Αρχαιολόγοι ανασκάπτουν ναυάγιο που αναδύθηκε από αμμόλοφους που υποχωρούν

Επισκόπηση της εκτεθειμένης επιφάνειας του ναυαγίου μετά την αφαίρεση της άμμου, αποκαλύπτοντας την εναπομείνασα δομή του. Κάτω: Σχηματική κ...

Επισκόπηση της εκτεθειμένης επιφάνειας του ναυαγίου μετά την αφαίρεση της άμμου, αποκαλύπτοντας την εναπομείνασα δομή του. Κάτω: Σχηματική κάτοψη των υπολειμμάτων του κύτους (σχέδια των S. Sortiji και M. Ayasi, Οργανισμός Πολιτιστικής Κληρονομιάς της Μαζανταράν).
[Credit: Journal of Maritime Archaeology (2024). DOI: 10.1007/s11457-024-09430-6]

Ένα ναυάγιο ανακαλύφθηκε κοντά στο χωριό Zaghemarz, το οποίο αποκαλύφθηκε από την υποχώρηση των αμμόλοφων κατά μήκος των νότιων ακτών της Κασπίας Θάλασσας.

Αρχαιολόγοι από τη Διεθνή Ένωση Μεσογειακών και Ανατολικών Σπουδών της Ιταλίας, μαζί με τη Σχολή Υποβρύχιας Αρχαιολογίας της Τεχεράνης, παρουσίασαν λεπτομερώς τα ευρήματα από την ανασκαφή ενός ξύλινου ναυαγίου κατά μήκος της νότιας ακτής της Κασπίας Θάλασσας στη Μαζανταράν του Ιράν. Η ανάλυση δειγμάτων ξύλου με ραδιοχρονολόγηση και φυτικών υπολειμμάτων έδειξε ότι το σκάφος πιθανότατα χρονολογείται στα τέλη του 18ου αιώνα ή στις αρχές του 19ου αιώνα.

Οι ειδικοί εκτιμούν ότι οι μέθοδοι κατασκευής του σκάφους υποδηλώνουν προέλευση από τα τέλη του 18ου αιώνα ή στις αρχές του 19ου αιώνα, ενώ ο σχεδιασμός του είναι πιθανό να προέρχεται από τη Ρωσία, πιθανώς από την περιοχή της λεκάνης του Βόλγα ή τον Καύκασο.

Γενική άποψη του ναυαγίου Zaghermarz. a) Το ναυάγιο που καλύπτεται εν μέρει από τον αμμόλοφο, b) Προετοιμασία του αμμόσακου για την προστασία του ναυαγίου από τη διάβρωση των κυμάτων, c) O όγκος των διαφόρων στρωμάτων ιζήματος και άμμου στο ναυάγιο, d) Η θέση του εργαστηρίου ανασκαφής πριν από την εκσκαφή, e) Aνασκαφή σε εξέλιξη.
 [Credit: Journal of Maritime Archaeology (2024). DOI: 10.1007/s11457-024-09430-6]

Οι ιρανικές παράκτιες περιοχές κατά μήκος της Κασπίας Θάλασσας έχουν βιώσει άνοδο και πτώση της στάθμης της θάλασσας λόγω της κλιματικής μεταβλητότητας, εκθέτοντας πολιτιστικά αντικείμενα και ναυάγια. Οι αρχαιολόγοι ανακάλυψαν το ναυάγιο αφού η άνοδος της στάθμης της θάλασσας διέβρωσε μέρος του αμμόλοφου μήκους τριών μέτρων στον οποίο κρυβόταν.

Η Κασπία Θάλασσα περιβάλλεται από πέντε χώρες που τη χρησιμοποιούσαν επί μακρόν ως σημαντική εμπορική οδό. Το πλοίο, το οποίο πιστεύεται ότι είναι ένα τρίμαστο σκάφος, εγκαταλείφθηκε πιθανότατα στα τέλη του 18ου ή στις αρχές του 19ου αιώνα. Κατά τη διάρκεια δύο εποχών, οι ανασκαφές αποκάλυψαν δομικά στοιχεία του κύτους, των ιστών και υπολείμματα του φορτίου του, προσφέροντας στους ερευνητές ζωτικά στοιχεία για την πιθανή προέλευσή του μέσω της σύνθεσης του φορτίου και των κατασκευαστικών πρακτικών.

