Ένα τμήμα δρόμου που συνδέει δύο ρωμαϊκά στρατόπεδα, ένα Vicus και ένα ναό του Ερμή, βρέθηκε στη νοτιοδυτική Γερμανία

Κελάρι από πέτρα κατά την ανασκαφή. [Credit: Sybil Harding / LAD/ArchaeoConnect GmbH] Στην περιοχή Neckargartach του Heilbronn, στη νοτιοδυτ...

Κελάρι από πέτρα κατά την ανασκαφή.
[Credit: Sybil Harding / LAD/ArchaeoConnect GmbH]

Στην περιοχή Neckargartach του Heilbronn, στη νοτιοδυτική Γερμανία, ανακαλύφθηκαν πρόσφατα ένα τμήμα ρωμαϊκού δρόμου μήκους 500 μέτρων και διάφορα κτήρια. Σε ένα από τα λίθινα κτήρια βρέθηκαν επίσης θραύσματα ενός αγάλματος του Ερμή, γεγονός που κάνει τους αρχαιολόγους να πιστεύουν ότι πρόκειται για ναό αφιερωμένο σε αυτή τη θεότητα. Για πρώτη φορά, ένα τόσο μεγάλο τμήμα δρόμου, μαζί με όλες τις σχετικές κατασκευές του, ερευνήθηκε στη Βάδη-Βυρτεμβέργη.

Στο βόρειο τμήμα του Heilbronn, σχεδιάζεται η κατασκευή της Διεθνούς Πανεπιστημιούπολης Τεχνητής Νοημοσύνης σε μια έκταση σχεδόν 30 εκταρίων. Δεδομένου ότι ολόκληρη η επιφάνεια έχει κηρυχθεί αρχαιολογικό πολιτιστικό μνημείο, έπρεπε να πραγματοποιηθούν εκτεταμένες σωστικές ανασκαφές πριν από την έναρξη της κατασκευής. Οι ανασκαφές αυτές πραγματοποιήθηκαν μεταξύ Μαΐου 2023 και Σεπτεμβρίου 2024 από την εταιρεία ArchaeoConnect GmbH, υπό την επαγγελματική επίβλεψη της κρατικής υπηρεσίας για τη διατήρηση μνημείων (LAD) της περιφερειακής κυβέρνησης της Στουτγάρδης. Στόχος της έρευνας ήταν μια ρωμαϊκή έπαυλη, αλλά μεταξύ των ευρημάτων ήταν, μεταξύ άλλων, ένας ρωμαϊκός δρόμος, διάφορα κτήρια και θραύσματα ενός αγάλματος του Ερμή.

Το όνομα του αγρού «Steinäcker» υποδήλωνε ήδη την παρουσία ρωμαϊκών οικοδομικών λειψάνων, οπότε η περιοχή είχε θεωρηθεί στην ιστορία της έρευνας ως η τοποθεσία μιας ρωμαϊκής έπαυλης, δήλωσε η Sybil Harding της ArchaeoConnect GmbH. Ωστόσο, η περιοχή αποκάλυψε ίχνη ενός ρωμαϊκού δρόμου που διασχίζει την περιοχή ανασκαφής από νότο προς βορρά σε μήκος 500 μέτρων.

Οι περιοχές ανασκαφών στο HN-Neckargartach από αέρος.
[Credit: Matthias Göden / LAD/ArchaeoConnect GmbH]

Το οδόστρωμα βρίσκεται ως επί το πλείστον κάτω από ένα πλακόστρωτο μονοπάτι, αλλά τα χαρακτηριστικά κανάλια αποστράγγισης που συνοδεύουν έναν ρωμαϊκό δρόμο μπορούσαν να εντοπιστούν σε όλη τη διαδρομή, ανέφερε ο Δρ Andrea Neth, ο υπεύθυνος αρχαιολόγος στο LAD. Ο χώρος του δρόμου, πλάτους περίπου 14 μέτρων, αντιστοιχεί σε ρωμαϊκό δρόμο μεγάλων αποστάσεων που, μεταξύ άλλων, συνέδεε τα δύο ρωμαϊκά στρατόπεδα Böckingen και Wimpfen, που βρίσκονταν σε απόσταση περίπου δέκα χιλιομέτρων μεταξύ τους, κατά μήκος του Neckarlimes.

Ιδιαίτερα στα δυτικά του δρόμου, ανακαλύφθηκαν πολλά υπολείμματα ρωμαϊκών κτηρίων. Πρόκειται κυρίως για κτήρια με ξύλινο σκελετό, ορισμένα από τα οποία βρίσκονταν σε πέτρινα θεμέλια. Λόγω της εντατικής γεωργικής χρήσης, σήμερα σώζονται γενικά μόνο τα υπόγεια, σκαμμένα στο έδαφος και χτισμένα με ξύλο ή πέτρα.

