Ο τάφος μιας νεολιθικής γυναίκας με έξι δάχτυλα στο αριστερό της χέρι βρέθηκε στους λόφους της Ιερουσαλήμ

Οι αρχαιολόγοι ανασκάπτουν τον τάφο της γυναίκας σαμάνου. [Credit: Ισραηλινή Αρχή Αρχαιοτήτων] Μια πρόσφατη μελέτη που δημοσιεύθηκε στο περι...

Οι αρχαιολόγοι ανασκάπτουν τον τάφο της γυναίκας σαμάνου.
[Credit: Ισραηλινή Αρχή Αρχαιοτήτων]

Μια πρόσφατη μελέτη που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό 'Atiqot αποκάλυψε την ανακάλυψη ενός εξαιρετικού τάφου στον αρχαιολογικό χώρο Motza στους λόφους της Ιερουσαλήμ. 

Η ταφή, η οποία χρονολογείται στην Προ-κεραμική Νεολιθική Β περίοδο, περιείχε τα λείψανα μιας γυναίκας που μπορεί να έπαιζε πνευματικό ή σαμανικό ρόλο στην κοινότητά της. Αυτό που ξεχωρίζει περισσότερο είναι ότι η γυναίκα είχε έξι δάχτυλα στο αριστερό της χέρι, ένα χαρακτηριστικό που, στους αρχαίους πολιτισμούς, συχνά ερμηνευόταν ως ένδειξη διάκρισης και πνευματικής δύναμης.

Οι συγγραφείς της μελέτης, Drs. Hamoudi Khalaily, Ianir Milevski, και Anna Eirich-Rose, οι οποίοι διηύθυναν τις ανασκαφές για λογαριασμό της Αρχής Αρχαιοτήτων του Ισραήλ, εξηγούν ότι η ανατομική ανάλυση των λειψάνων δείχνει ότι η γυναίκα ήταν άνω των 15 ετών κατά τη στιγμή του θανάτου της.

Καλλιτεχνική αναπαράσταση της γυναίκας σαμάνου- παρατηρήστε τα οστέινα δαχτυλίδια στα έξι δάχτυλα. [Credit: M. Kunin]

Τα ταφικά αντικείμενα που βρέθηκαν δίπλα της ενισχύουν την υπόθεση της σημασίας της στη νεολιθική κοινωνία. Αυτά περιλαμβάνουν περιδέραια από πράσινη πέτρα και κοσμήματα από φίλντισι, στοιχεία που μπορεί να συνδέονταν με πνευματικές μορφές όπως σαμάνους ή μάγισσες, οι οποίες ήταν γνωστό ότι ηγούνταν τελετών και κοινοτικών τελετουργιών. 

Οι ανασκαφές στη Motza, που πραγματοποιήθηκαν μεταξύ 2018 και 2020, αποκάλυψαν μία από τις μεγαλύτερες συγκεντρώσεις οικισμών της Προ-κεραμικής Νεολιθικής Β στην περιοχή. Οι έρευνες αυτές, που διεξήχθησαν πριν από την κατασκευή της Εθνικής Οδού 16 -της τρίτης οδού πρόσβασης στην Ιερουσαλήμ από τα δυτικά- έχουν προσφέρει μια καλύτερη κατανόηση της ζωής και των πνευματικών πεποιθήσεων των αρχαίων κοινοτήτων.

Έχουν ανακαλυφθεί πολυάριθμες ταφές μέσα σε σπίτια, κάτω από τα δάπεδα και δίπλα στους τοίχους των κτηρίων. Τα περισσότερα άτομα θάφτηκαν με στολίδια όπως λίθινα βραχιόλια, μενταγιόν και χάντρες από εξωτικά υλικά όπως αλάβαστρο και πράσινους λίθους. Σύμφωνα με τους ερευνητές, τα λίθινα βραχιόλια που βρέθηκαν σε ορισμένους τάφους συνδέονταν με τελετές μετάβασης μεταξύ ζωής και θανάτου.

Κοντινή λήψη άθικτου οστέινου δακτυλίου σε ένα από τα δάχτυλα της σαμάνου. [Credit: M. Anton]

Πιστεύεται ότι τα παιδιά τα φορούσαν μέχρι να φτάσουν στην εφηβεία και ότι, όταν έφταναν σε μια ορισμένη ηλικία, συμμετείχαν σε μια τελετή μύησης παρόμοια με τις σύγχρονες τελετές μετάβασης, όπως το Bar και Bat Mitzvah στην εβραϊκή παράδοση. Όσοι πέθαιναν πριν από την ενηλικίωση θάβονταν με τα βραχιόλια τους, τα οποία έχουν βρεθεί άθικτα στα χέρια τους.

Η νεολιθική περίοδος σηματοδότησε ένα σημείο καμπής στην ανθρώπινη ιστορία. Κατά τη διάρκεια αυτής της εποχής οι ανθρώπινες ομάδες εγκατέλειψαν τον νομαδισμό, δημιούργησαν μεγάλους οικισμούς και ανέπτυξαν νέες τεχνολογίες, συμπεριλαμβανομένης της εξημέρωσης φυτών και ζώων. Αυτές οι καινοτομίες δεν μεταμόρφωσαν μόνο την οικονομία τους αλλά και τα συστήματα πεποιθήσεων και τις τελετουργίες τους.

Οι ερευνητές υποστηρίζουν ότι οι τελετουργίες διεξάγονταν σε δημόσια κτήρια που προορίζονταν για το σκοπό αυτό και ότι πολλές από αυτές είχαν ισχυρή σχέση με το νερό. Σε καθένα από τα ανασκαμμένα κτήρια βρέθηκαν επιχρισμένες εγκαταστάσεις για τη συλλογή νερού ή βρίσκονταν κοντά σε φυσικές πηγές νερού. Τα ευρήματα αυτά ενισχύουν την ιδέα ότι το νερό έπαιζε καθοριστικό ρόλο στις θρησκευτικές τελετές και στην κοινωνική οργάνωση αυτών των νεολιθικών ομάδων.

Επιλεγμένα οστέινα δαχτυλίδια από τον τάφο της σαμάνου. [Credit: H. May]

Ο Eli Escusido, διευθυντής της Αρχής Αρχαιοτήτων του Ισραήλ, τόνισε τη σημασία της ανακάλυψης: «Η ανακάλυψη του τάφου του αρχαίου σαμάνου στη Motza ανοίγει ένα παράθυρο στον πνευματικό κόσμο των κοινοτήτων που ζούσαν πριν από περίπου 10.000 χρόνια. Τα λείψανα αυτά δείχνουν πόσο πολύπλοκες και πλούσιες ήταν οι πολιτιστικές πεποιθήσεις της αρχαίας ανθρωπότητας. Μέσω προσωπικών αντικειμένων, όπως κοσμήματα και τελετουργικά αντικείμενα, μπορούμε να μάθουμε για τα συστήματα πεποιθήσεων, τις κοινωνικές τάξεις και τους κοινοτικούς ρόλους της εποχής».

Διαβάστε εδώ τη σχετική επιστημονική δημοσίευση.

Khalaily, Hamoudi; Eirikh-Rose, Anna; and Milevski, Ianir (2024) The Emergence of Worship and Religion in the Neolithic Period: Direct and Indirect Evidence from Moẓa (Motza) ‘Atiqot: Vol. 116, Article 2. DOI: doi.org/10.70967/2948-040X.1122

Πηγή: LBV Magazine