Η κατασκευή ενός προσωρινού φράγματος με σάκους άμμου κατά της διάβρωσης από τα κύματα επέτρεψε την προσεκτική εκσκαφή του χώρου. Καταγράφηκαν στρωματογραφικά στρώματα, αποκαλύπτοντας 43 ιζηματογενή στρώματα που τεκμηριώνουν την ταφή του επί αιώνες. Τα δείγματα ξύλου που βρέθηκαν στο νερό υποβλήθηκαν σε λεπτή τομή και περιβαλλοντική ηλεκτρονική μικροσκοπία σάρωσης για την ταυτοποίηση των ειδών.

a) Επισκόπηση της εκτεθειμένης επιφάνειας του ναυαγίου μετά την αφαίρεση της άμμου, αποκαλύπτοντας την εναπομείνασα δομή του. b-d) Σχηματική κάτοψη και διαμήκης τομή των υπολειμμάτων του κύτους (σχέδια των S. Sortiji και M. Ayasi, Οργανισμός Πολιτιστικής Κληρονομιάς της Μαζανταράν).
 [Credit: Journal of Maritime Archaeology (2024). DOI: 10.1007/s11457-024-09430-6]

Οι ανασκαφές αποκάλυψαν ένα μεγάλο τμήμα του διατηρημένου ξύλινου κύτους μήκους 28 μέτρων, συμπεριλαμβανομένης της καρίνας, των ακραίων στύλων, των ξύλων διαμόρφωσης, των σανίδων του κύτους, των διαφραγμάτων, ακόμη και των υπολειμμάτων δύο ιστών.

Στο εσωτερικό του ναυαγίου οι αρχαιολόγοι βρήκαν σχοινιά, χαλιά, υπολείμματα από σκάλες από σχοινί και τρία καλάθια που περιείχαν φυτικό υλικό.

Μια αρχαιοβοτανική ανάλυση αποκάλυψε ότι τα καλάθια περιείχαν καρπούς και σπόρους από έξι οικογένειες, έξι γένη και πέντε αναγνωρίσιμα είδη, τα περισσότερα από τα οποία αντιπροσωπεύονται από το φαγόπυρο - ένα εξημερωμένο φυτό διατροφής για το οποίο η Ρωσία είναι σήμερα ο μεγαλύτερος παραγωγός.

Η ανάλυση ξύλου τόσο για τα δομικά όσο και για τα μη δομικά στοιχεία του σκάφους δείχνει ότι κατασκευάστηκε κυρίως από πεύκο (τύπος Pinus sylvestris) και ερυθρελάτη/λάρνακα (τύπος Picea/Larix). Επιπλέον, βρέθηκε επίσης ένα πιθανό εργαλείο κατασκευασμένο από ξύλο λεύκας (Populus sp.).

Η ραδιοχρονολόγηση των δειγμάτων ξύλου πεύκου του κύτους τοποθετεί την αρχική κατασκευή όχι νωρίτερα από τα τέλη του 18ου αιώνα, γεγονός που υποδηλώνει ότι το πλοίο κατασκευάστηκε μεταξύ 1762 και 1808, με πρόσθετες επισκευές που συνάγονται από νεότερα ξύλα ερυθρελάτης/λάρδου. Οι σπόροι φαγόπυρου χρονολογήθηκαν μέσα σε ένα ευρύ φάσμα που εκτείνεται μέχρι τις αρχές του 20ού αιώνα, γεγονός που ταιριάζει με την τελευταία περίοδο χρήσης του πλοίου.

Σε συνδυασμό με τις ημερομηνίες δειγματοληψίας ξύλου, οι ερευνητές κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι το πλοίο ήταν μέρος ενός εμπορικού στόλου που δραστηριοποιούνταν στην Κασπία Θάλασσα υπό ρωσική επιρροή. Η υπεροχή του φαγόπυρου στο φορτίο του ενισχύει ιστορικές αναφορές για τη χρήση του ως βασική τροφή για τους ναυτικούς και ως εμπορεύματος στη θαλάσσια οικονομία της Κασπίας.

Σύμφωνα με την μελέτη που δημοσιεύθηκε στο Journal of Maritime Archaeology: «Η ανακάλυψη ρίχνει νέο φως στο θαλάσσιο εμπόριο και τις γεωργικές δραστηριότητες στην περιοχή της Κασπίας Θάλασσας. Τα δεδομένα υποδηλώνουν επίσης ότι το πλοίο μπορεί να διαδραμάτισε σημαντικό ρόλο στη μεταφορά γεωργικών προϊόντων κατά μήκος βασικών εμπορικών οδών στην περιοχή».

Διαβάστε εδώ τη σχετική επιστημονική δημοσίευση.

Lorenzo Costantini et al, The Shipwreck of Zaghemarz, Mazandaran, Iran: Archaeology, Archaeobotany and Absolute Dating of an Eighteenth-Century Vessel of the Caspian Sea, Journal of Maritime Archaeology (2024). DOI: 10.1007/s11457-024-09430-6

Πηγή: Heritage Daily, Phys