Η ποσότητα, ο τύπος και η διάταξη των οικοδομικών λειψάνων υποδηλώνουν ότι δεν επρόκειτο για έπαυλη αλλά για vicus, δηλαδή για ρωμαϊκό αστικό οικισμό κατά μήκος του δρόμου. Η τοποθεσία αυτή, που χωρίζεται σε διάφορες περιοχές, χρησίμευε πιθανώς ως στάση ανάπαυσης, μικρή αγορά και οικισμός για τεχνίτες, εξηγεί ο Neth.

Κάτοψη του ναού του Ερμή. Το κεφάλι του αγάλματος βρισκόταν ανάμεσα στις σπασμένες πέτρες. [Credit: Julia Hopf / LAD/ArchaeoConnect GmbH]

Εκτός από τα οικοδομικά κατάλοιπα, ανακαλύφθηκαν πολυάριθμοι λάκκοι, ένας ξηραντήρας σιτηρών και ένας κλίβανος. Πέντε πολύ βαθιά πηγάδια εξασφάλιζαν την υδροδότηση. Ιδιαίτερο χαρακτηριστικό είναι, σύμφωνα με τον Neth, τρεις μεμονωμένες ταφές στην άκρη του δρόμου, οι οποίες δεν ανήκουν σε κανονικό νεκροταφείο. Δύο από αυτές περιείχαν ρωμαϊκά καρφιά παπουτσιών.

Αυτό που ξεχωρίζει στην περιοχή του Neckargartach είναι ότι, για πρώτη φορά στη Βάδη-Βυρτεμβέργη, μπόρεσε να διερευνηθεί ένα μεγάλο τμήμα δρόμου μαζί με όλες τις συναφείς δομές του, σχολίασε ο Neth. Αρκετά πέτρινα θεμέλια που βρίσκονται απευθείας στο δρόμο είναι ασυνήθιστα και η λειτουργία τους παραμένει μυστήριο.

Για μια πέτρινη κατασκευή πλάτους 2,9 μέτρων και μήκους τουλάχιστον 3,2 μέτρων, της οποίας ο πέτρινος τοίχος διατηρήθηκε στο χαμηλότερο στρώμα, αυτό δεν ισχύει: στα κατάλοιπα του ερειπιώνα, μαζί με θραύσματα έγχρωμης τοιχογραφίας και δύο νομίσματα ως προσφορές, βρέθηκαν διάφορα τμήματα ενός αγάλματος από ψαμμίτη. Ένα κεφάλι δουλεμένο ανάγλυφα, σχεδόν σε φυσικό μέγεθος, αναπαριστά τον θεό Ερμή. Είναι σαφώς αναγνωρίσιμο από το φτερωτό κράνος, εξήγησε ο Harding.

Το κεφάλι και το χέρι του αγάλματος του θεού Ερμή που έχει στηθεί στο ναό με τα αναγνωρίσιμα χαρακτηριστικά του, το φτερωτό καπέλο και το πουγκί.
[Credit: Yvonne Mühleis / LAD]

Ένα άλλο θραύσμα δείχνει ένα χέρι που κρατάει μια τσάντα (με χρήματα). Αυτό είναι επίσης ένα τυπικό χαρακτηριστικό του γρήγορου αγγελιοφόρου των θεών, ο οποίος στο ρωμαϊκό πάνθεον ήταν ο προστάτης των εμπόρων και των τεχνιτών, αλλά και των κλεφτών.

Η θέση του ναού του Ερμή δίπλα στον δρόμο υπογραμμίζει τη σημασία του αρχικά στο στρατιωτικό πλαίσιο και αργότερα και στο πολιτικό πλαίσιο, εξήγησε ο Harding. Η κατασκευή της οχυρωματικής γραμμής κατά μήκος του Neckar γύρω στο 100 μ.Χ. απαιτούσε τη δημιουργία κατάλληλων υποδομών για τον στρατό. Μετά τη μετατόπιση των συνόρων της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας στο γερμανικό Limes, που βρισκόταν 20 χιλιόμετρα ανατολικά, στα μέσα του 2ου αιώνα μ.Χ., οι δρόμοι κυκλοφορίας παρέμειναν σε χρήση μέχρι την πτώση του Limes τον 3ο αιώνα, πρόσθεσε ο Harding.

Η ακριβής περίοδος χρήσης του vicus στο Neckargartach δεν θα προσδιοριστεί μέχρι να αξιολογηθούν τα υλικά που βρέθηκαν. Η απουσία εμφανών στρώσεων πυρκαγιάς στα υπόγεια θα μπορούσε να αποτελεί ένδειξη σκόπιμης εκκένωσης του μικρού οικισμού. Δεν βρέθηκαν υπολείμματα μεταρωμαϊκού οικισμού, αλλά τέσσερις ταφές από τον 4ο/5ο αιώνα υποδεικνύουν μια θέση οικισμού της ύστερης ρωμαϊκής εποχής σε κοντινή απόσταση.

Πηγή: LBV Magazine