηγάδι.

Οι ερευνητές προειδοποιούν ότι παραμένει αδύνατο να επιβεβαιωθεί με απόλυτη βεβαιότητα ότι πρόκειται πράγματι για τα οστά που περιγράφονται στο έπος. «Αν και δεν μπορούμε να αποδείξουμε ότι τα οστά που ανακτήθηκαν από το πηγάδι μέσα στα ερείπια του κάστρου Sverresborg είναι αυτά του ατόμου που αναφέρεται στο Sverris Saga, τα περιστασιακά στοιχεία συνάδουν με αυτό το συμπέρασμα», γράφουν οι συγγραφείς της μελέτης.

Τα σκελετικά κατάλοιπα κατά την ανασκαφή του 1938.
[Credit: Νορβηγική Διεύθυνση Πολιτιστικής Κληρονομιάς]

Η Anna Petersén, αρχαιολόγος στο Νορβηγικό Ινστιτούτο Έρευνας Πολιτιστικής Κληρονομιάς, σημείωσε ότι ενώ η γενετική έρευνα μπορεί να τεκμηριώσει ιστορικά γεγονότα με έναν «πιο ουδέτερο τρόπο», το ίδιο το έπος μπορεί να μην είναι απολύτως αληθινό. «Το κείμενο δεν είναι απολύτως σωστό - αυτό που έχουμε δει είναι ότι η πραγματικότητα είναι πολύ πιο πολύπλοκη από το κείμενο», εξήγησε.

Ο Martin και η ομάδα του ελπίζουν να εφαρμόσουν αυτές τις μεθόδους και σε άλλα ιστορικά πρόσωπα. Ενδιαφέρονται ιδιαίτερα για τον Άγιο Όλαφ, τον προστάτη άγιο της Νορβηγίας, που πιστεύεται ότι είναι θαμμένος κοντά στον καθεδρικό ναό του Τρόντχαϊμ. «Αν τελικά αποκαλυφθούν τα λείψανά του, θα μπορούσε να γίνει κάποια προσπάθεια να τον περιγράψουμε σωματικά και να εντοπίσουμε την καταγωγή του χρησιμοποιώντας τη γενετική αλληλουχία», σημείωσε ο Martin.

Η έρευνα αυτή αποκαλύπτει περισσότερα για μια μυστηριώδη εποχή της σκανδιναβικής ιστορίας, επικυρώνοντας ενδεχομένως μια από τις παλαιότερες αναφορές βιολογικού πολέμου.

Διαβάστε εδώ τη σχετική επιστημονική δημοσίευση.

Ellegaard, M. R., Ebenesersdóttir, S. S., Moore, K. H. S., Petersén, A., Vågene, Å. J., Bieker, V. C., … Martin, M. D. (n.d.). Corroborating written history with ancient DNA: The case of the Well-man described in an Old Norse saga. iScience. doi:10.1016/j.isci.2024.111076

Πηγή: Archaeology News